Poznan.pl, oficjalna strona Miasta Poznania

Dwutlenek węgla stanowi 99% emisji gazów cieplarnianych z procesów spalania paliw. Dlatego w niniejszym rozdziale przedstawiono sumę emisji wszystkich trzech rozważanych gazów cieplarnianych - CO₂, CH₄, N₂O wyrażając je w ekwiwalentnych wartościach emisji CO₂.

Przedstawione niżej emisje w poszczególnych kategoriach aktywności nie są addytywne. Pewne obszary emisji występują jednocześnie w dwóch kategoriach. Dotyczy to na przykład emisji z produkcji ciepła sieciowego, która występuje zarówno w kategorii produkcji ciepła sieciowego i energii elektrycznej oraz w kategorii emisji związanych z zaspokojeniem energetycznych potrzeb w mieszkaniach. Ten sposób przedstawienia danych umożliwia wielopłaszczyznową ocenę poziomu emisji na terenie miasta Poznania.

9.2.1. Emisje związane ze skojarzoną produkcją ciepła sieciowego i energii elektrycznj w Poznaniu

Produkcja ciepła sieciowego i skojarzonej energii elektrycznej to główne źródło emisji na terenie Poznania. Wielkość tej emisji przedstawiono w tablicy 34 oraz graficznie w postaci wykresu na rysunku 22.

Ponad dwukrotny wzrost produkcji energii elektrycznej w elektrociepłowni miejskiej na terenie Poznania w okresie 1995-2000 spowodował znaczący wzrost emisji w tym okresie. Po 2000 roku Dalkia zaczęła zmniejszać produkcję energii elektrycznej w elektrociepłowni Karolin utrzymując jednocześnie produkcję ciepła na poziomie zapewniającym pokrycie zapotrzebowania miasta na ciepło sieciowe. Istotnie zmieniła się też struktura zużycia paliw wykorzystywanych do produkcji ciepła i energii elektrycznej w Poznaniu. Towarzyszyła temu poprawa ogólnej sprawności przemian energetycznych. W efekcie tych zmian emisja z ciepłowni i elektrociepłowni zmalała znacząco w dziesięcioleciu 2000-2010 (patrz rysunek 21). Zmiany te prawdopodobnie były związane z wprowadzeniem w 2003 roku Europejskiego Systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych.

Jednakże, tych zmian, które dokonały się w systemie zaopatrzenia w energię na terenie Poznania nie można rozważad w oderwaniu od reszty systemu energetycznego kraju. Obserwowany od 2000 roku spadek produkcji energii elektrycznej na terenie miasta i jednoczesny wzrost zapotrzebowania na tą energię (około dwukrotny wzrost dostaw energii elektrycznej przez Enea SA do odbiorców z terenu miasta Poznania w okresie od 1990 roku) spowodowały znaczące zakupy energii elektrycznej z elektrowni systemowych. Mimo to, emisje związane z produkcją zużywanej energii elektrycznej utrzymywały się na w miarę stabilnym poziomie (patrz rysunek 19). Działo się tak bądź za sprawą zwiększania udziału zużycia energii elektrycznej w skojarzeniu (lata 1990-2000) produkowanej przez Dalkię Poznań, bądź za sprawą wprowadzenia biomasy w miksie paliwowym elektrociepłowni Karolin (rok 2010).

9.2.2. Emisje związane z mieszkalnictwem

Potrzeby energetyczne mieszkań generują w sumie około 20% całkowitej emisji gazów cieplarnianych przypisanej miastu. Jest to:

• emisja związana z bezpośrednim użytkowaniem paliw w mieszkaniach na cele lokalnego c.o., podgrzewania c.w.u., zasilania piecowych systemów ogrzewania oraz przygotowywania posiłków, ale również
• emisja występująca u producentów ciepła sieciowego w ilości wynikającej ze zużycia ciepła pobieranego przez mieszkania z sieci miejskiej.

Ta druga pozycja jest dominująca i stanowi ponad połowę całkowitej emisji związanej z mieszkalnictwem (patrz rysunek 22).

