Twierdza fortowa
W 1872 r. postanowiono otoczyć istniejąca fortecę wieńcem 18 fortów położonych w promieniu kilku kilometrów od centrum miasta. Powstały one w dwóch etapach. Budowę pierwszych 12 fortów (9 głównych i 3 pośrednich) rozpoczęto w 1876 r., a ukończono ok. 1883 r. Do 1896 r. wzniesiono 6 kolejnych fortów pośrednich. Pomiędzy fortami znajdowały się mniejsze schrony dla piechoty i artylerii oraz schrony amunicyjne. Powstała w ten sposób typowa twierdza manewrowa.
Poznańskie forty główne wybudowano wg standardowego projektu pruskiego generała von Biehlera, Generalnego Inspektora Twierdz oraz Korpusu Inżynierów i Pionierów w latach 1873-84. Zbudowane są one na planie pięciokąta, a różnice w budowie poszczególnych fortów są niewielkie. Fort otoczony był fosą i wałem artyleryjskim. Do fortu prowadziła brama wjazdowa, zaś drogi dojazdowe i przedpola fortów maskowano zadrzewieniami.
W 1864 r., rozporządzeniem Wilhelma I, fortom nadano nazwy wybitnych generałów pruskich.
Zewnętrzny pierścień fortów zachował się do dziś prawie w całości. Ze starszych dzieł obronnych przetrwały tylko niewielkie fragmenty umocnień na Cytadeli (zniszczonej w czasie walk o miasto w 1945 r.) oraz na Ostrowie Tumskim.