Poznan.pl, oficjalna strona Miasta Poznania

Wystawa nosi tytuł "Poznaj herb Poznania". Jej autorem i pomysłodawcą jest Aleksander Bąk, heraldyzer oraz weksylograf, syn Jerzego Bąka - poznańskiego artysty-plastyka i architekta wnętrz, który jest autorem stylistyki obecnej formy herbu.

- Chcemy upowszechnić wiedzę o herbie wśród poznanianek i poznaniaków - mówi Jędrzej Solarski, zastępca prezydenta Poznania. - Wiele osób wie, że znajdują się na nim święci Piotr i Paweł, ale dlaczego to właśnie Paweł zajmuje ważniejsze heraldycznie miejsce? Wystawa nie tylko odpowiada na to pytanie, ale również przybliża fascynującą historię naszego najważniejszego znaku. Zachęcam wszystkich do jej odwiedzenia.

Ekspozycja będzie dostępna na Wolnym Dziedzińcu od 2 do 15 sierpnia. Składa się z 21 plansz podzielonych na 7 sekcji dotyczących kolejno: historii herbu Poznania, jego budowy, patronów miasta, orła Królestwa Polskiego, symboliki muru miejskiego, kluczy św. Piotra oraz korony miasta stołecznego.

- Choć współczesny wizerunek herbu naszego miasta jest ogólnie znany, to znaczenie średniowiecznej symboliki do dziś nie zostało jednoznacznie wyjaśnione. Popularny przekaz wiąże patronat apostołów z wezwaniem katedry, a mury i skrzyżowane klucze mają symbolizować samorządność. W moim przekonaniu wizerunek heraldyczny jest raczej manifestacją stołecznej rangi Poznania, jako siedziby władcy odrodzonego Królestwa Polskiego - wyjaśnia Aleksander Bąk. - Zdaję sobie sprawę, że postawiona przeze mnie teza wychodzi poza utarty schemat, ale stanowi ona jednocześnie zaproszenie do podjęcia próby odczytania na nowo znaczenia symboliki utrwalonej na odcisku najstarszej znanej pieczęci miejskiej Poznania.

Z herbem Poznania przez wieki

Wydarzeniem towarzyszącym wystawie jest premiera książki wydanej we współpracy z Wydawnictwem Miejskim Posnania: "Herbowny kleynot szlachetnego miasta. Z herbem Poznania przez wieki". Jej autorem jest prof. Paweł Stróżyk, historyk UAM, specjalista w dziedzinie heraldyki. Książka będzie dostępna w sprzedaży za pośrednictwem wydawnictwa od 5 sierpnia. Publikację będzie można kupić w Centrum Informacji Kulturalnej oraz na stronie internetowej: www.sklep.wmposnania.pl. 

Album przedstawia historię poznańskiego herbu i poprzedzających go znaków, reprezentujących władze i mieszkańców Poznania. Możemy w niej zobaczyć najstarsze zachowane pieczęci miejskie, a także różne warianty, odmiany i redakcje herbu, aż do jego dzisiejszej formy.

- To książka skierowana do wszystkich poznanianek i poznaniaków - mówi Grzegorz Ganowicz, przewodniczący Rady Miasta Poznania. - Prawdopodobnie nigdy nie dowiemy się, kto i dlaczego stworzył przed 800 laty pieczęć z charakterystycznym wizerunkiem murów miejskich, postaciami dwóch świętych i skrzyżowanymi kluczami w bramie. Ale dzięki temu albumowi możemy prześledzić, jak ten symbol ewoluował, nabierał nowych znaczeń, by wreszcie stworzyć herb, z którego jesteśmy dumni. 

Książka prezentuje również insygnia władzy, pieczęcie, monety, medale, poznańskie budowle, a nawet druki czy przedmioty będące wyposażeniem wnętrz - na których przez wieki pojawiał się herb Miasta. 

- Aby jednak ułatwić Państwu odbiór tej obrazowej opowieści, opatrzyliśmy ją krótkim wprowadzeniem historycznym i takimż omówieniem symboliki wszystkich elementów tworzących współczesne godło herbowe Poznania - pisze we wstępie prof. Paweł Stróżyk, autor albumu. 

Autorem większości fotografii jest Paweł Kosicki, część pochodzi ze zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu, a kilka - z domeny publicznej. 

Symbol Miasta z długą historią

Herb Poznania przedstawia znajdujący się w błękitnym polu mur obronny z trzema basztami i otwartą bramą. Nad środkową basztą znajduje się gotycka tarcza z piastowskim orłem w koronie - to nawiązanie do herbu Przemysła II, za którego czasów Poznań pełnił funkcję stołeczną. Na mniejszych, bocznych wieżach stoją święty Piotr (z kluczem) oraz święty Paweł (z mieczem). To patroni katedry poznańskiej, najstarszej w Polsce, a zarazem również patroni Poznania. Obok nich widnieją złote sześcioramienne gwiazdy i półksiężyce. W bramie znajdują się złote skrzyżowane klucze - symbol samorządności, a nad nimi równoramienny krzyż. Nad herbem widać złotą koronę - kolejne przypomnienie o czasach, gdy Poznań był stolicą.

Wygląd herbu zmieniał się jednak z upływem lat. Najstarszy jego znany wizerunek widnieje w dokumencie z 1344 roku - niewiele różnił się on od obecnego. W XIX wieku niemieckie władze niemieckie zmieniły kolorystykę herbu - mury miejskie zyskały wtedy kolor ceglany, a białego orła zastąpił czarny na złotym tle. W II Rzeczypospolitej herb został zatwierdzony w 1936 r. Mur miejski miał wówczas srebrny kolor, a orzeł był bez korony. Nie było jej również w czasach PRL, ale orzeł posiadał za to złotą przepaskę. Korony nie było również nad tarczą herbową. Prace nad zmianą współczesnego wzoru herbu rozpoczęły się w 1991 r. W 1997 r. Rada Miejska Poznania przyjęła herb w stylizacji autorstwa Jerzego Bąka.

AW