Stopniowe wysycanie się potencjału termomodernizacyjnego i jednoczesny systematyczny wzrost ilości mieszkań spowodował zahamowanie spadkowego trendu emisji z mieszkalnictwa w okolicy roku 2000. W następnym dziesięcioleciu nastąpiła stabilizacja poziomu emisji z sektora mieszkaniowego. Mimo to ocenia się, że istnieje w dalszym ciągu znaczący potencjał redukcji emisji gazów cieplarnianych w tym sektorze.

9.2.3. Emisje związane z użytkowaniem paliw przez użytkownika końcowego

Niżej przedstawiono emisje związane ze spalaniem paliw u końcowego użytkownika energii poza emisjami z transportu, które przedstawiono w odrębnym rozdziale. Do kategorii tej należą emisje z bezpośredniego spalania paliw w mieszkalnictwie, budynkach należących do sektora publicznego, obiektach handlowych i usługowych oraz w przemyśle. Emisje te w podziale na kategorie paliw pokazano na rysunku 23.

Emisja gazów cieplarnianych ze stacjonarnych źródeł spalania paliw na poziomie końcowego użytkownika energii zmniejszyła się prawie dwukrotnie od 1990 r. Jest to spowodowane znaczącym zmniejszeniem użytkowania węgla kamiennego. Przemysł wycofał się z użytkowania węgla kamiennego prawie całkowicie. Zmiany te są bardzo korzystne zarówno z punktu widzenia emisji gazów cieplarnianych, jak również ze względu na niskie emisje zanieczyszczeo lokalnych jak SOx, NOx i pyły. Zmiany te sprzyjają również efektywności wykorzystania energii paliw.

W analizowanym okresie podwoiło się zużycie gazu ziemnego przez odbiorcę końcowego (w wymiarze energetycznym). Ten wzrost zużycia gazu ziemnego przełożył się na odpowiedni wzrost emisji związany ze spalaniem tego paliwa - patrz rysunek 23 i 24. Nie umniejsza to korzyści środowiskowych per saldo wynikających z zamiany węgla na gaz w użytkowaniu końcowym.

Wzrost zużycia gazu wystąpił we wszystkich analizowanych sektorach: w gospodarstwach domowych, w budynkach sektora publicznego, w sektorze handlu i usług oraz przemyśle.

Wzrost zużycia gazu ziemnego zastąpił zużycie węgla przez użytkownika koocowego w mieście. Miało to wpływ na zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych.

9.2.4. Emisje związane z transportem

W celu obliczenia emisji gazów cieplarnianych w transporcie na terenie miasta Poznania przyjęto następujące dane:

Gęstość paliwa *kg/l+ - potrzebna do wyliczenia masy zużytego paliwa. Wynosi ona odpowiednio:

• dla benzyny 0,75 kg/l;
• dla oleju napędowego 0,83 kg/l;
• dla LPG 0,5 kg/l.

Wartość opałwa paliwa *MJ/kg+- ilość ciepła jaką otrzymuje się przy spalaniu całowitym i zupełnym jednostki ilości paliwa w stałej objętości. Odpowiednio przyjęto następujące wartości:

• dla benzyny 44,75 MJ/kg;
• dla oleju napędowego 43,38 MJ/kg;
• dla LPG 46,15 MJ/kg.

Dane te pochodzą z krajowego raportu inwentaryzacji emisji IPCC 2003

Wartości opałowe i wskaźniki emisji CO₂

Współczynnik emisji *kg/GJ+ - potrzebny do obliczenia całkowitej emisji gazów cieplarnianych pochodzących z sektora transportu. Zestawienie wszystkich współczynników emisji dla poszczególnych rodzajów paliw przedstawia tablica 35.

Całkowitą emisję gazów cieplarnianych obliczono zgodnie z przyjętą metodyką opisaną w Załączniku 1. Zbiorcze zestawienie w podziale na lata oraz kategorie pojazdów przedstawia tablica 36.

Przeliczając emisję CH₄ i N₂O na ekwiwalenty CO₂, gdzie: 1 tona CH₄ odpowiada 21 tonom CO₂ i 1 tona N₂O odpowiada 310 tonom CO₂, otrzymano wyniki, które przedstawia tablica 37.

