2001
WITOLD GAŁKA
Historyk sztuki i wieloletni miejski konserwator zabytków. Poznań zawdzięcza mu fontanny na Starym Rynku, średniowieczne Madonny na staromiejskich kamienicach i rewaloryzację ważnych obiektów.
Urodził się 13 grudnia 1953 roku w Poznaniu, zmarł nagle 26 maja 2001 roku także w Poznaniu. Syn Kazimierza i Marii Tomczak. Studiował historię sztuki na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza, którą ukończył w 1978 roku, pisząc pracę magisterską na temat gotyckiej architektury katedry w Gnieźnie. W tym samym roku rozpoczął pracę w Przedsiębiorstwie Państwowym Pracownie Konserwacji Zabytków. Zajął się szczególnie poznańskimi kamienicami przy ulicach: Wronieckiej, Wodnej, Wrocławskiej, Świętosławskiej, Żydowskiej i Gołębiej oraz wokół Starego Rynku. Pracował także na terenie Wielkopolski, prowadząc badania architektoniczne w Szamotułach, Obornikach i Gnieźnie. W 1991 roku wygrał konkurs i rozpoczął pracę w Państwowej Służbie Ochrony Zabytków na stanowisku miejskiego konserwatora zabytków. Wraz z zespołem podjął badania w poznańskiej katedrze, w zabudowaniach pojezuickich, pofranciszkańskich i podominikańskich oraz w poznańskich kościołach. W czasie inicjowanych przy niego prac konserwatorskich dochodziło niejednokrotnie do ważnych odkryć. Dzięki niemu na swoje dawne miejsca wróciły kopie średniowiecznych rzeźb - Madonny na Starym Rynku i na pałacu Górków. Zadbał o rewaloryzację Teatru Polskiego, Biblioteki Raczyńskich, Arkadii i dwóch mostów w centrum miasta - Teatralnego i Dworcowego. Krótko przed śmiercią zainicjował odtworzenie na Starym Rynku trzech fontann z przedstawieniami Apolla, Marsa i Neptuna, które znane były dotąd jedynie z przekazów ikonograficznych. Obecnie wszystkie trzy funkcjonują na Rynku.
Z kilkunastu jego publikacji najważniejsza, O architekturze i plastyce dawnego Poznania do końca epoki baroku (2001), ukazała się tuż przed śmiercią autora. Bardzo ceniony w środowisku konserwatorskim, był człowiekiem cichym i skromnym. Poznaniacy rzadko kojarzą odzyskane dzięki niemu i podziwiane miejsca w mieście z jego nazwiskiem.
W dowód uznania w 1990 roku wyróżniono Witolda Gałkę medalem "Za ochronę zabytków województwa poznańskiego". Odznaczenie Zasłużony dla Miasta Poznania Rada Miasta Poznania przyznała mu pośmiertnie 19 czerwca 2001 roku.
**
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
W październiku 1926 roku nastąpiła inauguracja roku akademickiego w poznańskiej Wyższej Szkole Handlowej. Jej pierwszym rektorem był prof. Leonard Glabisz, zajęcia odbywały się w kamienicy przy Al. Marcinkowskiego. Nauka trwała trzy lata i nie kończyła się magisterium. W 1938 roku WSH przemianowano na Akademią Handlową z siedzibą w nowym, monumentalnym budynku zaprojektowanym przez Adama Ballenstaedta przy al. Niepodległości, a w 1974 roku - na Akademię Ekonomiczną.
II wojna światowa przerwała działalność uczelni, zajęcia wznowiono w 1945 roku. Rok później otwarto w Szczecinie oddział poznańskiej Akademii Handlowej, pierwszą wyższą uczelnię na Pomorzu Zachodnim. W 1950 roku akademię upaństwowiono i nazwano Wyższą Szkołą Ekonomiczną, a w 1974 roku - Akademią Ekonomiczną z prawem nadawania stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego.
Obecnie w AE studiuje ok. 15 tys. studentów na pięciu wydziałach: Ekonomii, Gospodarki Międzynarodowej, Informatyki i Gospodarki Elektronicznej, Towaroznawstwa oraz Zarządzania. Jako jednostki pozawydziałowe w ramach uczelni działają: Centrum Badań Gospodarki Regionalnej, Centrum Badań Gospodarki i Ekspertyz Towaroznawczych, Centrum Edukacji Bankowej i Ubezpieczeniowej, Centrum Statystyki Regionalnej, Centrum Badań nad Rodziną oraz Centrum Dokumentacji i Badań Europejskich. W 1993 roku w Bydgoszczy otwarto Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny kształcący zaocznie w trybie 3,5-letnich studiów zawodowych.
