Zrównoważony rozwój w praktyce.

Pierwsze koncepcje zrównoważonego rozwoju zaczęły pojawiać się od konferencji ONZ w Sztokholmie w 1972r. Określono wówczas nadrzędność wymogów ekologicznych, które nie mogą być zakłócane przez wzrost cywilizacji oraz rozwój gospodarki. Zrównoważony rozwój powinien pomóc w utrzymaniu stanu równowagi i symbiozy z przyrodą. W 1992r. w Rio de Janeiro zidentyfikowano go jako: "nierozerwalne zachowanie zasobów przyrodniczych dla przyszłych pokoleń z koniecznością wzrostu jakości życia". Przyjęto również dokument "Agendę 21", będący planem działań mających na celu stymulowanie postępu w kierunku zrównoważonego rozwoju, w którym zarekomendowano rządom opracowanie narodowych strategii zrównoważonego rozwoju.

Do pojęcia trwałego i zrównoważonego rozwoju odwołują się dokumenty UE, a także art. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej stanowiący, że: "Rzeczypospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju". Konstytucja zobowiązuje władze publiczne do zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska oraz do zapewnienia ochrony środowiska. Polska realizuje politykę zrównoważonego rozwoju już od 1989r. kiedy to powstała pierwsza "Polityka Ekologiczna Państwa".

Odegrała ona zasadniczą rolę w kształtowaniu obecnego, polskiego systemu ochrony środowiska, opartego na zasadach zrównoważonego rozwoju.

W latach 1999 - 2000 opracowane zostały przez resorty środowiska i zdrowia założenia Programu Wieloletniego "Środowisko a Zdrowie". Podstawą do określenia celów oraz kierunków działań Programu i harmonogramów ich realizacji, były zapisy dokumentów "Polityka Ekologiczna Państwa" oraz "Narodowy Program Zdrowia", dokumenty Konferencji Narodów Zjednoczonych w Rio de Janeiro w 1992r., zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia, a także zobowiązania akcesyjne Polski w procesie integracji z Unią Europejską. Program został przyjęty przez Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów i ustanowiony Uchwałą nr 64/2001 Rady Ministrów z dnia 5 czerwca 2001 r.

Celem Programu Wieloletniego "Środowisko a Zdrowie" jest przygotowanie naukowych podstaw do stworzenia skutecznego systemu przeciwdziałania środowiskowym zagrożeniom zdrowia poprzez zintegrowanie działań zmierzających do ograniczenia zanieczyszczenia środowiska i eliminacji negatywnych skutków zdrowotnych. Realizacja powyższych celów ściśle powiązana jest z procesem integracji z Unią Europejską, współpracą na forum międzynarodowym w zakresie zagadnień zdrowia środowiskowego oraz realizacją założeń Polityki Ekologicznej Państwa. Przyczyni się do spełnienia przez Polskę wymagań Unii Europejskiej i zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w dziedzinie problematyki środowiska i zdrowia. Aktualnie w ramach przedmiotowego projektu resort środowiska realizuje zadania, których głównymi wykonawcami są Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach oraz Główny Instytut Górnictwa. Zadania realizowane przez resort środowiska koncentrują się na włączaniu zagadnień zdrowia środowiskowego do strategii zrównoważonego rozwoju oraz tworzeniu i wdrażaniu nowych instrumentów działań na rzecz środowiska i zdrowia opartych na analizie ryzyka zdrowotnego i środowiskowego.

Powyższy program trwa 3 lata, od 2003 do 2005r. a realizowany jest w systemie otwartego planowania, pozwalającym na bieżące dopasowywanie zakresu zadań do aktualnych wydarzeń w skali europejskiej.

W 2005 roku rozpoczęła się także Dekada Edukacji na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2005 - 2014 (Education for Sustainable Development - ESD) ogłoszona przez UNESCO. Ideą Edukacji na rzecz Zrównoważonego Rozwoju jest dążenie do osiągnięcia równowagi pomiędzy społecznym i ekonomicznym dobrem oraz kulturą, tradycją i ochroną zasobów naturalnych Ziemi. Podkreślono potrzebę respektowania godności ludzkiej, poszanowania różnorodności, ochrony środowiska naturalnego i zasobów naszej planety. Dekada ta jest więc apelem o przesycenie edukacji ekologicznej filozofią zrównoważonego rozwoju. ESD pozwoli na zgłębianie nowych procesów zachodzących w świecie oraz nauczenie dokonywania krytycznych wyborów.

W praktyce społeczno-gospodarczej ostatnich lat ma miejsce wprowadzanie zasad zrównoważonego rozwoju w realizacji ochrony i odbudowy pożądanego stanu środowiska. Redukcja emisji SO 2 (prawie 50%), związków azotu (ca 37%), zmniejszenie energochłonności, zużycia surowców mineralnych, wzrost obszarów chronionych - to wybrane aspekty realizacji polityki państwa zgodnej z zasadą zrównoważonego rozwoju w ostatnich latach. Zrównoważony rozwój winien jednak kierunkować działania na każdym szczeblu zarządzania i w każdym segmencie państwa, gdzie decyzje podejmowane są z jednoczesnym uwzględnieniem skutków społecznych, gospodarczych i ekologicznych.