9.2.4. Emisje związane z transportem

Analizując dane przedstawione w tablicy 37 można wysunąd następujące wnioski:

1. Emisje CO₂

Emisje CO₂ dla samochodów osobowych wzrosły w 2010 roku w stosunku do roku 2005 w przybliżeniu proporcjonalnie do wzrostu liczby samochodów zarejestrowanych w Poznaniu w tych samych latach.

Emisje CO₂ dla wszystkich typów samochodów ciężarowych pozostały w roku 2010 w przybliżeniu na tym samym poziomie w stosunku do roku 2005, to samo obserwuje się w stosunku do liczby zarejestrowanych samochodów ciężarowych w Poznaniu.

Emisje CO₂ dla autobusów oraz liczba autobusów MPK pozostały w roku 2010 w przybliżeniu na tym samym poziomie w stosunku do roku 2005.

Ogólnie rzecz biorąc widać korelacje pomiędzy liczbą zarejestrowanych samochodów osobowych, ciężarowych i autobusów MPK a emisjami CO₂ w poszczególnych okresach.

2. Emisje CH₄

Emisje CH₄ są niewielkie w porównaniu do emisji CO₂.

Dla samochodów osobowych w 2010 emisje CH₄ wzrosły w mniejszym stopniu w stosunku do roku 2005 (ok. 18%) niż wzrosła liczba zarejestrowanych samochodów osobowych (ok. 40%) w tych samych latach. Wpływ na to zjawisko ma niewątpliwie zmniejszenie się współczynnika emisji CH₄ dla benzyny w roku 2010 w stosunku do roku 2005 (o ok. 10%).

Dla samochodów ciężarowych obserwujemy to samo zjawisko: emisje CH₄ zmalały w roku 2010 w stosunku do roku 2005 (o ok. 19%) mimo stabilizacji liczby samochodów ciężarowych na terenie miasta Poznania. Wpływ na to zjawisko może mied także obniżenie w roku 2010 współczynnika emisji CH₄ o ok. 6% dla oleju napędowego w stosunku do roku 2005.

Podobne zjawisko obserwujemy w przypadku autobusów MPK: emisje CH₄ zmalały w roku 2010 w stosunku do roku 2005 o ok. 14%, podczas, gdy liczba autobusów nieznacznie się zwiększyła (o 8%) w tym samym okresie.

3. Emisje N₂O

Emisje N₂O są niewielkie w porównaniu do emisji CO₂.

Dla samochodów osobowych w 2010 emisje N₂O zmniejszyły się o ok. 70% w stosunku do roku 2005 pomimo wzrostu liczby zarejestrowanych samochodów osobowych (ok. 40%) w tych samych latach. Wpływ na to zjawisko ma też znaczne zmniejszenie się współczynnika emisji N₂O dla benzyny w roku 2010 w stosunku do roku 2005 (o ponad 80%), podczas gdy współczynnik emisji N₂O dla oleju napędowego i LPG pozostał mniej więcej na tym samym poziomie.

Dla samochodów ciężarowych obserwujemy podobne zjawisko: emisje N₂O zmalały w roku 2010 w stosunku do roku 2005 (o ok. 63%) mimo stabilizacji liczby samochodów ciężarowych na terenie miasta Poznania.

Podobne zjawisko obserwujemy w przypadku autobusów MPK: emisje N₂O zmalały w roku 2010 w stosunku do roku 2005 o ok. 20%, podczas, gdy liczba autobusów nieznacznie się zwiększyła (o 8%) w tym samym okresie.

Zbiorcze dane o emisji gazów cieplarnianych przez poszczególne kategorie pojazdów przedstawiono na rysunku 25 w postaci wykresu.

Na podstawie danych przedstawionych w tablicy 38 obserwuje się:

• dla jednego samochodu osobowego w przybliżeniu niezmienną ilość emisji;
• systematyczne zmniejszanie się emisji przypadającej na jeden samochód ciężarowy (z wyjątkiem roku 2005).
• dla jednego autobusu spadek emisji w roku 1995. Było do spowodowane 27% spadkiem ilości pojazdów w taborze na skutek pozbycia się autobusów w najgorszym stanie technicznym. W kolejnych latach następuje wzrost emisji, według informacji podanej przez MPK tłumaczy się to wzrostem stopnia wykorzystania autobusów.

