1993
EGON NAGANOWSKI
Pisarz, tłumacz, propagator twórczości Jamesa Joyce'a i Roberta Musila. Gromadził wokół siebie poetów, pisarzy, krytyków i wielu innych poznańskich twórców niezwiązanych z literaturą. Był dla nich autorytetem, człowiekiem szanowanym i lubianym, także "poza literaturą". O niej zaś mówił chętnie i zajmująco na licznych spotkaniach w różnych poznańskich środowiskach. Umiał znaleźć czas na rozmowy i spotkania nie tylko z najbliższymi przyjaciółmi.
Urodził się 31 marca 1913 roku w Innsbrucku, zmarł 23 stycznia 2000 roku w Poznaniu. Ukończył Gimnazjum im. Paderewskiego w Poznaniu, a następnie studiował filologię polską i germańską na Uniwersytecie Poznańskim. Tytuł doktorski uzyskał na Uniwersytecie Wrocławskim w 1973 roku. Jako żołnierz Armii Krajowej brał udział w powstaniu warszawskim, dwa wojenne lata spędził w obozach koncentracyjnych w Grosshorn i Sandboste. Po wojnie pracował w Instytucie Zachodnim, potem, w latach 1950-61, w Rozgłośni Poznańskiej Polskiego Radia, dochodząc do stanowiska zastępcy redaktora naczelnego. W 1961 roku wyrzucono go z radia z przyczyn politycznych. Był prezesem Związku Literatów Polskich w kadencjach: 1952-53, 1955-60, 1980-83, w latach 1984-91 pełnił funkcję prezesa Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, potem został jego prezesem honorowym. Za poglądy głoszone w 1956 roku (był "krnąbrnym" świadkiem w procesach czerwcowych) i w marcu 1968 roku (działał w Związku Literatów Polskich) nękała go Służba Bezpieczeństwa.
Pracę literacką rozpoczął w latach 40. Pisał eseje, prace monograficzne i krytyczno-literackie, tłumaczył. Odkrył dla szerokiego odbiorcy w Polsce twórczość Jamesa Joyce'a, wydając w 1962 roku Telemacha w labiryncie świata, i Roberta Musila, o którego życiu i twórczości napisał książkę Podróż bez końca wydaną w 1980 roku. Tłumaczył, często z żoną Ireną, utwory Tomasza Manna, Franza Kafki, Stefana Zweiga, Friedricha Dürrenmatta, Wolfganga Borchera, Güntera Grassa i innych pisarzy niemieckiego kręgu językowego.
Zaangażowany w życie społeczne działał w Komitecie Porozumiewawczym Środowisk Twórczych w Poznaniu (jako prezes od 1990 roku), Towarzystwie Literackim im. A. Mickiewicza, Niezależnym Komitecie Kultury, Stowarzyszeniu Tłumaczy Polskich, PTPN i Klubie Pamięci Poznańskiego Czerwca 1956. Był członkiem organizacji literackich: Pen Clubu, austriackiego Kuratorium der Internationalen Robert Musil Gesellschaft i amerykańskiego The James Joyce Foundation w Tuls.
W 1948 roku za zasługi wojenne odznaczono go w Londynie Medalem Wojska, a w 1984 roku - Krzyżem Armii Krajowej. Za prace literackie wyróżniony m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, austriackim Krzyżem Zasługi I Klasy w Dziedzinie Nauki i Sztuki, nagrodami Inter Nationes, Pen Clubu, Polcul Foundation, nagrodą Fundacji im. Roberta Boscha i Nagrodą Artystyczną Miasta Poznania w 1993 roku. Uchwałą z 4 czerwca 1993 roku Rada Miasta Poznania przyznała mu tytuł Zasłużony dla Miasta Poznania.
**
ZYGMUNT LATOSZEWSKI
Profesor, dyrygent, dyrektor i twórca świetności poznańskiego Teatru Wielkiego. Podniósł reaktywowany po kryzysie lat 30. XX wieku teatr do poziomu czołowej sceny operowej w Polsce.
Urodził się 26 kwietnia 1902 roku w Poznaniu, zmarł 18 stycznia 1995 roku w Warszawie. Jako dziesięciolatek trafił do chóru ks. Wacława Gieburowskiego. Uczył się w Gimnazjum św. Marii Magdaleny, studiował w Konserwatorium Muzycznym, studia muzykologiczne zakończył w 1933 roku doktoratem na Uniwersytecie Poznańskim. W latach 20. XX wieku pisał recenzje muzyczne drukowane w "Kurierze Poznańskim". Jego udany debiut dyrygencki miał miejsce w rozgłośni Polskiego Radia w Poznaniu w 1927 roku, dyrygował wtedy orkiestrą prof. Jahnkego. W latach 1932 i 1934 był stypendystą Funduszu Kultury Narodowej w Paryżu, Berlinie i Wiedniu.
