DOWÓDCY 15 PUŁKU UŁANÓW POZNAŃSKICH

Władysław ANDERS (1892 - 1970) Dowódca pułku: 23 IV 1919 r. - wrzesień 1921r .

Urodził się 11 sierpnia 1892 r. w Błoniu koło Kutna, był synem Alberta, dzierżawcy majątku i Elżbiety z Tauchertów. Ukończył szkołę realną w Warszawie, następnie studiował na politechnice w Rydze. Od 1913 r. w armii rosyjskiej, przeszkolony w szkole oficerów rezerwy, którą ukończył z wynikiem bardzo dobrym uzyskując stopień podporucznika; od 1914 na froncie, jako dowódca szwadronu, później dywizjony dragonów; trzykrotnie ranny. W 1917 r. ukończył z pierwszą lokatą kurs Akademii Sztabu Generalnego w Petersburgu, został szefem sztabu dywizji piechoty. W I. Korpusie Polskim od 6 IX 1917, wziął udział w formowaniu 1 pułku ułanów (późniejszy pułk Ułanów Krechowieckich); dowodził w nim w stopniu podrotmistrza szwadronem, przeszedł do I Dywizji Strzelców na stanowisko szefa sztabu. Po kapitulacji Korpusu, w listopadzie 1918 r. wrócił do kraju. W styczniu 1919 r. przybył do Poznania z gen. Dowbor-Muśnickim i został mianowany szefem wydziału operacyjnego i zastępcą szefa Sztabu Dowództwa Głównego Sił Zbrojnych w byłym zaborze pruskim. Szefem Sztabu został na mocy rozkazu DG Nr 36 z dnia 9 lutego, pełniąc jednocześnie nadal (od 21 stycznia) obowiązki I. kwatermistrza. Na czele Sztabu był do 28 kwietnia 1919 r., aczkolwiek przejęcie jego funkcji przez następcę nastąpiło już 26 kwietnia. Rozkazem DG Nr 104 z 18 IV 1919, w związku z wyznaczeniem dotychczas dowodzącego 1 p. Ułanów Wlkp. płk. Pajewskiego, na dowódcę tworzonej brygady kawalerii, został naznaczony dowódcą jeszcze podówczas 1 p. Ułanów Wlkp., późniejszego 15 Pułku Ułanów Poznańskich. Dowodził nim od 23 kwietnia 1919 r. do końca września 1921 r. W miesiąc po objęciu dowodzenia, dekretem NRL Nr 59 z 23 maja 1919, został formalnie przyjęty do Sił Zbrojnych b. zaboru pruskiego jako podpułkownik Sztabu Generalnego. Po podporządkowaniu Wojsk Wielkopolskich Naczelnemu Dowództwu WP, dekretem Naczelnego Wodza z 15 VII 1920 r. został zatwierdzony w stopniu majora kawalerii z dniem 1 IV 1920, a równocześnie wydanym rozkazem MSWojsk., uzyskał zgodę na korzystanie tytularne ze stopnia podpułkownika. Pułk wyprowadził na wojnę 1 sierpnia 1919 r., opuścił w rok po zakończeniu działań, w październiku 1921, rozkazem MSWojsk. z dnia 3 X 1921 wyznaczony na zastępcę szefa Oddziału III Sztabu Generalnego MSWojsk. 

W latach 1921-1923 studiował w École Supérieure de Guerre w Paryżu. W 1922 r. zweryfikowano mu stopień podpułkownika nadając starszeństwo z 1 VI 1919. Na pułkownika awansował ze starszeństwem z dnia 15 VIII 1924 r., lokata 2. Przewrót majowy zastał go na stanowisku szefa sztabu przy Gen. Inspektorze Kawalerii; opowiedział się po stronie rządu. Od 1928 r. stał na czele 2 Samodzielnej Brygady Kawalerii (BK ,,Brody"), przemianowanej w 1937 r. na Kresową Brygadę Kawalerii. W tymże roku otrzymał dowództwo Nowogródzkiej BK, którą przejął po gen. S. Grzmot-Skotnickim; wcześniej, w 1934 r., mianowany generałem brygady ze starszeństwem z 1 I 1934. W opinii gen. Orlicz-Dreszera wyrażonej po manewrach, na których obserwował dowodzenia płk. dypl. Andersa, już wówczas był on ,,oficerem, przed którym w przyszłości powinny stać otworem wszystkie, nawet najlepsze stanowiska w wojsku." 