9.2.5. Emisje CO₂ i CH₄ z gospodarki ściekami i odpadami komunalnymi

Oczyszczalnie ścieków

Opis oczyszczalni

Ścieki z terenu miasta Poznania oczyszczane są w dwóch oczyszczalniach - Centralnej Oczyszczalni Ścieków (COŚ) oraz Lewobrzeżnej Oczyszczalni Ścieków (LOŚ)

Centralna Oczyszczalnia Ścieków (COŚ) zlokalizowana jest w północno-wschodniej części Poznania poza jego granicami administracyjnymi w Koziegłowach, należących do gminy Czerwonak.

Projektowana średniodobowa przepustowość oczyszczalni wynosi 200 000 m³/d. Jest to oczyszczalnia mechaniczno - biologiczna z podwyższonym usuwaniem biogenów oraz pełną przeróbką zatrzymanych osadów ściekowych w procesie fermentacji beztlenowej.

Pierwsza koncepcja budowy oczyszczalni na obecnym terenie pojawiła się w 1954 roku. W 1974 roku rozpoczęto realizację budowy części mechanicznej oczyszczalni z pełną przeróbką osadów. Pierwsze ścieki popłynęły 31 grudnia 1985 roku, ciąg ściekowy został przekazany do eksploatacji 1 stycznia 1987 roku, natomiast ciąg osadowy 1 stycznia 1989 roku.

W dniu 1.01.1992 roku weszło w życie nowe rozporządzenie MOŚZNiL z dnia 5.XI.1991r, które wymusiło konieczność usuwania oprócz węgla dodatkowo związków biogennych. Oczyszczalnia w dotychczasowym układzie nie mogła spełnić nowych wymagań rozporządzenia.

W latach 1995-2001 miała miejsce modernizacja i rozbudowa Centralnej Oczyszczalni Ścieków obejmująca:

• modernizację obiektów istniejących wraz z ich rozbudową do przepustowości 200 000 m³/d
• budowę nowej wysokoefektywnej części biologicznej, w której zastosowano system zintegrowanego biologicznego usuwania związków węgla, azotu i fosforu
• budowę 4 nowych komór fermentacyjnych.

W latach 2004-2007 w ramach Funduszu Spójności (dawniej ISPA) miało miejsce odtworzenie dwóch zlikwidowanych uprzednio komór fermentacyjnych. Zrealizowano inwestycję pt. Zagospodarowanie biogazu i termiczne suszenie osadów na COŚ. Oficjalne otwarcie stacji gazogeneratorów miało miejsce 18 września 2007.

Stacja Termicznego Suszenia osadu pofermentacyjnego została przejęta przez Aquanet S.A., do eksploatacji 24 kwietnia 2008 roku, jednakże z powodu problemów technicznych zobowiązano Wykonawcę do działań naprawczych mających na celu podniesienie bezpieczeństwa pracy instalacji. Prace prowadzone były na wszystkich liniach do połowy 2009 roku. Prace zostały wykonane i zakooczone w dniu 23 czerwca 2010 r. Od tej pory Stacja Termicznego Suszenia pracuje w sposób ciągły.

Lewobrzeżna Oczyszczalnia Ścieków (LOŚ) usytuowana jest na lewym brzegu rzeki Warty w klinie ulic Wilczak, Serbska i Lechicka w Poznaniu, w pobliżu mostu Lecha.

Jest to oczyszczalnia mechaniczno - biologiczna z podwyższonym usuwaniem biogenów oraz pełną przeróbką zatrzymanych osadów ściekowych w procesie fermentacji beztlenowej. Osady po procesie fermentacji tłoczone są rurociągiem pod dnem rzeki Warty na teren Centralnej Oczyszczalni Ścieków, a następnie kierowane są do Stacji Termicznego Suszenia Osadów.

Projektowana średniodobowa przepustowość oczyszczalni wynosi 50 000 m3/d.

W roku 1997 miała miejsce trzecia modernizacja, która objęła modernizację zamkniętych wydzielonych komór fermentacyjnych oraz wprowadziła chemiczne wspomaganie procesu oczyszczania.

