Pałac Arcybiskupi (Ostrów Tumski 1)
Dwór biskupi istniał przy katedrze zapewne od początku jej funkcjonowania. Najstarsza wzmianka pisana, pochodząca z 1404 r., dotyczy budowli wzniesionej przez biskupa Wojciecha Jastrzębca. Siedziba biskupów - wielokrotnie niszczona w czasie wojen lub powodzi - zmieniała w ciągu wieków swój kształt architektoniczny. Obecnie jest gmachem trójskrzydłowym, o zróżnicowanej architekturze. Rezydencję arcybiskupią stanowi późnoklasycystyczne skrzydło zachodnie, które swój obecny wygląd zawdzięcza gruntownej przebudowie, dokonanej w l. 1853-54 wg projektu Juliusza Salkowskiego, zmodyfikowanego przez Karla Heinricha Schinkla.
Wejście do budynku prowadzi przez balkonowy portyk, w którym wykorzystano wtórnie kolumny jońskie z 1829 r. Pod portykiem stoją dwie marmurowe rzeźby świętych Piotra i Pawła, wykonane w l. 1864-65 przez Oskara Sosnowskiego w Rzymie; do 1945 r.stały po bokach ołtarza głównego w katedrze. W skrzydle północnym - wzniesionym na reliktach murów z XV i XVI w. - znajduje się klasycystyczna brama, z wielkim dwukolumnowym portykiem z końca XVIII w. W skrzydle tym mieści się m.in. Metropolitalny Sąd Duchowny. Krótkie skrzydło wschodnie powstało na początku XX w.
Na skwerze przed pałacem stoi późnobarokowa figura św. Jana Nepomucena z ok. 1730 r., przeniesiona tu w 1957 r. z Kobylegopola.
Po zachodniej stronie skweru znajduje się budynek Kurii Metropolitalnej. Wzniesiony w 1834 r. wg projektu budowniczego Traegera, został częściowo przebudowany w l. 1870 i ok. 1920, wg planów Mariana Andrzejewskiego. Równolegle do niego, nieco bardziej na zachód, wznosi się barokowo - klasycystyczny budynek dawnego probostwa katedralnego, postawiony na starszych fundamentach w 1972 r. i przebudowany w 1859 r. prawdopodobnie przez Karla Heinricha Schinkla. Nad wejściem od strony zachodniej umieszczone zostało popiersie Jana Kochanowskiego, na skwerze obok stoi pomnik poety. W północną ścianę budynku wmurowano w 1976 r. dwie kamienne płyty z 1598 i 1715 r. z inskrypcjami dotyczącymi dziejów probostwa.
Tekst za: "Poznań od A do Z" pod redakcją Włodzimierza Łęckiego i Piotra Maluśkiewicza, Wydawnictwo Kurpisz S. A., Poznań 1998