2000
JAN NOWAK-JEZIORAŃSKI
Legendarny "kurier z Warszawy", całe życie oddany Ojczyźnie. Walczył niezłomnie o niepodległość Polski, wierzył, że wyzwolenie musi nadejść. Dawał Polakom nadzieję, podtrzymując ich na duchu w najcięższych momentach powojennej historii. Był jednym z największych Polaków XX wieku.
Urodził się 13 maja 1914 roku w Berlinie, zmarł 21 stycznia 2005 roku w Warszawie. Student prof. Edwarda Taylora, absolwent ekonomii na Uniwersytecie Poznańskim. Pracę nad doktoratem przerwała mu II wojna światowa. W kampanii wrześniowej walczył jako podchorąży artylerii, działał w Związku Walki Zbrojnej, był żołnierzem Armii Krajowej. Od 1943 roku kurier i łącznik między Komendą Główną AK a rządem londyńskim. W czasie okupacji aż pięciokrotnie pokonał trasę Warszawa-Londyn. Używał pseudonimów Jan Kwiatkowski i Adalbert Kozlowski. W czasie powstania warszawskiego redagował w języku angielskim serwisy powstańczego radia Błyskawica. W grudniu 1944 roku po raz ostatni pojechał do Londynu, gdzie został po zakończeniu wojny. Rozpoczął pracę w BBC, a od 1949 roku w Radiu Wolna Europa. 3 maja 1952 roku z siedziby monachijskiej RWE nadał pierwszą audycję w języku polskim. Dyrektorem rozgłośni był do 1976 roku. Walczył z komunistyczną cenzurą, starając się, by mimo ogromnych trudności wolne słowo docierało do Polski. Tysiące Polaków przez wiele lat dowiadywały się prawdy o Katyniu, Poznańskim Czerwcu, tragedii w Radomiu, KOR-ze i ruchach demokratycznych z zagłuszanych audycji redagowanych przez Jeziorańskiego.
Od 1976 roku mieszkał w Stanach Zjednoczonych. Był konsultantem Rady Bezpieczeństwa Narodowego w rządzie Jimmy'ego Cartera. Współpracował z innym wielkim Polakiem Zbigniewem Brzezińskim, dbając o sprawy polskie za oceanem, czego nie da się dzisiaj przecenić. Od początku pomagał opozycji demokratycznej i "Solidarności". Był aktywnym zwolennikiem wejścia Polski do NATO, a dzień, w którym weszliśmy do sojuszu, nazwał najważniejszym dniem w swoim życiu.
Po 58-letniej emigracji Jan Nowak-Jeziorański przeprowadził się na stałe do Warszawy. Opublikował trzy książki wspomnieniowe: Kurier z Warszawy, Wojna w eterze, Polska z oddali. W Telewizji Polskiej i Polskim Radiu komentował bieżące życie polityczne. Był laureatem wielu nagród i odznaczeń, m.in. Medalu of Freedom, Orderu Orła Białego, Virtuti Militari, Krzyża Walecznych. Uhonorowano go doktoratami honoris causa Uniwersytetu im. A. Mickiewicza (23 października 1990), uniwersytetów Jagiellońskiego, Warszawskiego i Wrocławskiego. Był honorowym obywatelem Litwy i honorowym obywatelem Gdańska, Gdyni, Warszawy i Wrocławia. Polska Rada Chrześcijan i Żydów wyróżniła go tytułem Człowieka Pojednania. Przyznano mu Nagrodę Kisiela za bogatą publicystykę i Złoty oraz Diamentowy Mikrofon Polskiego Radia. Został Mistrzem Mowy Polskiej, co potwierdzało jego wcześniejszą wypowiedź, że słów używa "jako głównego oręża w walce o niepodległość Ojczyzny". W 2001 roku założył fundację Kolegium Europy Wschodniej. Bardzo zaangażowany w wejście Polski w struktury Unii Europejskiej z przekonaniem twierdził, że nie ma alternatywy dla tej integracji. Jeśli Polska pozostałaby poza nią, utraci w przyszłości niepodległość, twierdził wielokrotnie. Od 2004 roku we Wrocławiu osobie, która myśli o Polsce jako o dobru wspólnym, wręczana jest Nagroda im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Pierwszym jej laureatem był Tadeusz Mazowiecki.
Jan Nowak-Jeziorański zmarł w wieku 90 lat, pozostawiając swoje archiwum i majątek ruchomy Zakładowi Narodowemu im. Ossolińskich. W październiku 2006 roku w warszawskim Parku Kultury przy ul. Czerniakowskiej stanął jego pomnik. Rada Miasta Poznania przyznała mu Honorowe Obywatelstwo 14 marca 2000 roku.