Poznan.pl, oficjalna strona Miasta Poznania

Sektor transportu jest kluczowym sektorem dla rozwoju naszej gospodarki i naszych miast. Z drugiej strony jest sektorem o dużym wpływie na środowisko naturalne, a przez to i warunki zdrowotne w miastach. Dodatkowo, na poziomie Unii Europejskiej transport miejski jest odpowiedzialny za ok. 40% emisji CO₂ z transportu drogowego. Dlatego też Unia Europejska podejmuje skoordynowane działania na rzecz ograniczenia tego szkodliwego wpływu poprzez integrację polityki transportowej z polityką ekologiczną. Efektem tych działao jest m. in.: zaostrzanie norm dotyczących emisji spalin, promocja alternatywnych źródeł energii (np. biopaliw), oraz promocja efektywnych energetycznie środków transportu.

W niniejszym rozdziale przedstawiono wyniki dokonanych w pracy oszacowano zużycia paliw przez samochody zarejestrowane na terenie miasta Poznania.

7.5.1. Samochody zarejestrowane na terenie miasta

Samochody osobowe

Zgodnie z definicją określoną w ustawie Prawo o ruchu drogowym

samochód osobowy to pojazd silnikowy, którego konstrukcja umożliwia jazdę z prędkością przekraczającą 25 km/h, przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą oraz ich bagażu. Do jego prowadzenia uprawnia prawo jazdy kategorii B.

Z danych otrzymanych z Wydziału Komunikacji Urzędu Miasta Poznania wynika, iż średnia liczba zarejestrowanych samochodów osobowych w mieście w latach 1990-2010 wzrosła o około 100%, a stosunku do roku 2005 liczba ta wzrosła o ok. 38%. Niewątpliwie fakt ten jest spowodowany transformacją państwa na początku lat 90-tych ubiegłego wieku, także okresem "boomu gospodarczego' w latach 2005-2008. Procesy te spowodowały m.in. polepszający się z roku na rok status majątkowy poznaniaków.

Spośród wszystkich zarejestrowanych samochodów osobowych w 2010 roku 71% samochodów zasilanych było benzyną, 24% olejem napędowym a tylko 6% LPG. W porównaniu z rokiem 2005 obserwujemy wzrost liczby zarejestrowanych samochodów osobowych na olej napędowy i LPG "kosztem' samochodów zasilanych benzyną - w 2005 roku 84% samochodów zasilanych było benzyną, 12% olejem napędowym a 4% LPG.

W 2010 roku najwięcej zarejestrowanych samochodów osobowych było z przedziału wiekowego od 11 do 15 lat, natomiast najmniej było starszych pojazdów powyżej 31 lat. W stosunku do roku 2005 nastąpiło "przesunięcie wiekowe' - w roku 2005 najwięcej zarejestrowanych samochodów osobowych było w wieku od 6 do 10 lat. Dokładniejsze dane na temat podziału samochodów osobowych według grup wiekowych (stan na rok 2010) przedstawia rysunek 14.

W 1990 roku na jeden samochód osobowy przypadało średnio 4,3 poznaniaka, ale już 5 lat później liczba ta zmalała o 32% i do roku 2005 utrzymywała się na stałym poziomie: średnio 2,7 mieszkaoców Poznania na jeden samochód osobowy. Liczba ta zmalała znacznie w roku 2010 i wynosiła 1,9. Wynika to jednoznacznie ze zwiększonej liczby zarejestrowanych samochodów osobowych w roku 2010 w porównaniu z poprzednimi latami, przy jednocześnie nieznacznie malejącej liczbie mieszkaoców miasta Poznania.

Dokładne dane na temat kształtowania się tego procesu w latach 1990-2010 przedstawione zostały na rysunku 15.