Akademia Ekonomiczna jest jedną z większych poznańskich uczelni. Wysoki poziom merytoryczny zapewnia jej co roku rzesze chętnych do studiowania. To ona od lat gwarantuje specjalistyczne kadry dla niezwykle chłonnego rynku ekonomicznego.
15 maja 2001 roku, w 75. rocznicę działalności akademii, "uznając zasługi oraz trud włożony w kształtowanie nowych pokoleń Polaków", Rada Miasta nadała uczelni odznaczenie Zasłużony dla Miasta Poznania.
Z dniem 23 grudnia 2008 roku Akademia Ekonomiczna oficjalnie zmieniła swą nazwę na Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu.
**
sir DENNIS PETTITT
Lider Nottinghamshire. Pomagał Poznaniowi w przełomowym okresie lat 80. i 90. XX wieku. Współpraca między Nottingham Trent University i poznańską Akademią Ekonomiczną, w której uczestniczył, przyczyniła się do otwarcia Wielkopolskiej Szkoły Biznesu.
Za wielkie zasługi dla rozwoju samorządów lokalnych w Wielkiej Brytanii został uhonorowany przez królową tytułem szlacheckim sir. Funkcję lidera Nottinghamshire pełnił ponad 20 lat. Dzięki niemu hrabstwo zostało uznane za wzorcowe wśród samorządów europejskich. Dwukrotnie stał na czele Stowarzyszenia Rad Hrabstw Wielkiej Brytanii, reprezentował je także w organizacjach unijnych. Opowiadał się za zacieśnianiem kontaktów samorządowych w poszerzającej się Unii Europejskiej.
W Poznaniu Dennis Pettitt zainicjował wykonanie ekspertyz dotyczących rozbudowy lotnisk na Ławicy i w Krzesinach, zmian w Miejskim Przedsiębiorstwie Komunalnym i oszczędności energetycznych w budynkach komunalnych. Współpracę hrabstwa z Poznaniem rozszerzono z czasem o szkolnictwo, opiekę zdrowotną i społeczną. To dzięki niemu uruchomiono pieniądze z funduszu Know How na Centrum Kształcenia Kadr Mleczarskich dla Wielkopolski otwarte we Wrześni w 1994 roku.
W 1993 roku za zasługi dla rozwoju Wielkopolski i Poznania uhonorowany został prezydenckim Krzyżem Komandorskim za Zasługi. Wielkiemu przyjacielowi Poznania radni miejscy przyznali na sesji 15 maja 2001 roku tytuł Zasłużony dla Miasta Poznania za "osobiste zaangażowanie w umacnianiu więzów przyjaźni".
Zmarł w wieku 85 lat w Nottinghamshire 16 stycznia 2011 roku.
**
IGNACY MOŚ
Twórca i honorowy kustosz Muzeum Literackiego Henryka Sienkiewicza w Poznaniu. Człowiek niezwykle skromny z dużym poczuciem humoru. "Ja tylko tutaj siedzę, zbiorami zajmują się fachowcy", zwykł mawiać.
Urodził się 17 maja 1917 roku w Ostrzeszowie, zmarł 14 grudnia 2001 roku w Poznaniu. Pochodził z rodziny wielodzietnej, już we wczesnej młodości pracował jako sprzedawca w sklepie bławatnym. W czasie II wojny światowej spotkał dzieci Henryka Sienkiewicza - syna Henryka Józefa i córkę Jadwigę Korniłłowicz, której pomagał i uratował życie. To zaważyło na całej jego późniejszej działalności. Od tego czasu zaczął gromadzić wszelkie pamiątki po Sienkiewiczu, kupując je na terenie całego kraju. W Poznaniu prowadził udane interesy, a znaczną część pieniędzy przeznaczał na ciągle powiększającą się kolekcję. Znalazły się w niej listy autora Krzyżaków, fotografie, ok. 2 tys. książek (wydania polskie i obce), znaczna liczba medali, obrazy, grafiki i bibeloty.
W 1978 roku przekazał sienkiewicziana muzeom poznańskim, Muzeum w Ostrzeszowie, polskim szkołom i kościołom. 10 czerwca 1978 roku nastąpiło uroczyste otwarcie Muzeum Literackiego Henryka Sienkiewicza w Poznaniu. Zbiory umieszczono w starorynkowej kamieniczce przekazanej na ten cel przez miasto. Darczyńca zastrzegł, że zbiory na zawsze muszą pozostać w Poznaniu, że są niepodzielne, a opiekę nad nimi sprawować odtąd będzie Biblioteka Raczyńskich. Oprócz ekspozycji stałej w muzeum przygotowywane są wystawy czasowe związane z historią i literaturą.
