Poznan.pl, oficjalna strona Miasta Poznania

Dni Twierdzy Poznań to święto miłośników historii, militariów i fortyfikacji. W ostatni pełny weekend wakacji, czyli 24 i 25 sierpnia 2024 roku, będzie można odwiedzić ponad dwadzieścia obiektów. Czekają na Was XIX-wieczne forty, schrony, podziemia i poznańskie tajemnice od średniowiecza, aż po okres zimnej wojny. Poznajcie Twierdzę Poznań (Festung Posen) - jedną z największych twierdz XIX-wiecznej Europy!

Czy wiedzieliście, że...

• Poznań już tysiąc lat temu był jednym z najlepiej ufortyfikowanych miejsc w tej części Europy? Potężny gród umiejscowiono tu nieprzypadkowo. Tak dobrych warunków do przeprawy przez Wartę nie było dziesiątki kilometrów ani na południe, ani na północ od miasta. Strategiczna rola Poznania była tym większa, że zabezpieczał on od zachodu drogę na Gniezno. O jego zdobycie nie pokusił się cesarz Henryk II, który dotarł ze swym wojskiem pod Poznań w 1005 r. i tu zawarł układ z królem Bolesławem Chrobrym (1005 r.). Do XIII wieku poznański gród stanowił ważne ogniwo w polskim systemie obronnym. W późniejszych wiekach rola stolicy Wielkopolski jako fortu nieco zmalała.
• Przełom nastąpił w okolicach XIX wieku. Wtedy to rozpoczęto zamienianie miasta w fortecę. Wytyczono główny fort na Cytadeli (Fort Winiary - niem. Kernwerk), a XIX-wieczne miasto zamknięto w szczelnych murach twierdzy. W II połowie XIX wieku twierdzę wzmocniono budową osiemnastu fortów, które otoczyły miasto. Umocnienia rozbudowywano do końca XIX wieku, tworząc z Poznania jedną z największych budowli fortecznych w Europie, zdolną wytrzymać wieloletnie oblężenie.
• Poznań jako twierdza został w praktyce przetestowany tylko raz w 1945 r., kiedy to Niemcy uparcie bronili go przed nacierającymi wojskami sowieckimi. Miasta nie sposób było obronić, ale między innymi dzięki starym pruskim fortyfikacjom Niemcy utrzymali się w Poznaniu miesiąc. Pozostałości po pruskich fortyfikacjach zostały po dziś dzień w postaci pojedynczych fortów, ruin czy największego w mieście parku - Cytadeli.

Forty jako główna atrakcja

Największą atrakcją Dni Twierdzy Poznań są XIX-wieczne forty. Mieszkańcom i turystom udostępnione zostaną między innymi Fort Ia, Fort IIa, Fort IVa, Fort Va, Fort VI i Fort VII (w którym znajduje się Muzeum Martyrologii Wielkopolan). Wśród nich są także relikty największego Fortu, czyli Winiary, dziś nazywanego po prostu Cytadelą. Spełnił on swą wojenną funkcję tylko raz - w czasie bitwy o Poznań na początku 1945 roku. Wtedy to - jak wspomnieliśmy wyżej - Niemcy uparcie bronili go przed nacierającymi wojskami sowieckimi.

Dziś Cytadela to rozległy park (notabene największy w mieście). Swoją siedzibę ma tutaj także Muzeum Uzbrojenia, prezentujące między innymi kolekcję broni z okresu drugiej wojny światowej oraz Muzeum Armii "Poznań", nawiązujące do wydarzeń z września 1939, których 80. rocznica przypada w tym roku. Wizytę w nich można połączyć ze spacerem ze Stowarzyszeniem Reduta.

Po raz pierwszy zostanie zaprezentowany wysadzony Fort IV, po którym oprowadzą Pasjonaci Podziemi. Będzie można ich również spotkać podczas nocnego zwiedzania reliktów Fortu Winiary, a także w schronie przeciwlotniczym z okresu II wojny światowej przy ul. Kościelnej.

Szczeliny, schrony i inne obiekty

Nie zabraknie także innych obiektów związanych z historią II wojny światowej. Na zwiedzających czekać będą również szczeliny przeciwlotnicze w Parku Wilsona oraz osobisty schron namiestnika tzw. Kraju Warty Arthura Greisera, który został przygotowany dla niego w podziemiach willi przy ul. Brewińskiego, z której dziś nadaje Radio Poznań.

Najmłodszymi obiektami są te z okresu "zimnej wojny". Należy do nich ciągle wzbudzający mnóstwo emocji wśród odwiedzających Przeciwatomowy Schron Dla Władz Miasta Poznania w Krzyżownikach, a także debiutujący w programie Dni Twierdzy Poznań schron pod budynkiem mieszkalnym przy ul. Kasprzaka, który jest nowym przystankiem w ramach inicjatywy "Oś 64".

Skoro o przechadzkach mowa, to ciekawą propozycją może być ta pod tytułem "Mało znane....zachowane...ale nie oblegane". Dzięki niej będzie można się przekonać, że Twierdza Poznań to nie tylko forty i schrony, ale również inne budynki w centrum miasta, które zachowały się do dziś.

Natomiast o najstarszych umocnieniach Poznania, pamiętających Mieszka I, przypomni Brama Poznania i Rezerwat Archeologiczny Genius loci, przed którym będzie można spotkać średniowiecznych wojów.

Tak na koniec...

Uzupełnieniem programu będą rekonstrukcje historyczne, wycieczki tematyczne i możliwość zakupu wydawnictw oraz pamiątek.

To tylko przykładowe atrakcje z programu tegorocznych Dni Twierdzy Poznań, ale sami przyznacie, że jest ich sporo. Na pewno będzie w czym wybierać!

Pełny program jest dostępny na stronie visitpoznan/dnitwierdzy.

Wstęp do wielu obiektów jest bezpłatny, choć niemal zawsze jest możliwość wrzucenia dobrowolnego datku do puszki.

AK, źródło: PLOT