Samochody ciężarowe

Pod pojęciem

"samochód ciężarowy"

zgodnie z ustawą Prawo o ruchu drogowym rozumie się pojazd silnikowy, którego konstrukcja umożliwia jazdę z prędkością przekraczającą 25 km/h (z wyłączeniem ciągników rolniczych), przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu ładunków; określenie to obejmuje również samochód ciężarowo-osobowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu ładunków i osób w liczbie od 4 do 9 łącznie z kierowcą. Samochody ciężarowe można prowadzid po uzyskaniu prawa jazdy kategorii C.

W roku 1990 liczba zarejestrowanych samochodów ciężarowych na terenie miasta Poznania wynosiła 23 992 pojazdów. Podobnie jak w przypadku samochodów osobowych tak i tu odnotowywano wzrost rejestrowanych pojazdów w stosunku do 1990 roku. W roku 2000 wzrost ten był już dwukrotny, w 2005 roku liczba tych pojazdów wzrosła aż do 62 258. W roku 2010 liczba ta nieznacznie zmalała do 59 150.

W roku 2010 w stosunku do całkowitej liczby zarejestrowanych samochodów ciężarowych 68% pojazdów było zasilanych olejem napędowym, 27% benzyną, a 5% LPG. W stosunku do roku 2005 obserwujemy przesunięcie w stronę pojazdów zasilanych olejem napędowym kosztem zasilania benzyną i LPG.

Podobnie jak w poprzednich okresach w roku 2010 najwięcej zarejestrowanych samochodów ciężarowych było w wieku do 2 lat, natomiast najmniej pojazdów powyżej 31 lat. Dokładniejsze dane na temat podziału samochodów ciężarowych według grup wieku przedstawia rysunek 16.

Zbiorowy transport autobusowy - MPK

Początki komunikacji miejskiej w Poznaniu sięgają połowy XIX wieku. Od roku 1891 konne omnibusy przewoziły pasażerów z dworca kolejowego do miasta, a w okresie letnim także do miejscowości wypoczynkowych na obrzeżach Poznania.

Trasy autobusowe rozwijały się systematycznie. W latach 50 autobusy docierały już do wszystkich peryferyjnych dzielnic Poznania, a w koocu tego dziesięciolecia uruchomiono pierwsze linie podmiejskie. W latach 1996-1997 na linie autobusowe wyjechało ponad 120 najnowocześniejszych, niskopodłogowych autobusów, co stanowiło prawie 50% całego taboru autobusowego. W sposób oczywisty wpłynęło to na poprawę warunków podróżowania. Poprawa standardu technicznego taboru autobusowego wpłynęła na zmniejszenie wskaźników jednostkowego zużycia paliwa oraz emisji różnych substancji do atmosfery, w tym gazów cieplarnianych.

Zgodnie z danymi otrzymanymi z Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Poznaniu stan taboru autobusowego w latach 1990-2010 zmieniał się w sposób przedstawiony na rysunku 17.

Z przedstawionych danych wynika, że liczba autobusów MPK w początku dekady lat '90 zmalała prawie o 30%, poczym ustabilizowała się na poziomie ok. 300 pojazdów. Pomimo tak sporego spadku liczby autobusów, nie odnotowano zbyt gwałtownego spadku pojemności taboru.

 Poprzez sprzedaż starych i zakup technologicznie nowych, większych pojazdów MPK Poznao stara się utrzymad stan taboru autobusowego na wysokim poziomie ograniczając jednocześnie koszty eksploatacji taboru. Nowo zakupione autobusy zapewniają pasażerom wyższy komfort jazdy i szybszy przejazd. Pojazdy te są bardziej niezawodne i ekologiczne. Dane obrazujące politykę ekonomiczną spółki MPK Poznań przedstawiono w tablicy 22.

Niewątpliwie istotny z punktu widzenia analizy emisji gazów cieplarnianych przez pojazdy taboru autobusowego MPK Poznao jest fakt, iż na przełomie analizowanych lat coraz więcej autobusów jeżdżących ulicami Poznania spełnia coraz wyższe normy emisji spalin EURO. Warto przy tym zauważyć, że w 2010 roku 53 autobusy MPK spełniały normę EEV (Enhanced Environmentally friendly Vehicle), dla "ekstra-czystych' pojazdów. Ilość pojazdów spełniających normy emisji spalin EURO i EEV w MPK Poznań przedstawiono w tablicy 23.