Wielki społecznik. Pomagał dzieciom i osobom starszym, ufundował ponad 30 tablic pamiątkowych poświęconych znanym Polakom. Papież Jan Paweł II nominował go do Komandorii Wielkiego Krzyża Orderu św. Stefana Papieża, od dzieci otrzymał Order Uśmiechu. Był częstym gościem polskich szkół noszących imię Henryka Sienkiewicza.
Odznaczenie Zasłużony dla Miasta Poznania przyznano Ignacemu Mosiowi uchwałą Rady Miasta z 15 maja 2001 roku.
**
KRYSTYNA FELDMAN
"Królowa epizodu" i "Mistrzyni drugiego planu". 24 lata była aktorką Teatru Nowego w Poznaniu. Pracowała z wielkimi reżyserami - Izabellą Cywińską, Olgą Lipińską, Jerzym Antczakiem, Andrzejem Barańskim. Jej życiową rolą była postać malarza prymitywisty Nikifora Krynickiego w filmie Krzysztofa Krauzego Mój Nikifor. Zagrała go, mając 88 lat. Była to jej pierwsza w życiu rola pierwszoplanowa.
Urodziła się 1 marca 1916 roku we Lwowie. Była córką artystów, śpiewaczki i aktora, Katarzyny i Ferdynanda Feldmanów. W 1937 roku ukończyła Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej w Warszawie i zadebiutowała w lwowskim Teatrze Miejskim. W czasie II wojny światowej była łączniczką, żołnierzem Armii Krajowej. W 1944 roku wróciła na scenę lwowską, grając Staszka w Weselu Stanisława Wyspiańskiego w reż. Aleksandra Bardiniego. Pracowała w teatrach w Opolu, Krakowie i Łodzi. W 1983 roku osiadła w Poznaniu i rozpoczęła pracę w Teatrze Nowym.
Była aktorką teatralną, filmową i telewizyjną. W kinie zadebiutowała niewielką rolą w Celulozie (1953) w reż. Jerzego Kawalerowicza. Zagrała potem m.in. w Ubu królu, Starej baśni, Złocie dezerterów i Pociągu do Hollywood. Popularność przyniosły jej seriale telewizyjne: Miodowe lata, Złotopolscy, Jan Serce, Na dobre i na złe oraz Świat według Kiepskich, ostatni, w którym grała. W 1995 roku przyznano jej nagrodę im. Adama Grzymały-Siedleckiego za całokształt pracy, w 2001 roku otrzymała nagrodę Jańcia Wodnika. Za rolę Nikifora została uhonorowana wszystkimi ważnymi nagrodami polskimi i kilkoma zagranicznymi. Jej wybitna kreacja znalazła uznanie na festiwalach filmowych w Maroku, Pune, Valladolid, Karlovych Varach, Kijowie i Gdyni.
Cieszyła się, szczególnie po zagraniu Nikifora, wielką popularnością w całej Polsce. W Poznaniu była bardzo ceniona za swoje role, ale także za bezpretensjonalny sposób bycia. Witalna, pogodna, życzliwa. Była przyjacielem miasta i wszystkich jego mieszkańców. Na ulicy niezmiennie rozpoznawana i pozdrawiana.
Przyznano jej Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2005), jest laureatką Nagrody "Gazety Wyborczej" - Gigant (2004). W 2006 roku dzieci uhonorowały ją swoim Orderem Uśmiechu. Nie zdążyła go odebrać, wręczenie miało się odbyć w jednej z poznańskich szkół w lutym 2007 roku, Krystyna Feldman zmarła 24 stycznia. Pochowano ją w kostiumie z ostatniego monodramu - biografii I to zostało (premiera w grudniu 2006 roku). Spoczęła w Alei Zasłużonych na cmentarzu Miłostowskim. We wrześniu 2007 roku zaułkowi w pobliżu Teatru Nowego nadano jej imię. Planuje się uhonorowanie lwowianki - poznanianki pomnikiem.
Rada Miasta Poznania jeszcze przed wielkim sukcesem Mojego Nikifora w uznaniu zasług dla kulturalnego rozwoju Poznania i Wielkopolski, a także za "wkład we wzbogacanie dziedzictwa narodowego" uchwałą z 15 maja 2001 roku przyznała Krystynie Feldman odznaczenie Zasłużony dla Miasta Poznania.
**
o. JAN GÓRA
Ojciec Jan. Postać barwna, nietuzinkowa. Znany z kontrowersyjnych wypowiedzi i nieszablonowych działań. Nie było w Polsce drugiego kapłana, który potrafiłby skupić wokół siebie tysiące młodych ludzi.
