Życiorys Róży Luksemburg wyłaniający się z biografii Kostyrko swoją intensywnością może kusić łowców sensacji czy epickich historii. Jej prywatne burzliwe losy splatają się z historyczną burzą związaną z upadkiem dawnego świata monarchii i kształtowania się nowego modelu państw. Z czasem gorączkowego poszukiwania przez masy sensu i idei, które będą w stanie scalić rozbite społeczeństwo. Z rośnięciem w siłę charyzmatycznych mówców, wodzów i tyranów. Niezwykle intensywną karierę polityczną działaczki, podczas której miała odwagę godzić w nienaruszalne z pozoru autorytety, które zgnuśniały na wygodnych fotelach, wieńczy brutalny epilog. Róża Luksemburg zginęła wraz z drugim założycielem Komunistycznej Partii Niemiec 15 stycznia 1919 roku, zastrzelona przez nacjonalistów podczas powstania Spartakusa. Jej tajemnicza śmierć do tej pory stanowi pożywkę dla licznych teorii spiskowych i true crime'ów.

Impulsem, który popchnął Kostyrko do napisania "Róży Luksemburg. Domem moim jest cały świat", był rozdźwięk dostrzegalny w tym, jak działaczka traktowana jest na Zachodzie - z szacunkiem - a jak w  naszym kraju, gdzie (w Zamościu) skuto tablicę upamiętniającą miejsce jej narodzin. W PRL-u podręczniki pełne były przekłamań na jej temat, później jej postać przywoływana była przez prawicę jako żydo-komunistyczny straszak. Kostyrko podkreśla, że polityczka przez całe dekady traktowana była niesprawiedliwie, co w dużej mierze wynikało z niezrozumienia jej idei pojmowania narodu. Choć wyznawała braterstwo klasy robotniczej na całym świecie, wierzyła też w naród jako byt ponadpolityczny i ponadetniczny. Wbrew temu, co mówiono o niej później, utrzymywała, że Polacy zasługują na wielowymiarową wolność.

Niezwykle ważnym wątkiem biografii Róży Luksemburg jest kwestia jej otwartości na świat - mowa nie tylko o internacjonalizmie, lecz również o potrzebie zachowania więzi z naturą. Rewolucjonistka wierzyła, że przyglądając się wspólnocie wszystkich istot żywych, człowiek jest w stanie zbliżyć się do odpowiedzi na odwieczne pytania, a potem odnaleźć nadrzędną harmonię. Świadectwem ekologicznego myślenia Luksemburg jest m.in. zachowana korespondencja do przyjaciół, w której aktywistka pochyla się nad krzywdą zwierząt Spotkanie z dziennikarką poprowadzi prof. UAM Andrzej W. Nowak, wykładowca na Wydziale Filozofii UAM.

Weronika Kostyrko, urodzona w roku 1962, to dziennikarka, pisarka i wykładowczyni. Na Uniwersytecie Warszawskim studiowała germanistykę, niderlandystykę oraz historię sztuki. Pracowała dla "Gazety Wyborczej" w charakterze korespondentki sejmowej i korespondentki z Niemiec. W pierwszej dekadzie XXI wieku była naczelną "Wysokich Obcasów", w drugiej - serwisu Culture.pl. W roku 2019 roku w wydawnictwie Czerwone i Czarne wydała biografię słynnej żydowskiej tancerki Poli Nireńskiej, której losy splotły się z Zagładą ("Tancerka i zagłada. Historia Poli Nireńskiej"). Za tę książkę Kostyrko otrzymała nominację do Nagrody Literackiej "Nike" 2020. Dzieło Kostyrko to monumentalna praca śledcza, dzięki której czytelnik mógł otrzymać spójny obraz legendarnej tancerki, ale też choreografki i artystki, która bardzo niesprawiedliwie znana jest obecnie w dużej mierze jako żona swojego męża. Czyli słynnego prawnika i polityka, a podczas wojny żołnierza AK, który już w 1944 raportował na temat masowej eksterminacji Żydów w okupowanej Polsce. Kostyrko udowodniła, że biografia Nireńskiej jest tak samo warta zgłębienia.

Jacek Adamiec

• spotkanie z Weroniką Kostyrko wokół książki "Róża Luksemburg. Domem moim jest cały świat" z cyklu "Zamek czyta"
• 20.02, g. 18
• CK Zamek, Sala Wielka
• bilety: 7 zł

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2025