Dane dotyczące całkowitych ilości zarejestrowanych pojazdów, podzielonych na samochody osobowe, samochody ciężarowe i autobusy MPK w poszczególnych latach podano w tablicy 24 oraz przedstawiono graficznie w formie wykresu na rysunku 18.

Po przeprowadzeniu analizy danych przedstawionych graficznie na rysunku 18 stwierdzono, że:

• liczba samochodów osobowych od 1990 do 1995 roku wzrasta. W wyniku kryzysu gospodarczego, w roku 2000 obserwuje się niewielki spadek liczby tych pojazdów, żeby w 2005 roku odnotowad kolejny wzrost. Znaczny wzrost jest obserwowany w roku 2010 (o 38% w stosunku do roku 2005);
• liczba samochodów ciężarowych w roku 1995 osiąga minimum. W kolejnych latach obserwuje się zdecydowany wzrost, który był prawdopodobnie spowodowany wprowadzeniem korzystnego prawa podatkowego dla pojazdów powyżej 3,5 tony. W roku 2010 następuje ogólnie rzecz biorąc stabilizacja liczby samochodów ciężarowych, zarejestrowanych w Poznaniu;
• liczba autobusów spada do roku 2000, by dalej ustabilizowad się. Proces ten mógł byd spowodowany wprowadzaniem coraz to bardziej restrykcyjnych norm emisji spalin EURO. Pojazdy nie spełniające tych norm były wyprzedawane, a w ich miejsce zakupywano nowsze, mogące przewozid jednorazowo większe ilości pasażerów modele. W roku 2010 obserwuje się lekki wzrost liczby autobusów (o 8%). Godny zauważenia jest fakt, że w roku 2010 znaczna liczba autobusów MPK spełnia rygorystyczne normy emisji EEV.

7.5.2. Sieć drogowa i organizacja ruchu drogowego w mieście

7.5.3. Zapotrzebowanie na paliwa transportowe

Dane dotyczące liczby zarejestrowanych samochodów pozwoliły na obliczenie zapotrzebowania na paliwo, które w ciągu roku w Poznaniu jest spalane przez poszczególne kategorie pojazdów. Przyjęliśmy przy tym następujące założenia według informacji otrzymanych z Instytutu Transportu Samochodowego (dalej ITS):

• średnio jeden samochód osobowy poruszając się po terenie zabudowanym przejeżdża rocznie 15 tys. km, natomiast samochód ciężarowy 20 tys. km.
• średnie zużycie paliw przez poszczególne kategorie pojazdów na podstawie oszacowao ITS przedstawiono w tablicy 26.

Dane dotyczące ilości zużywanego paliwa przez autobusy MPK otrzymano z zarządu spółki MPK Poznań.

Na podstawie powyższych informacji obliczono ilość spalanego paliwa przez wszystkie pojazdy w Poznaniu w ciągu roku z podziałem na rodzaj zużywanego paliwa oraz na masę całkowitą pojazdu. Zbiorcze wyniki przedstawia tablica 27.

Oszacowane sumaryczne zużycie paliw transportowych.

W tablicy 28 zestawiono wyniki obliczeń zużycia paliw silnikowych przez samochody osobowe i ciężarowe zarejestrowane na terenie miasta Poznania oraz przez autobusy MPK. Zużycie to wyrażone zostało w jednostkach energii (GJ). Spalanie tych paliw bezpośrednio przekłada się na emisję gazów cieplarnianych - głównie dwutlenku węgla.

Wzrost ilości samochodów zarejestrowanych w Poznaniu oraz autobusów MPK w analizowanym okresie 1990-2010 przekłada się na wzrost zużycia paliw silnikowych o ponad 100% dla trzech kategorii paliw łącznie uwzględnionych w obliczeniach.