Urodził się 8 lutego 1948 roku w Prudniku. W 1966 roku wstąpił do zakonu dominikanów i odbył roczny nowicjat w Poznaniu. W latach 1967-74 studiował w Krakowie w Kolegium Filozoficzno-Teologicznym Dominikanów, a następnie w warszawskiej Akademii Teologii Katolickiej, uzyskując w 1981 roku tytuł doktorski. Święcenia kapłańskie przyjął 8 czerwca 1974 roku. W latach 1977-87 był duszpasterzem młodzieży szkół średnich w Poznaniu, a następnie duszpasterzem akademickim. Pod koniec lat 80. organizował kolokwia w Ustroniu-Hermanicach, w 1991 roku był współorganizatorem VI Dni Młodzieży w Częstochowie. Na górze Jamnej koło Tarnowa zbudował od podstaw Sanktuarium Matki Boskiej Niezawodnej Nadziei, w którym utworzył ośrodek duszpasterski. W 1997 roku zorganizował pierwsze czuwania modlitewne młodzieży nad Jeziorem Lednickim koło Gniezna. Odtąd co roku, najczęściej w wigilię Zesłania Ducha Świętego, młodzież z całej Polski, a coraz częściej także z zagranicy, gromadzi się pod Bramą Rybą, pomnikiem związanym z symbolicznym wejściem w III Tysiąclecie Chrześcijaństwa. Liczba uczestników spotkań z każdym rokiem rośnie. Spotkania te, w przeszłości błogosławione przez Jana Pawła II, są największymi corocznymi spotkaniami młodzieży katolickiej w Europie. Kontakty o. Góry z polskim papieżem były częste i przynosiły wiele duchowych korzyści daleko wykraczających poza środowisko akademickie Poznania.
Ojciec Góra jest autorem kilkuset publikacji książkowych i publicystycznych. Długoletnia działalność przyniosła mu liczne nagrody i wyróżnienia, m.in. Nagrodę Literacką im. Kościelskich, Nagrodę "Gazety Wyborczej" - Gigant 1997, Nagrodę im. Piotra Wawrzyniaka, Nagrodę Pracy Organicznej "Głosu Wielkopolskiego", Episkopatu Polski "Totus", Wielkiej Pieczęci Miasta Poznania.
Jego duszpasterstwo było nowatorskie i twórcze. Nie było w nim schematów czy tanich efektów. Oparte ściśle na Ewangelii budowało silne więzi emocjonalne i intelektualne między młodymi ludźmi. Ojciec Góra dbał o wysoki poziom wszystkich podejmowanych przedsięwzięć, stawiając ich uczestnikom surowe wymagania. Jego ambicją było zachęcenie polskiej młodzieży do bycia świadomymi członkami Kościoła, ale także świadomymi małżonkami, rodzicami, pracownikami i obywatelami. Najlepsze, najbardziej wzniosłe emocje muszą mieć w takiej perspektywie przełożenie na dobre, świadome życie. Nie było u o. Góry "chodzenia na skróty", była natomiast dbałość o to, by ludzie żyli szczęśliwie. Na swojej stronie internetowej pisał: "Więzi z Wami, oprócz wiary w Boga, są moim największym bogactwem i skarbem. [...] Patrzymy sobie w oczy i to jest dla nas zobowiązanie". Oferując młodym ludziom siebie, wymagał od nich dużego zaangażowania. Był wychowawcą, wzorem i autorytetem dla tysięcy poznańskich uczniów i studentów. I chociaż nie brakowało o nim licznych żartów, anegdot, dykteryjek, o. Góra był jednym z największych poznaniaków przełomu wieków.
W uchwale Rady Miasta z 22 maja 2007 roku czytamy: "Wyrażając uznanie oraz głęboką wdzięczność za 30 lat pracy duszpasterskiej i wychowawczej z poznańską młodzieżą i studentami oraz promowanie Poznania w Polsce i Europie, Rada Miasta Poznania nadaje ojcu Janowi Wojciechowi Górze Honorowe Obywatelstwo Miasta Poznania". Jako jedyny, oprócz Honorowego Obywatelstwa, posiada tytuł Zasłużony dla Miasta Poznania nadany w 2001 roku, czyli dwa największe wyróżnienia, które przyznać może Poznań.
W niedzielny, czerwcowy wieczór 2012 roku Ojciec Jan Góra pożegnał się z poznańskim duszpasterstwem akademickim. Pracował w nim ćwierć wieku. Odtąd kierował działalnością powstałego z jego inicjatywy Duszpasterstwa Lednickiego koło Gniezna.
Ojciec Jan Góra zmarł 21 grudnia 2015 r. Zgodnie ze swoim życzeniem, spoczął na Polach Lednickich.