Poznan.pl, oficjalna strona Miasta Poznania

Od żuru do święconki - kulinarna droga przez post

Wielki Post, rozpoczynający się w Środę Popielcową, przez wieki był okresem surowej wstrzemięźliwości. W domach wielkopolskich rezygnowano z mięsa, tłuszczów, a nawet jaj. Dominowały wtedy dania proste i skromne: kasze, ziemniaki okraszone olejem lnianym, śledzie w różnych odsłonach, a przede wszystkim - żur. Gotowany na zakwasie z mąki żytniej, był prawdziwym symbolem postnej kuchni.

Nieprzypadkowo więc w Wielki Czwartek praktykowano zwyczaj "palenia" lub "zakopywania" żuru, żegnając się w ten sposób z postem i zapowiadając nadejście świątecznego stołu pełnego smaków.

Warto również wspomnieć o daniach z ziemniaków - jak choćby pyry z gzikiem, które towarzyszyły mieszkańcom regionu przez cały post.

Święconka z historią - co dawniej wkładano do koszyka?

Wielka Sobota to czas święcenia pokarmów. Oskar Kolberg, znany etnograf, wspomina, że w XIX wieku zawartość koszyka wielkanocnego była zaskakująco podobna do tej, jaką znamy dziś - z jednym wyjątkiem. Do święconki wkładano również... wódkę. Śniadanie wielkanocne rozpoczynało się od kieliszka i wzajemnego wnoszenia toastów, co dziś trudno sobie wyobrazić w kościelnej scenerii.

Nieodłącznym elementem święconki były również jajka - symbol życia, chleb - znak dostatku, sól - chroniąca przed złem, oraz chrzan - jako wyraz siły i zdrowia. W Wielkopolsce szczególne miejsce zajmowała także biała kiełbasa, często domowej roboty.

Wielkopolski stół wielkanocny - aromaty i smaki świąt

W pierwszy dzień świąt stół ugina się pod ciężarem tradycyjnych potraw. W Wielkopolsce króluje żurek z białą kiełbasą - aromatyczny, na żytnim zakwasie, z dodatkiem czosnku i majeranku, serwowany z jajkiem na twardo. Towarzyszy mu pasztet - przygotowywany z różnych rodzajów mięs, doprawiony korzennymi przyprawami i babka wielkanocna - puszysta, pachnąca wanilią, zdobiona lukrem i kandyzowanymi owocami.

Nowalijki - wiosna na talerzu

Wielkanoc przypada na czas, gdy pojawiają się świeże warzywa, tzw. nowlijki. W świątecznej kuchni wielkopolskiej nie mogło więc zabraknąć sałatek z rzodkiewką, szczypiorkiem i sałatą masłową, skropionych olejem rzepakowym i lekko posolonych. Te lekkie, wiosenne dodatki doskonale równoważą cięższe, świąteczne potrawy.

Tradycja, która łączy pokolenia

Choć wiele zwyczajów wielkanocnych uległo zmianom, ich duch nadal pozostaje żywy. Wielkanoc w Wielkopolsce to czas spotkań przy stole, dzielenia się święconką, wspólnego śniadania i przypominania sobie, jak ważne są nasze korzenie - także te kulinarne.

Współczesne świętowanie to nie tylko podtrzymywanie tradycji, ale też okazja do twórczego eksperymentowania w kuchni, łączenia dawnych smaków z nowoczesnym podejściem do gotowania. A wszystko to - z wielkopolską gościnnością i miłością do dobrej kuchni.

AL