W 1927 roku został zaangażowany przez Operę Poznańską. Pracował w niej, od 1933 roku jako dyrektor, do wybuchu II wojny światowej. Jego talent organizatorski, wiedza i energia sprawiły, że poznańska scena operowa rozkwitała. W Poznaniu wystawiono wówczas aż 11 dzieł muzycznych: Juliusza Cezara G.F. Haendla, Alcesta C.W. Glucka, Harnasi K. Szymanowskiego, Cosi fan tutte W.A. Mozarta, Czarta i Kasię A. Dworzaka, Nieszpory sycylijskie G. Verdiego, Beatrix Cenci L. Różyckiego, Adriana Lecouvreur F. Cilea, Czterech gburów E. Wolf-Ferrari, Ognistego ptaka I. Strawińskiego oraz Damy i huzary Ł. Kamieńskiego. Pokazywano także liczne spektakle operetkowe i grano koncerty symfoniczne. W tych latach Zygmunt Latoszewski prowadził również zajęcia w Konserwatorium Muzycznym i jeździł z koncertami po całej Europie z chórem Hasło.
Złoty okres poznańskiej sceny operowej przerwał wybuch II wojny. W czasie okupacji Latoszewski pracował w warszawskich lokalach Gastronomia i Lourse. W lutym 1945 roku rozpoczął pracę w Krakowie, wystawiając w Teatrze im. J. Słowackiego Hrabinę St. Moniuszki. Do Poznania wrócił w kwietniu 1945 roku i przygotował pierwszy powojenny wieczór muzyczny, a 2 czerwca tego roku pierwszą premierę, Krakowiaków i górali K. Kurpińskiego. Poza pracą artystyczną zajmował się kompletowaniem zespołu śpiewaczego, baletowego i muzycznego, remontował budynek, zabiegał o instrumenty, kostiumy i dekoracje. W sierpniu i wrześniu 1946 roku Opera Poznańska wyjechała na pierwsze powojenne występy do Warszawy. W stolicy pokazano siedem oper i cztery balety entuzjastycznie przyjęte przez stołeczną publiczność.
W sezonie 1948/49 Latoszewski pracował jako dyrygent w Filharmonii Warszawskiej, kierownik artystyczny w Filharmonii Bałtyckiej i współorganizator w Studiu Operowym w Gdańsku. W latach 50. i 60., pracując na różnych stanowiskach w różnych instytucjach, odbudowywał polskie życie muzyczne w Warszawie, Krakowie, Gdańsku i Łodzi. Zawsze bardzo aktywny i twórczy wprowadzał na polskie sceny utwory dotąd niewystawiane - Carmina burana C. Orffa, Koronację Poppei C. Monteverdiego i Petera Grimesa B. Brittena. Wykładał w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Łodzi i Warszawie, uzyskując w 1965 roku tytuł profesorski. W 1984 roku Uniwersytet im. A. Mickiewicza przyznał mu tytuł doktora honoris causa. Jubileusz jego 90. urodzin odbył się w poznańskim Teatrze Wielkim (nazwę przywrócono w 1979 roku), w którym rozpoczynał swoją znakomitą artystyczną karierę. W spektaklu Madame Butterfly wystąpili wówczas uczniowie, współpracownicy i przyjaciele jubilata.
Odznaczenie Zasłużony dla Miasta Poznania przyznano Zygmuntowi Latoszewskiemu 1 czerwca 1993 roku.
**
PIERRE MEHAIGNERIE
Pomysłodawca i pierwszy przewodniczący powstałego 21 grudnia 1989 roku Association Ille-et-Vilaine / Pologne w Rennes. Brał czynny udział w nawiązywaniu i rozwijaniu kontaktów wielkopolsko-bretońskich.
