Poznan.pl, oficjalna strona Miasta Poznania

W centralnym miejscu sali wystawienniczej Muzeum Archidiecezjalnego znajduje się obraz Założenie Akademii Lubrańskiego w Poznaniu namalowany przez mistrza w 1886 roku - ponad 300 lat od czasu budowy Akademii.

Okoliczności powstania obrazu

Dzieło zamówił ksiądz Antoni Kantecki, redaktor naczelny "Kuriera Poznańskiego". Miał być to upominek dla rektora poznańskiego seminarium duchownego księdza Edwarda Likowskiego od jego dawnych uczniów z okazji 25-lecia kapłaństwa. Marian Gorzkowski, osobisty sekretarz Matejki, odnotował, że artysta rozpoczął malowanie 3 października 1886 roku i ukończył pracę po dwóch miesiącach.

Choć obraz Założenie Akademii Lubrańskiego nie należy do najbardziej rozpoznawalnych dzieł autora Hołdu pruskiego, to jednak przedstawia wydarzenie niezwykle ważne w dziejach Poznania.

Budowa uczelni, której nazwa znalazła się w tytule dziela, rozpoczęła się w 1518 roku i jej główną misją było uniezależnienie Wielkopolski od Akademii Krakowskiej. Założycielem Akademii był poznański biskup Jan z Lubrańca, wybitna postać okresu odrodzenia, człowiek światły i przedsiębiorczy. W Poznaniu m.in. otoczył murem obronnym Ostrów Tumski, a w 1518 r. dokonał fundacji owej instytucji, od jego nazwiska zwanej Akademią Lubrańskiego. Obraz ukazuje właśnie ten symboliczny akt założenia szkoły.

Co właściwie przedstawia dzieło Matejki?

Na obrazie możemy dostrzec szereg postaci, wśród których historycy dopatrują się uczniów Akademii, m.in. Józefa Strusia - lekarza, przyszłego burmistrza Poznania, i Klemensa Janickiego - sławnego poety łacińskojęzycznego.

Przede wszystkim jednak w oczy rzuca się uchwycony z profilu sam biskup Lubrański, który w złotej kapie i mitrze zasiada na tronie biskupim. W lewej ręce trzyma pastorał, w prawej - dokument fundacyjny, który wręcza pierwszemu rektorowi Akademii, Janowi ze Stobnicy. Za klęczącym przed biskupem rektorem Matejko umieścił kogoś, kogo z pewnością nie było przy fundowaniu Akademii, czyli samego księdza Edwarda Likowskiego. W ten sposób podkreślono rolę obdarowanego obrazem rektora jako godnego następcy Lubrańskiego w kontynuowaniu akademickich tradycji miasta.

Gotyckie wnętrze, w którym przedstawiona scena ma miejsce, jest wytworem artystycznej wizji malarza, ale (co u Matejki było regułą), scenografia tego pomieszczenia jest ściśle oparta o realia architektoniczne epoki.

Obraz powstawał w ostatniej fazie życia artysty. Kameralna, zwarta kompozycja nawiązuje do wcześniejszych jego dzieł, takich jak Batory pod Pskowem (1872) czy Hołd pruski (1880-1882). W ramach ciekawostki warto dodać, że wiele przedmiotów umieszczonych na obrazie pochodziło z osobistej kolekcji Matejki, między innymi tron biskupa, złota kapa czy strój rektora Akademii.

Pozostałe elementy ekspozycji

Na wystawie zobaczyć możemy jeszcze dwa szkice olejne Jana Matejki do obrazów Batory pod Pskowem (1869) oraz Święty Cyryl i Święty Metody (1885), a także dwie kopie Założenia Akademii Lubrańskiego w Poznaniu. Pierwsza z nich została wykonana przez Jana Bukowskiego w latach 30. XX wieku i należy do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Drugą wykonał główny konserwator poznańskiego Muzeum Narodowego, Lech Tuczyński, w stulecie powstania oryginału, czyli w 1986 roku.

Organizatorzy zapraszają również do wspólnego tworzenia kolejnej kopii obrazu - możliwość postawienia własnej kreski na płótnie możliwa będzie do końca trwania wystawy!

Informacje praktyczne

Ekspozycję można zwiedzać do 26 maja (od wtorku do niedzieli) w Galerii Sztuki Współczesnej Muzeum Archidiecezjalnego w Poznaniu. Jest to dawna siedziba Akademii Lubrańskiego, a obecnie jeden z najcenniejszych zabytków Ostrowa Tumskiego.

Budynek znajduje się w odległości 100 m od katedry.

Kurator wystawy: ks. dr Jerzy Stranz
Aranżacja: dr Raman Tratsiuk

Bilety wstępu w cenie biletu na ekspozycję stałą. 

Cennik jest dostępny na stronie Muzeum.

AK