Poznan.pl, oficjalna strona Miasta Poznania

Andrzej Prendke powołuje się na przykład Szczecina, gdzie w celu poprawy bezpieczeństwa i transparentności w komunikacji miejskiej, kontrolerzy biletów już wkrótce rozpoczną pracę z kamerami nasobnymi, które będą rejestrować przebieg kontroli. Kamery takie, przyczepiane do munduru, na wzór policyjnych, umożliwiają rejestrowanie przebiegu interwencji, pozwalają uniknąć niejasności, a w razie potrzeby nagrania mogą stanowić materiał dowodowy.

Radny pyta czy Zarząd Transportu Miejskiego rozważa podobne rozwiązanie. Jego zdaniem nagrania z kamer kontrolerów pozwoliłyby na usprawnienie procesu kontroli biletów, zarówno pod kątem jego efektywności, transparentności, jak i komfortu oraz bezpieczeństwa obu stron.

Miasto w odpowiedzi informuje, że opisywana przez radnego koncepcja była szczegółowo przeanalizowana przez Zarząd Transportu Miejskiego pod kątem potencjalnego zwiększenia poczucia bezpieczeństwa i poprawy transparentności działań kontrolerów. ZTM na bieżąco monitoruje efektywność oraz zgodność z przyjętymi zasadami realizacje kontroli biletowej, uwzględniając jako priorytet zapewnienie komfortu i bezpieczeństwa zarówno pasażerom, jak i kontrolerom.

ZTM na bazie doświadczeń wdrożył szereg rozwiązań, dobrych praktyk i regulacji, które zwiększyły stan poczucia bezpieczeństwa kontrolujących oraz pasażerów. Kandydaci do pracy, aplikujący na stanowisko kontrolera biletowego, przechodzą kilkuetapowy proces rekrutacji. Potencjalni kontrolerzy przechodzą m.in. badania psychologiczne, które wskazują ich predyspozycje do wykonywania tego rodzaju pracy, a całość procesu kończy się testem wiedzy. W ciągu ostatnich dwóch lat dla kontrolerów biletowych zorganizowane zostały nowatorskie szkolenia z warsztatami, uwzględniające poza aspektami budowania zespołu, współpracy, motywacji i satysfakcji w pracy, również sposoby radzenia sobie ze skutkami psychofizycznymi stresu w pracy.

Zagadnienie dotyczące wyposażenia kontrolerów biletowych w kamery nasobne jest przedmiotem szerszej dyskusji organizatorów publicznego transportu w największych miastach w Polsce. Większość organizatorów nie wdrożyła takiego rozwiązania, głównie z uwagi na brak jednoznacznych podstaw prawnych. Incydent z udziałem kontrolerów biletowych, do którego doszło w Szczecinie w 2024 r., zainicjował ponową analizę i rozważania nad zasadnością implementacji takiego rozwiązania. Obecnie rozwiązanie takie funkcjonuje w Opolu. Natomiast w Szczecinie jest realizowane w formie pilotażu. 

Z przeprowadzonej przez ZTM analizy przepisów prawa wynika, że z kamer nasobnych, w ramach prowadzonych interwencji, mogą korzystać funkcjonariusze Policji i Straży Granicznej. Z kolei w ocenie Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych nie oznacza to jednak, że z kamer nasobnych nie mogą korzystać kontrolerzy biletów w publicznym transporcie zbiorowym. Istota stanowiska Prezesa UODO dotyczy spełniania obowiązku informacyjnego w przypadku stosowania kamer nasobnych, czyli tego, że musi on być realizowany poprzez oznakowanie oraz dostęp do kompletnych pisemnych informacji, gdyż monitoring wiąże się z przetwarzaniem danych osobowych w postaci wizerunku osób. W dalszej kolejności stanowisko UODO odnosi się do podstawy prawnej stosowania kamer nasobnych przez kontrolerów biletów: "W polskim prawie krajowym nie ma przepisów, które wprost regulowałyby używanie kamer nasobnych przez kontrolerów biletów. Takie użycie nie jest również zakazane".

ZTM rozważając stosowanie kamer nasobnych dokonał szerokiej analizy, zwracając w szczególności uwagę m.in. na takie zagadnienia jak: specyfiki środowiska i warunków pracy (w tym efektywności kontroli), ryzyka aktów agresji z określeniem miejsca jej wystąpienia; kosztu wprowadzenia takiego rozwiązania; kwestie organizacyjne dotyczące sposobu monitorowania; dostosowanie uregulowań wewnętrznych; opracowanie formy informowania klientów o zastosowaniu monitoringu przez kontrolerów biletowych; komfort pracy kontrolerów.

W celu zwiększenia bezpieczeństwa pracy kontrolerów, z inicjatywy Zastępcy Dyrektora ds. Sprzedaży i Obsługi Klientów ZTM, Forum Organizatorów Transportu wystąpiło do Ministerstwa Infrastruktury z apelem dotyczącym objęcia kontrolerów biletowych zwiększoną ochroną prawną poprzez umożliwienie im korzystania z instytucji przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych. W odpowiedzi udzielonej w sierpniu 2024 r. Ministerstwo Infrastruktury poinformowało, że podczas nowelizacji przepisów dotyczących publicznego transportu zbiorowego ministerstwo rozważy możliwość wprowadzenia przepisów mających na celu zrównanie ochrony materialno-prawnej kontrolerów biletowych z już istniejącą ochroną prawną przewidzianą dla osób kierujących środkami transportu w publicznym transporcie zbiorowym.

Z przeprowadzonej przez ZTM analizy wynika, że liczba sytuacji konfliktowych, agresji pasażerów oraz wypadków w pracy kontrolerów biletowych znacząco zmalała. W 2024 r. ZTM nie odnotował wypadków w pracy z ich udziałem. Ponadto większość pojazdów komunikacji miejskiej wyposażona jest w monitoring wizyjny, co bezpośrednio wpływa na zmniejszenie agresji ze strony pasażerów oraz stanowi ewentualny materiał dowodowy w prowadzonych postępowaniach. ZTM dysponuje programem komputerowym pozwalającym w czasie rzeczywistym monitorować pracę kontrolerów biletowych oraz w razie potrzeby reagować na ewentualne zagrożenia. Dodatkowo, przy współpracy z Uniwersytetem im. A. Mickiewicza, ZTM wdrożył procedury postępowania w przypadku wystąpienia zagrożenia zdrowia i życia wewnątrz i poza pojazdem, skierowane do prowadzących pojazdy w komunikacji miejskiej.

Podsumowując - obecnie ZTM nie planuje wyposażenia kontrolerów biletowych w kamery nasobne, ale temat pozostanie w obszarze zainteresowania i analiz tej jednostki.

oprac. red.