Jezioro Maltańskie

Dolny odcinek doliny Cybiny był atrakcyjnym miejscem wypoczynkowym dla mieszkańców miasta już w okresie rozbiorów. Plany utworzenia na tym obszarze tzw. Parku Ludowego, z boiskami sportowymi, służącego rekreacji mieszkańców Poznania, pojawiły się w roku 1929. Zamiast niego w konkursie z 1931 r. zwyciężył projekt Cybińskiego (inaczej Wschodniego) Klina Zieleni, obejmującego lasy i tereny nadrzeczne od Zielińca do Warty, Kopiec Wolności - usypany w 1919 roku oraz projektowany zbiornik zaporowy, który doczekał się realizacji dopiero po II wojnie światowej (Szafran 1959). Zaraz po jego utworzeniu w 1952 r. na Malcie odbyły się wielkie międzynarodowe regaty wioślarskie i kajakowe w ramach Festiwalu Młodzieży i Studentów. Rolę centrum sportów wodnych dla Polski zbiornik pełnił do roku 1979. Z biegiem lat obiekt przestał spełniać wymogi i standardy międzynarodowe dla rozgrywania regat ze względu na jego znaczne wypłycenie (Szczepańska i Szpakowska 2009). W latach 80-tych ubiegłego wieku zbiornik został przebudowany i pogłębiony, by umożliwić dalsze intensywne wykorzystanie w celach sportowych. W rezultacie jego powierzchnia wynosi obecnie 64 ha, a średnia głębokość ok. 3,1 m (maksymalna przy zaporze 5,5 m). Czterdziestodniowy średni czas retencji wód może się wydłużyć nawet do 66 dni w okresie letnim. Obecnie Malta (ryc. 7) ma tor kajakowy i wioślarski o długości 2000 m, a zawody o różnej randze odbywają się na niej corocznie.

Strzeżone kąpielisko umożliwia kąpiel w zbiorniku, a dobrze utrzymana zieleń i rozwinięta infrastruktura rekreacyjna sprzyjają wypoczynkowi w jego sąsiedztwie. Teren ten posiada zaplecze gastronomiczno-sanitarne, ścieżki rowerowe, place zabaw dla dzieci, boiska do gier drużynowych, całoroczny stok narciarski i saneczkowy. Dodatkową atrakcją jest również wypożyczalnia sprzętu sportowego. Budowane termy maltańskie będą zarówno obiektem sportowym, jak i rekreacyjnym.

Spełnianie wymogów federacji sportów wodnych wymaga ciągłej konserwacji samego zbiornika i jego budowli wodnych a także kontroli jakości wody. Dlatego co cztery lata woda spuszczana jest ze zbiornika w okresie jesiennym (ryc. 8), a ponownie napełniana jest wiosną następnego roku.

Umożliwia to zastosowanie biologicznej metody rekultywacji zbiornika, nazywanej biomanipulacją. Polega ona na ingerencji w skład gatunkowy ryb, zmierzającej do zwiększenia ilości ryb drapieżnych. Uzyskuje się to przez zarybianie zbiornika narybkiem szczupaka, sandacza i suma oraz przez odławianie dorosłych ryb karpiowatych (płoci, leszcza, karasia). Pozwala na obecność dużej ilości zooplanktonu skorupiakowego, dzięki mniej intensywnemu wyjadaniu go przez zmniejszoną ilość ryb planktonożernych. Zooplankton ten odżywia się fitoplanktonem, co pozwala ograniczyć zakwity wody. Po raz pierwszy wyłowienie ryb podczas spuszczania wody oraz zarybienie wiosną  gatunkami drapieżnymi, przeprowadzono na przełomie roku 1992/1993. Zbyt małe dawki zarybieniowe oraz napływ ryb karpiowatych z wodami Cybiny uniemożliwił osiągnięcie założonych celów, co wywołało pewne zniechęcenie wśród instytucji prowadzących i finansujących zabieg. Metodę zastosowano ponownie w latach 2001-2004 ze znacznie lepszym sukcesem. W kolejnych cyklach 4-letnich jest ona kontynuowana.

Zintensyfikowanie działań biomanipulacyjnych wraz z wprowadzeniem nowej metody rekultywacyjnej pozwoliło uzyskać wyraźną poprawę jakości wód Zbiornika Maltańskiego. Dwukrotnie zwiększyła się przezroczystość wody w lecie (w 2010 r. wynosiła zawsze powyżej 1 m), obniżyły się stężenia chlorofilu, jako wynik ustąpienia sinicowych zakwitów wody. Ostatnie 15 lat charakteryzowało się zmniejszaniem zawartości związków biogennych w wodzie, czyli azotu i fosforu. Stężenie fosforu w wodzie rzadko obecnie przekracza 0,1 mg·l-1 P, co jest wartością graniczną dla wód eutroficznych.