Ścieki odprowadzane z oczyszczalni w tym układzie technologicznym nie spełniały wymogów zawartych w Rozporządzeniu MOŚZNiL z dnia 5.XI.1991r. z tego też względu oczyszczalnia nie uzyskała pozwolenia wodno - prawnego. W latach 1999/2000 złożono wniosek o dofinansowanie inwestycji modernizacji i rozbudowy Lewobrzeżnej Oczyszczalni Ścieków w ramach Funduszy Spójności (ISPA).

Emisje gazów cieplarnianych

Na podstawie danych otrzymanych z firmy Aquanet obliczono emisję gazów cieplarnianych przez oczyszczalnie poznańskie. Otrzymane informacje dotyczyły ilości wyprodukowanego biogazu, którego głównym składnikiem jest metan. Biogaz produkowany jest w komorach fermentacyjnych, gdzie fermentacji ulegają osady ściekowe. Według danych udostępnionych przez Aquanet zawartośd metanu w biogazie wynosi około 60%. Produkowany biogaz spalany jest w kotłach, a energia cieplna uzyskana w ten sposób wykorzystywana jest przez cały rok na potrzeby technologiczne, tj. do ogrzewania osadu w komorach fermentacyjnych, a w okresie zimowym do ogrzewania również budynków socjalnych i technologicznych.

Dokładne dane na temat produkcji biogazu w COŚ i LOŚ oraz emisji CO₂ związanej ze spalaniem biogazu przedstawia tablica 39.

W 2010 roku w oczyszczalniach wytwarzano z biogazu następujące ilości energii elektryczne i ciepła:

• COŚ - 11 086 MWh energii elektrycznej i 58 912 GJ ciepła,
• LOŚ - 1 809 MWh energii elektrycznej, dla ciepła brak danych.

Emisja CO₂ z wyprodukowanego i spalonego w oczyszczalniach ścieków biogazu przyrasta. W ogólnym bilansie nie przyczynia się to jednak do wzrostu emisji gazów cieplarnianych z terenu miasta Poznania, a wręcz przeciwnie powoduje redukcję tej emisji. Wytworzone z biogazu ciepło i energia elektryczna, na miejscu w oczyszczalni, zastępują zakup tych nośników od dostawców zewnętrznych, emitujących więcej CO₂ na jednostkę wyprodukowanej energii niż to ma miejsce w oczyszczalniach. Zgodnie z metodologią inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych IPCCC, emisja CO₂ związana z przebiegiem procesów biochemicznego utleniania substancji organicznych zawartych w ściekach, poprzez napowietrzanie ścieków z udziałem mikroorganizmów aerobowych, nie jest wliczana do inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych. Emisja ta pochodzi bowiem z rozkładu biomasy biodegradowalnej. Dlatego też, oczyszczalnie w Poznaniu nie kontrolują tej emisji i emisja ta nie została uwzględniona w niniejszym opracowaniu.

Składowisko odpadów komunalnych w Suchym Lesie

Opis składowiska

Składowisko odpadów miasta Poznania powstało w 1984 roku. Zgodnie z Ustawą Prawo ochrony środowiska, zakwalifikowane zostało jako składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne. Deponowane są na nim głównie odpady komunalne miasta Poznania i gminy Suchy Las. Nadzór organizacyjny nad składowiskiem sprawuje Wydział Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Urzędu Miasta Poznania. Natomiast czynnościami związanymi z administracją, zarządzaniem i eksploatacją zajmuje się Zakład Zagospodarowania Odpadów.

Składowisko od strony południowej sąsiaduje z Rezerwatem "MeteorytMorasko", a od strony północnej z obszarem chronionym Natura 2000 oraz poligonem Biedrusko. Powierzchnia całkowita Zakładu wynosi niecałe 52 ha, z których 33,8 ha przeznaczona jest pod składowanie odpadów. Łącza ilość zdeponowanych odpadów na koniec 2005 roku wynosiła 4,3 mln Mg co stanowiło około 70% całkowitego wypełnienia.

Do 1993 roku odpady składowane były na tzw. "starej kwaterze". W 1993 roku rozpoczęto składowanie odpadów na kwaterze P-1 oraz modernizację składowiska. Zakupiono elektroniczną wagę pojazdów przywożących odpady, myjnie kół i podwozi pojazdów przywożących odpady, natomiast w 2005 roku kompaktowy do zagęszczania odpadów i spycharkę.