We wrześniu 1939 r. walczył na czele swej brygady w składzie Armii ,,Modlin". 12-28 września dowodził Grupą Operacyjną Kawalerii (Nowogródzka, część Mazowieckiej, resztki Wołyńskiej i Kresowej BK, kombinowana brygada płk. A. Zakrzewskiego). Po bojach pod Tomaszowem i Zamościem walczył z oddziałami Armii Czerwonej w okolicach Dernak i pod Tarką. Od 29 września ranny, w niewoli sowieckiej. Zdecydowanie odmówił służby w Armii Czerwonej i współpracy z władzami sowieckimi, więziony był we Lwowie i w Moskwie. Zwolniony 4 VIII 1941 r. po podpisaniu układu Sikorski-Majski, objął dowództwo Armii Polskiej w ZSRR, awansując 11 sierpnia tego roku na generała dywizji. Utworzony na jego rozkaz Batalion ,,S" pod dowództwem rtm. Kiedacza, stał się podstawą do odtworzenia w Iraku 15 Pułku Ułanów Poznańskich. Od 19 VIII 1943 do 8 XI 1946 dowodził 2 Korpusem Polskim, m.in. w walkach o Monte Cassino, Ankonę i Bolonię. Równocześnie w okresie 26 II - 21 VI 1945 pełnił obowiązki Naczelnego Wodza, w zastępstwie gen. T. Bora-Komorowskiego, przebywającego w niewoli niemieckiej. Od 8 XI 1946 Naczelny Wódz i Generalny Inspektor Sił Zbrojnych; 16 V 1954 mianowany generałem broni. 

Zamieszkał w Londynie, podejmował wysiłki zmierzające do utrzymania zwartości oddziałów polskich. Po demobilizacji Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie został przywódcą wojskowej emigracji. W 1946 r. przez władze warszawskie pozbawiony obywatelstwa polskiego. Prowadził ożywioną działalność polityczną i społeczną, należał do tzw. Rady Trzech (obok E. Raczyńskiego i T. Bora-Komorowskiego) - politycznego zwierzchnictwa środowisk polskich. Był autorem szeregu opracowań, m.in. pamiętnika ,,Bez ostatniego rozdziału" (1949, wyd. krajowe 1995). Zmarł 12 maja 1970 r. w Londynie, spoczywa na cmentarzu wojennym na Monte Cassino. Był odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim, Kawalerskim, Złotym i Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari, Krzyżem Komandorskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych 1918-1921 czterokrotnie i 1939-1945 czterokrotnie, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami czterokrotnie, a z obcych, m.in. francuską Komandorią i Krzyżem Kawalerskim Orderu Legii Honorowej, włoską Wielką Wstęgą Orderu Św. Maurycego i Św. Łazarza; był także towarzyszem brytyjskiego Orderu Łaźni, komandorem amerykańskiej Legii Zasług i kawalerem maltańskim. W wojsku carskim otrzymał wszystkie możliwe dekoracje za waleczność dostępne w jego stopniu: Order Wojenny Św. Jerzego IV klasy, Order Św. Włodzimierza IV kl. z Mieczami, Św. Anny II i III kl. z Mieczami oraz kl. IV, Św. Stanisława z Mieczami kl. II i III. Na frontach I wojny światowej, w roku 1920 i 1939, odniósł łącznie osiem ran. 

Żonaty dwukrotnie. Od 1923 r. z Ireną Prószyńską z Jordan Krąkowskich (dzieci: Anna i Jerzy) oraz od 1948 r. z Ireną Jarosiewicz (ps. artyst. Renata Bogdańska); miał z nią córkę Annę Marię. Pasierb generała z pierwszego małżeństwa Maciej Prószyński, poległ jako podporucznik 15 Pułku Ułanów Poznańskich 8 IX 1939 r. pod Młogoszynem.