Kościół św. Antoniego Padewskiego - franciszkanów (ul. Franciszkańska 2)
Wznosi się na stoku Góry Przemysła, na zachód od Starego Rynku. Franciszkanie konwentualni (w czarnych habitach) przybyli do Poznania w 1 poł. XVII w. W 1646 r. wybudowali drewniany kościół i klasztor przy Grobli (w miejscu dzisiejszego kościoła Wszystkich Świętych), a gdy te po 10 latach spłonęły - objęli kościół św. Rocha na Miasteczku.
W 1668 r. uzyskali zgodę na osiedlenie się wewnątrz murów miejskich. Budowę kościoła wg projektu Jana Końskiego rozpoczęto w 1674 r. W 1704 r. położona przy murze miejskim świątynia została poważnie zniszczona w czasie oblężenia miasta. Ostatecznie budowę zakończono w 1757 r. Przylegający do świątyni klasztor powstał na przełomie XVII i XVIII w.
W poł. XVIII w. dostawiono do nawy zachodniej kaplicę św. Teodora i św. Homobonusa (obecnie Najświętszego Serca Jezusowego). Po zamknięciu klasztoru w 1832 r. władze pruskie przekazały kościół katolikom niemieckim. W związku z obniżeniem poziomu ulicy, zbudowano w 1875 r. schody wiodące do świątyni. W latach 1899-1911 rozebrano południowe i wschodnie skrzydła klasztoru. W 1921 r. do dawnej siedziby wrócili franciszkanie. W 1945 r. runął fragment sklepienia kościoła, niszcząc część jego wyposażenia.
Barokowy, trójnawowy kościół ma na przedłużeniu naw bocznych dwie obszerne kaplice. Prezbiterium i nawa główna przykryte są sklepieniami kolebkowymi z lunetami, nawy boczne - sklepieniami krzyżowymi. Kaplice kryją kopuły z latarniami.
Wnętrze świątyni jest bogato zdobione dekoracjami stiukowymi. Autorem wykonanej w l. 1702-35 polichromii był franciszkanin Adam Swach. Malowidła w prezbiterium i nawie głównej przedstawiają sceny z życia św. Franciszka. Ołtarz główny oraz rzeźbione stalle wykonał ok. 1700 r. Antoni Swach (brat Adama). Dziełem obu braci jest również ołtarz z barwionego na czarno drewna znajdujący się w kaplicy Najświętszej Marii Panny (po lewej stronie nawy).
W ołtarzu podziwiać można niewielki obraz Matki Bożej w Cudy Wielmożnej - Pani Poznania z poł. XVII w. Na tamburze kopuły stoją figury Chrystusa i 12 apostołów. Po przeciwnej stronie nawy, w kaplicy św. Franciszka, umieszczono pod kopułą figury świętych franciszkańskich. W świątyni znajduje się kilka przyściennych epitafiów z XVIII w. z portretami zmarłych. Z dawnego klasztoru zachowało się tylko skrzydło północne, ustawione wzdłuż ul. Franciszkańskiej.
Na miejscu rozebranej części klasztoru, w eklektycznym budynku z początku XX w., mieści się dziś m.in. ekskluzywne sklepy. Przy zachodniej ścianie świątyni stoi pomnik 15. Pułku Ułanów Poznańskich.
Tekst za: "Poznań od A do Z" pod redakcją Włodzimierza Łęckiego i Piotra Maluśkiewicza, Wydawnictwo Kurpisz S. A., Poznań 1998