Miejski Plan Adaptacji (MPA)
Opracowanie planów adaptacji do zmian klimatu w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców było nowatorskim projektem Ministerstwa Środowiska (obecnie: Ministerstwa Klimatu i Środowiska), którego głównym celem była ocena wrażliwości na zmiany klimatu 44 największych polskich miast i zaplanowanie działań adaptacyjnych, adekwatnych do zidentyfikowanych zagrożeń. Jednym z miast, w którym taki dokument opracowano jest Poznań.
Ze względu na swoją skalę była to jedyna inicjatywa w Europie, w której Ministerstwo wspierało władze i administrację lokalną koordynując działania przystosowawcze do skutków zmian klimatu w kilkudziesięciu miastach jednocześnie.
Miejskie plany adaptacji (zwane dalej MPA) w 44 miastach biorących udział w projekcie powstały we współpracy władz, mieszkańców i ekspertów. MPA uwzględniły lokalne uwarunkowania i problemy miast, z których każde miało inną specyfikę i strukturę. Różniły się także pod względem zagrożeń i trudności, z którymi przyszło im się mierzyć.
30 czerwca 2015 r. podpisane zostało porozumienie pomiędzy Ministrem Środowiska, a Prezydentem Miasta Poznania dotyczące realizacji projektu opracowania miejskiego planu adaptacji do zmian klimatu. Dla Miasta Poznania za opracowanie dokumentu odpowiadał Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy Instytut Badawczy. W ramach prac nad opracowaniem Planu powołano Miejski Zespół, który współpracował z Instytutem dostarczając dane i na warsztatach wspólnie wypracowywał cel nadrzędny Planu, 4 sektory o największej wrażliwości na skutki zmian klimatu. Celem warsztatów była również weryfikacja wskaźników oraz doprecyzowanie listy działań adaptacyjnych dla Poznania.
Dlaczego każde Miasto ma oddzielny Plan?
Każde miasto mierzy się ze specyficznymi dla swojej struktury i uwarunkowań zagrożeniami klimatycznymi. Polska jest bardzo zróżnicowana pod tym kątem. Wśród ekstremalnych zjawisk pogodowych dotykających kraj można wymienić m.in. wysokie temperatury (notuje się regularny wzrost średniej rocznej temperatury, w okresie 1951-2022 jej wzrost szacowany jest na 2,09°C) czy nawalne deszcze. Powodzie, podtopienia, susze - to bezpośrednie zagrożenia dla bezpieczeństwa mieszkańców, ich sytuacji mieszkaniowej i infrastruktury miast.
Miasta są obszarem szczególnie wrażliwym, w którym koncentrują się najpilniejsze współcześnie wyzwania, począwszy od niedoboru wody i złej jakości powietrza, do zakłóceń gospodarczych i braku stabilności społecznej.
Po co nam Plany Adaptacji?
Adaptacja do zmian klimatu to nowy wątek w polityce rozwojowej państw i miast, który - ze względu na skalę problemu nie może być pomijany. Wdrożenie MPA poprawia bezpieczeństwo mieszkańców miast i zwiększa ochronę przed szkodliwymi skutkami zmian klimatu. Dodatkowo MPA uwzględniają długofalowe planowanie i zróżnicowane potrzeby interesariuszy i społeczności lokalnych. Jednym z zamierzeń Ministerstwa Środowiska jest też edukacja i podniesienie świadomości na poziomie lokalnym - zarówno wśród urzędników, jak i społeczności miejskich.
Wdrożenie MPA realnie zmienia codzienność mieszkańców miast. Zmodernizowane systemy ochrony przeciwpowodziowej, efektywne schematy gospodarowania zasobami wodnymi czy rozwój systemów informowania i ostrzegania przed zagrożeniami sprawiają, że mieszkańcy czują się bezpieczniej. Estetyczne zmiany w infrastrukturze miejskiej i na terenach zielonych, obniżenie ryzyka termicznego, poprawa warunków mieszkaniowych i inwestycyjnych za sprawą planów zagospodarowania przestrzeni miejskiej - to wszystko wpływa na komfort życia w mieście i ograniczenie ryzyka, które płynie ze skutków zmian klimatu.
Co zawiera Miejski Plan Adaptacji?
W dokumencie opisano charakterystykę Miasta Poznania z uwzględnieniem uwarunkowań przyrodniczych, funkcjonalno-przestrzennych, demograficznych i ocenę potencjału ekonomicznego. W dokumencie znajdują się odniesienia do dokumentów strategicznych. Dokument zawiera diagnozę szczegółowych danych klimatycznych i hydrologicznych, ocenę wrażliwości Miasta na zmiany klimatu, potencjał adaptacyjny, ryzyka i szanse wynikające ze zmian klimatu. W dokumencie zawarto również działania wdrożeniowe Planu z uwzględnieniem kosztów i harmonogramu.
Miejski Plan Adaptacji do zmian klimatu Miasta Poznania został przyjęty Uchwałą Nr X/144/VIII/2019 Rady Miasta Poznania z dnia 16 kwietnia 2019 r., dostępną wraz z załącznikami na stronie Biuletynu Informacji Publicznej.
Plan Adaptacji do zmian klimatu podlega monitorowaniu stanu realizacji działań, które zostały w nim określone. Ocena postępów realizacji dokonywana jest co dwa lata, a na jej podstawie tworzone będzie stosowne sprawozdanie przekazywane do Instytutu Ochrony Środowiska - Państwowego Instytutu Badawczego.
Harmonogram rzeczowo-finansowy działań adaptacyjnych
Harmonogram rzeczowo-finansowy do MPA jest załącznikiem, w którym zawarte zostały działania z zakresu ograniczania skutków nawalnych opadów i powodzi miejskich, susz oraz burz i silnych wiatrów, łagodzenia ekstremalnych zjawisk termicznych (w tym koncentracji zanieczyszczeń), a także tworzenia nowych i zagospodarowania istniejących obszarów zieleni. Dodatkowo ujęte zostały również zadania organizacyjne, a także edukacyjno-informacyjne.
Harmonogram został przyjęty Uchwałą Nr LXXXIX/1697/VIII/2023 Rady Miasta Poznania z dnia 5 września 2023 r., dostępną na stronie Biuletynu Informacji Publicznej.
Aktualizacja Miejskiego Planu Adaptacji
W 2024 roku przeprowadzono aktualizację MPA. Zaktualizowany dokument został przyjęty Uchwałą nr XII/215/IX/2024 Rady Miasta Poznania z dnia 3 grudnia 2024 r., dostępną wraz z załącznikami na stronie Biuletynu Informacji Publicznej.