Prowadzona modernizacja składowiska dostosowuje je do obowiązujących norm prawnych. Wybudowana w 1993 roku elektroniczna waga pojazdów, pozwala na dokładniejsze szacowanie i kontrolowanie poszczególnych grup odpadów. Ma to szczególnie duże znaczenie do późniejszego szacowania wydajności biogazowej kwater.

Kolejnym ważnym obiektem jest instalacja odgazowywania i wytwarzania energii. Było to jedno z pierwszych tego rodzaju przedsięwzięć w Polsce, wybudowana w 1996 roku instalacja, składała się z: instalacji do pozyskiwania biogazu na starej kwaterze (31 studni), budynku elektrowni z dwoma generatorami o mocy 200kW każdy, stacji transformatorowej 15/0,4 kV. W 2002 roku rozpoczęto proces modernizacji instalacji odgazowania składowiska i produkcji energii. Wykonano nowe ujęcie biogazu instalację przesyłu na starej kwaterze (30 ujęd biogazu), zakupiono m.in.: 3 stacje zbiorcze, stację ssawno-tłoczną, pochodnie do spalania biogazu, zespół prądotwórczy z prądnicą synchroniczną 200kW, zasilacz bezprzewodowy UPS 80 kVA. Pochodnia do spalania biogazu pracuje w przypadku wyłączenia z ruchu wszystkich zespołów prądotwórczych lub w przypadku obniżenia się zawartości metanu w biogazie poniżej 39% objętości. W 2004 roku zwiększono sprawnośd energetyczną elektrowni przez wykonanie instalacji odzysku energii cieplnej z układów chłodzenia zespołów prądotwórczych. Efektem ekologicznym było zmniejszenie emisji ciepła do powietrza emitowanego poprzez chłodnice wentylatorowe. Ponad to uzyskano efekt ekonomiczny w postaci zastąpienia elektrycznego ogrzewania zaplecza socjalnego i układu produkcji ciepłej wody użytkowej, układem wodnym zasilanym z elektrociepłowni biogazowej. Dla każdego z zespołów prądotwórczych wykonano niezależną instalacje odzysku ciepła, które pokrywa całkowite zapotrzebowanie na energię cieplną. W Trakcie nominalnej eksploatacji pracuje tylko jeden układ, pozostałe traktowane są jako rezerwowe. Schemat technologiczny instalacji przedstawia rysunek nr 26.

Emisje gazów cieplarnianych

Emisję CO₂ dla składowiska odpadów obliczono w oparciu o dane otrzymane od Zakładu Zagospodarowania Odpadów w analogiczny sposób jak w przypadku emisji dla oczyszczalni ścieków. Zbiorcze zestawienie wyników przedstawia tablica 40.

Z przedstawionych danych wynika, że ilośd spalanego metanu wysypiskowego w agregacie prądotwórczym systematycznie rośnie od 2000 roku. W 2010 roku wyprodukowano na składowisku 7 786 MWh energii elektrycznej i 1 356 GJ ciepła.

9.2.6. Pochłanianie CO₂ przez tereny zielone

Lasy, jak również inne zespoły roślinne, biorą udział w bilansie węgla poprzez proces fotosyntezy. Stanowią tym samym miejsce gromadzenia się węgla. Aby zachodził proces fotosyntezy niezbędny jest dwutlenek węgla CO₂ i woda H₂O. W wyniku fotosyntezy powstaje tlen oraz cukry proste, które łącząc się budują cukry złożone takie jak celuloza i lignina, których istotnym składnikiem jest pierwiastek węgiel. Drewno zawiera do 60 % celulozy i ok.30 % ligniny. Najwięcej węgla w drzewie gromadzi się w pniu (ok. 66% biomasy drzewa) oraz mniejszych pniach i korzeniach (ok. 14% biomasy drzewa).

Przyjmuje sie, że drewno (biomasa) zawiera średnio 48% pierwiastka węgla.

