2008
STANISŁAW BARAŃCZAK
Urodził się 13 listopada 1946 roku w Poznaniu. Po maturze w I Liceum Ogólnokształcącego im. K. Marcinkowskiego skończył studia polonistyczne na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza i rozpoczął pracę w Instytucie Filologii Polskiej UAM. W latach 1964-68 był członkiem poznańskiej grupy poetyckiej "Próby". W roku 1973 obronił pracę doktorską na temat twórczości Mirona Białoszewskiego. W drugiej połowie lat 60. był kierownikiem literackim awangardowego Teatru Ósmego Dnia. Jako poeta debiutował w roku 1965 we wrocławskim miesięczniku "Odra" wierszem Przyczyny zgonu. W latach 1967-71 pracował w redakcji poznańskiego "Nurtu". Później związał się z nielegalnym "Zapisem", "Krytyką", "Biuletynem Informacyjnym" i "Zeszytami literackimi" (od 1983 w redakcji). Był redaktorem naczelnym (1986-90) wychodzącego w USA "The Polish Reviev".
Był współtwórcą tzw. Nowej Fali - środowiska polskich poetów debiutujących w II połowie lat 60. XX w. Należy do Pokolenia '68 naznaczonego piętnem Marca '68 i Grudnia '70. Po tragicznych wydarzeniach w Radomiu i Ursusie w czerwcu 1976 roku Barańczak został członkiem założycielem Komitetu Obrony Robotników. Współorganizował Towarzystwo Kursów Naukowych, prowadził wykłady w ramach Uniwersytetu Latającego. Był jednym z sygnatariuszy Listu 59 (1975), w którym sprzeciwiano się zmianom proradzieckim w polskiej Konstytucji.
Jednym z efektów działalności opozycyjnej było usunięcie dyscyplinarne z pracy na UAM, innym - zakaz publikowania. Na uczelnię wrócił na krótko po powstaniu "Solidarności", odzyskał możliwość wydawania. Rok później na zaproszenie Harvard University wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie objął katedrę języka i literatury polskiej na wydziale slawistyki. Wydał eseje i tomiki wierszy, począwszy od Korekty twarzy z 1968 roku, na Chirurgicznej precyzji z 1998 roku kończąc. Pojedyncze utwory były wielokrotnie zamieszczane w nielegalnej prasie, nie tylko literackiej. Stał się twórcą znanym. Pozostanie Barańczak w historii literatury polskiej tym poetą, który najprecyzyjniej opisał czas stanu wojennego i złą polską rzeczywistość końca lat 70. i 80. XX wieku. Często dramatyczne problemy, tragiczne wybory czy "zwykłe" trudności tamtego czasu, upokorzenia ze strony władzy, brak godnego dzisiaj i perspektyw na jutro nazywa Barańczak wstrząsająco. W tych paskudnych latach, "gdy grano nami jak żetonami" (Co jest grane?), poeta uparcie szuka dobra, wiary, nadziei i miłości. Jest też znanym i cenionym tłumaczem. To on po raz pierwszy wydał w języku polskim wiersze m.in. EE Cummingsa, Emily Dickinson, Seamusa Heaney'a Gerarda Monleya Hopkins'a, Władimira Bukowskiego, Natalii Gorbaniewskiej. Przetłumaczył 25 dramatów Szekspira, dla wydawnictwa PIW przygotował Antologie angielskiej poezji metafizycznej.
Jest Barańczak twórcą wielokrotnie nagradzanym najważniejszymi nagrodami literackimi:
Nagroda Pióra za poezje w 1972 roku, w tym samym roku nagrodą Kościelskich
Nagroda im. Jurzykowskiego w 1972 roku
Nagroda PEN Clubu za przekłady 1990 roku
Nagroda Artystyczna Miasta Poznania w 1990 roku
Nagroda Ministra Spraw Zagranicznych za wyjątkowe zasługi dla kultury polskiej na świecie
Nagroda polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego w 1996 roku
Amerykańska nagroda translatorska za przekład tomu wierszy Wisławy Szymborskiej Widok z ziarnkiem piasku, 1996 rok
Nagroda Nike za tom Chirurgiczna precyzja w 1999 roku
Nagroda Silesius za całokształt twórczości
Od 1982 roku jest doktorem honoris causa Curry Collage w Milton. Uniwersytety Śląski w 1995 roku i Jagielloński w 2006 roku przyznały poecie swoje doktoraty honoris causa. Miasto rodzinne w roku 1991 wyróżniło go Nagrodą Artystyczną Miasta Poznania. W uchwale podjętej na XXXVII sesji Rady Miasta Poznania z dnia 13 maja 2008 roku czytamy, że: "Wyrażając wielkie uznanie dla wybitnych dokonań literackich i naukowych oraz głęboki szacunek dla szlachetnej postawy w trudnych latach naszej historii nadaje Panu Profesorowi Stanisławowi Barańczakowi Honorowe Obywatelstwo Miasta Poznania". Dyplom w imieniu nieobecnego brata odebrała jego siostra, pisarka Małgorzata Musierowicz, mówiąc: "Dziękuję w imieniu brata, w Bostonie jest w dalszym ciągu poznańską pyrą".
Stanisław Barańczak zmarł z 25 na 26 grudnia 2014 roku w Newtonville na przedmieściach Bostonu.