Urodził się 4 maja 1939 roku w Balaze w departamencie Ille-et-Vilaine we Francji. Z wykształcenia inżynier agronom. W 1973 roku rozpoczął działalność polityczną jako deputowany departamentu Ille-et-Vilaine z ramienia partii Centre Democratie et Progres. W marcu 1977 roku został wybrany merem miasta Vitré. Przez sześć lat (1976-81) był ministrem rolnictwa, w latach 1986-88 ministrem mieszkalnictwa, zaopatrzenia oraz zagospodarowania przestrzennego i transportu, a w latach 1993-95 - ministrem sprawiedliwości Francji. Od marca 1982 do marca 2001 roku piastował funkcję prezydenta Rady Generalnej Departamentu Ille-et-Vilaine. W latach 2004-2007 był sekretarzem generalnym partii UMP (Unia na rzecz Ruchu Ludowego). Obecnie jest deputowanym i merem Vitré, przewodniczącym Komisji ds. Kultury i Rodziny oraz Spraw Społecznych Zgromadzenia Narodowego.
Dzięki niemu polsko-francuskie kontakty w zakresie kształcenia kadr, współpracy ekonomicznej, promocji języka i kultury były dla Poznania i Wielkopolski niezwykle owocne. Wiele z podjętych kilkanaście lat temu przez niego, Edmonda Herve'a i Pierre'a de Tonquédec inicjatyw rozwija się do dzisiaj, świadcząc dobitnie o ich wysokiej jakości.
Dziękując Pierre'owi Mehaignerie za zaangażowanie w wielkopolskie sprawy, Rada Miasta Poznania przyjęła 1 czerwca 1993 roku uchwałę o nadaniu mu odznaczenia Zasłużony dla Miasta Poznania. 8 czerwca 2002 roku w poznańskim Domu Bretanii wręczono mu Medal św. Iwona.
**
EDMOND HERVE
Wiceprzewodniczący Association Ille-et-Vilaine / Pologne w Rennes od chwili jego powstania w 1989 roku. W 1993 roku przy jego współudziale przy Starym Rynku otwarto Dom Bretanii, placówkę promującą nie tylko region, ale także całą Francję w Poznaniu.
Urodził się 3 grudnia 1942 roku w La Bouillie w departamencie Côtes-d'Armor w Bretanii w rodzinie rolników. Po ukończeniu szkoły średniej rozpoczął studia uniwersyteckie w Rennes na Wydziale Prawa. Licencjat napisał z prawa publicznego, pracę magisterską - z prawa publicznego i nauk politycznych. W latach 1969-79 był asystentem na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Rennes.
Od 1966 roku jest członkiem Partii Socjalistycznej. Dwukrotnie, w latach 1973 i 1976, został wybrany do Rady Generalnej Departamentu Ille-et-Vilaine. Od 1977 roku przez 30 lat, do 2007 roku, był merem Rennes. W latach 1981-86 członek rządu Francji, w latach 1981-93 oraz 1997-2002 poseł do Zgromadzenia Narodowego. Przewodniczący Dystryktu Aglomeracji Rennes, w latach 1988-96 przewodniczący Krajowego Związku Gminnych Centrów Akcji Socjalnych. Cztery lata stał na czele Konferencji Miast Wybrzeża Atlantyckiego (2000-2003). W 2001 roku przewodniczył Instytutowi Miast.
Kiedy w 1981 roku departament Ille-et-Vilaine, dziennik "Ouest-France" oraz miasto Rennes oraz rozpoczęły organizowanie pomocy dla Polski, a później, w 1989 roku, powstało Association Ille-et-Vilaine / Pologne, Edmond Herve, z pomocą prezydenta Rady Generalnej Departamentu Ille-et-Vilaine Pierre'a Mehaignerie i wsparciu Fundacji France-Pologne, nawiązał intensywne kontakty wielkopolsko-bretońskie. Rozpoczęto wymianę specjalistów i stażystów pracujących w instytucjach miejskich, podpisano umowy o współpracy Uniwersytetu im. A. Mickiewicza z Uniwersytetem w Rennes, dokonując m.in. wymiany studentów, podjęto także współpracę na polu ekonomicznym i handlowym. Do dziś 33 wielkopolskie szkoły utrzymują kontakty ze szkołami bretońskimi - młodzież odwiedza francuskie rodziny, a nauczyciele podnoszą we Francji swoje kwalifikacje.
Doceniając wszystkie te działania, Rada Miasta postanowiła uchwałą z 1 czerwca 1993 roku przyznać Edmondowi Herve'owi tytuł Zasłużony dla Miasta Poznania.
**
JACQUES de CHALENDAR
Przewodniczący Fundacji Polska-Francja, która miała znaczący udział w powstaniu Polsko-Francuskiej Wyższej Szkoły Nowych Technik Informatyczno-Komunikacyjnych i poznańskiego Domu Bretanii.