Ażeby zatrzymać w drewnie 1 tonę C z atmosfery niezbędne jest wyprodukowanie ok. 2,2 ton drewna. Znając zawartośd węgla w drewnie wystarczy przemnożyć ją przez 3,66 (stała wartość), aby otrzymać ilość pochłoniętego CO₂

Zieleń w Poznaniu ukształtowana została na przestrzeni lat w postaci systemu klinowo-pierścieniowego, gdzie kliny zieleni, wykorzystując naturalne ukształtowanie dolin rzecznych (Warta, Bogdanka, Cybina), wkomponowują się z czterech stron we wnętrze miasta, w układzie wschód-zachód i północ-południe. Dodatkowo wykształcił się w południowej części miasta klin zorientowany na linii NW-SE, wykorzystujący naturalne ukształtowanie dolin Strumienia Junikowskiego i Głuszynki (Kopli). Głównym celem kreowania klinów zieleni jest ochrona wód i zapewnienie właściwego nawietrzania, co ma korzystny wpływ na poziom zanieczyszczeń w atmosferze.

Na strukturę zieleni w mieście składają się:

• lasy (w tym lasy komunalne, lasy paostwowe, lasy prywatne i inne);
• łąki i pastwiska (najwięcej w dolinie Warty);
• parki i zieleńce ;
• zieleń fortów ;
• ogrody dydaktyczne i zoologiczne;
• cmentarze.

Zauważa się postępujący ubytek zieleni w klinach, który jest spowodowany:

• traktowaniem zieleni, jako rezerwy terenu pod zabudowę,
• niszczącym wpływem transportu (wycinka drzew przy modernizacji dróg),
• brakiem środków finansowych na zabiegi konserwacyjne,
• dewastacją przez mieszkańców.

Bliższe dane dotyczące zieleni miasta Poznania przedstawia tablica 41.

W roku 2010 na terenie miasta Poznania odnotowano 24 cmentarze komunalne które zajmowały w sumie 252 ha. Na przestrzeni analizowanych lat wzrastała powierzchnia parków początkowo rosła, natomiast w ostatnich latach wyraźnie zmalała. W 2000 roku parki zajmowały powierzchnie 469,5 ha, 5 lat później już 603,2 ha, by z kolei w 2010 roku zmaleć do 347,3 ha. Zieleń osiedlowa w 2010 roku zajmowała powierzchnię 630,4 ha. Niepokoi, że w ostatnich latach ubyło sporo drzew. Liczbę nasadzeń i ubytków w latach 2000, 2005 i 2010 pokazuje tablica 42.

Lasy i tereny zielone w miastach odgrywają istotną role w łagodzeniu efektu cieplarnianego, ponieważ w procesie fotosyntezy przechwytują z atmosfery dwutlenek węgla. Obok funkcji ekologicznych (korzystny wpływ na klimat, powietrze, wodę, glebę) mają znaczenie ekonomiczne (przemysł drzewny, papierniczy, energetyka) oraz społeczne - są naszym wspólnym dziedzictwem, tworzą właściwe warunki dla zdrowia i wypoczynku społeczeostwa, stanowią źródło wiedzy o przyrodzie i kulturze, są miejscem pracy wielu Polaków.

Ilość pochłoniętego CO₂ przez zieleń miejską w Poznaniu wyliczono przy użyciu wskaźników określonych na podstawie danych ogólnokrajowych. Wyliczono średnie w Polsce pochłanianie CO₂ przez 1ha lasu dla lat 1990,1995, 2000, 2005 i 2009 (ostatni rok inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych). Dane liczbowe zamieszczono w tablicy 43.

Mnożąc przez te współczynniki powierzchnię zieleni miejskiej (ha) w Poznaniu otrzymano ilość CO₂ pochłoniętą przez obszary zielone w mieście. Zbiorcze dane przedstawione zostały w tablicy 44.

Dane przedstawione w tablicy 49 traktowad należy jako górne graniczne ilości pochłaniania CO₂ przez zieleń z terenu Poznania, gdyż na zieleń miejską składają się młodsze drzewostany i niższe gatunki roślin w porównaniu ze średnią sytuacją w kraju w tym względzie.

Nawet przy tych maksymalnych oszacowaniach dwutlenek węgla pochłaniany przez zieleo miejską stanowi co najwyżej 0,6% ogólnej emisji tego gazu przypisywanej miastu. Obserwowane w analizowanym okresie czasu zmiany w powierzchni terenów zielonych miały więc marginalny wpływ na bilans emisji gazów cieplarnianych dla Poznania.