Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan
Położony jest na północnym stoku Wzgórza św. Wojciecha. Zajmuje teren o powierzchni 1,8 ha, porośnięty pięknym starodrzewem.
Jest najstarszym z poznańskich cmentarzy; powstał w 1810 r. jako cmentarz parafii farnej św. Marii Magdaleny. Od końca XIX w. - kiedy parafia uzyskała nowy cmentarz przy dzisiejszej ul. Grunwaldzkiej - nazywany był cmentarzem starofarnym.
Rangę cmentarza zasłużonych uzyskał w 1948 r. Niedaleko głównego wejścia ustawiona jest barokowa figura Matki Boskiej (z 1771 r.), przeniesiona tu w 1829 r. sprzed dawnego klasztoru Reformatów na Śródce.
Wiele pomników nagrobnych charakteryzuje się wysokimi walorami artystycznymi. Wyróżnia się pomnik Anieli z Liszkowskich Dembińskiej (zm. 1888 r.), wykonany w 1889 r. przez Władysława Marcinkowskiego w Paryżu. Najstarsze z zachowanych nagrobków pochodzą z 1813 i 1815 r.
Nekropolia jest miejscem spoczynku wielu zasłużonych obywateli Poznania i Wielkopolski - weteranów wojen napoleońskich i powstań narodowych, społeczników, ludzi nauki i kultury. Prochy wielu z nich zostały przeniesione tu z innych cmentarzy w l. 1959-62.
Na cmentarzu znajdują się m.in. groby byłych prezydentów miasta:
Szymona Wronieckiego,
Jarogniewa Drwęskiego
i Cyryla Ratajskiego,
wybitnych lekarzy, m.in. Ludwika Gąsiorowskiego (1807-63),
Tomasza Drobnika (1858-1901),
Bolesława Krysiewicza (1862-1932)
i Ireneusza Wierzejewskiego (1881-1930),
naukowców, m.in. filologa Bolesława Erzepkiego (1852-1932),
historyka Józefa Łukaszewicza (1799-1873)
i botanika Józefa Paczoskiego (1864-1942).
Spoczywają tu znani artyści, m.in. pianista i kompozytor Raul Koczalski (1885-1948),
aktorka Nuna Młodziejowska - Szczurkiewiczowa (1875-1933)
i rzeźbiarz Władysław Marcinkowski.
Znajdują się tu również groby Marcelego Mottego,
Hipolita Cegielskiego (symboliczny)
i pierwszego dowódcy powstania wielkopolskiego gen. Stanisława Taczaka (1874-1960).
W 1994 r. Polskie Towarzystwo Tatrzańskie ustawiło na cmentarzu kamień poświęcony "Wielkopolanom, którzy nie wrócili z gór". Najniżej położona część nekropolii - pozbawiona nagrobków - kryje szczątki ofiar epidemii cholery, która w l. 1831-78 kilkakrotnie nawiedzała Poznań.
Tekst za: "Poznań od A do Z" pod redakcją Włodzimierza Łęckiego i Piotra Maluśkiewicza, Wydawnictwo Kurpisz S. A., Poznań 1998