Urodził się 5 grudnia 1920 roku w Hauterive w departamencie Allier we Francji. Studiował prawo w Strasburgu i Paryżu. Pierwszą pracę podjął w czasie II wojny światowej w administracji kolei francuskich, później pracował w sektorze finansów publicznych, gdzie doszedł do stanowiska Inspektora Generalnego Finansów Francji. Był doradcą ministra edukacji, przewodniczył Stowarzyszeniu na rzecz Rozwoju Wymiany w Dziedzinie Technologii Gospodarczych i Finansów. Jest autorem książek dotyczących współpracy państw europejskich. Od powstania w 1989 roku był przewodniczącym Fundacji Polska-Francja, która ściśle współpracuje z Association Ille-et-Vilaine / Pologne. Zadaniem organizacji było niesienie pomocy społecznościom lokalnym w zakresie edukacji, gospodarki, języka i kultury. Fundacja wspierała Wielkopolski Ośrodek Kształcenia i Studiów Samorządowych w Poznaniu, w znacznym stopniu przyczyniając się do otwarcia Polsko-Francuskiej Wyższej Szkoły Nowych Technik Informatyczno-Komunikacyjnych. Dzięki wsparciu fundacji w 1993 roku powstał w Poznaniu prężnie i wielostronnie działający Dom Bretanii, a przy Uniwersytecie Śląskim Międzynarodowa Szkoła Nauk Politycznych. W 1993 roku śląska uczelnia przyznała Jacques'owi de Chalendar Złotą Odznakę, a trzy lata później doktorat honoris causa. Wszelkie inicjatywy fundacji i jej przewodniczącego przyczyniały się do rozwoju naszego miasta i regionu, a w szerszym znaczeniu w sposób bardzo konkretny umacniały partnerskie stosunki między Francją i Polską.
Rada Miasta przyznała Jacques'owi de Chalendar tytuł Zasłużony dla Miasta Poznania uchwałą z 1 czerwca 1993 roku. W 2002 roku w Domu Bretanii wręczono mu Medal św. Iwona.
**
PIERRE EDMOND MARIE de QUENGO de TONQUÉDEC
W latach 1990-94 przewodniczący Association Ille-et-Vilaine / Pologne w Rennes, którego podstawowymi zadaniami są pomoc dla polskich społeczności lokalnych, rozwój kontaktów gospodarczych i kulturalnych oraz kształcenie kadr. Miejscem, które Francuzi obdarzyli szczególnym zainteresowaniem, był Poznań i Wielkopolska.
Dzięki Pierre'owi de Tonquédec, a także Edmondowi Herve'owi i Pierre'owi Mehaignerie, kontakty ekonomiczne, handlowe, edukacyjne i kulturalne między Wielkopolską a Bretanią rozwijają się bardzo intensywnie.
Pierre de Tonquédec urodził się 27 października 1929 roku we Flers w departamencie Orne. Generał broni, związany zawodowo z wojskiem. Był inspektorem marynarki wojennej i dowódcą III Okręgu Wojskowego w Rennes. Odznaczony Wielką Legią Honorową, Wielkim Krzyżem Narodowego Orderu Zasługi, a także Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.
Od powstania Association Ille-et-Vilaine / Pologne z nim związany. Przyjaźń polsko-francuska znalazła w jego osobie gorącego orędownika. Niestrudzony propagator Polski we Francji, od 1994 roku publikuje artykuły o naszym kraju w dzienniku "Ouest-France" (m.in. Polska i Europa, Odnowić dialog polsko-francuski). Wielkim sukcesem Pierre'a de Tonquédec i grona ludzi z nim związanych jest umiejętność tworzenia niezwykle trwałych więzi między instytucjami i konkretnymi ludźmi. To on sprawił, że założenia przyjęte przez stowarzyszenie bardzo szybko wprowadzano w życie. Działania na tym polu przyspieszyły wejście Poznania i regionu w nowe dla naszego kraju przestrzenie życia europejskiego.
Chcąc podkreślić udział i zaangażowanie gen. de Tonquédec w tworzenie szczególnych więzi między Bretanią i Wielkopolską, Rada Miasta Poznania uchwałą z 30 marca 1993 roku przyznała mu odznaczenie Zasłużony dla Miasta Poznania. W lipcu 2002 roku poznański Dom Bretanii wyróżnił go Medalem św. Iwona.