26 kwietnia 2024 roku Sejm uchwalił ustawę "o zapewnianiu spełnienia wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze". Jest to nic innego, jak przeniesienie prawa unijnego z Europejskiego Aktu o Dostępności na polskie prawo. Zarówno EAA, jak i Polski Akt o Dostępności, to kolejny etap budowania dostępnej społeczności, a przy tym biznesu.  

12 czerwca 2024 roku odbyła się konferencja inaugurująca Polski Akt o Dostępności. Podczas niej rozmawiano o szansach i wyzwaniach związanych z nową ustawą. Pojawili się na niej goście, którzy bezpośrednio borykają się z brakiem dostępności produktów i usług oraz osoby z różnych organizacji, znające rozwiązania, które mogą usprawnić przekształcenie sektora biznesu na dostępny. 

Czym jest dyrektywa EAA? 

EAA obejmuje podmioty sektora prywatnego, w tym podmioty gospodarcze. Dotyczy produktów i usług ocenionych pod względem tego, czy osoby z niepełnosprawnością mogą z nich swobodnie korzystać w codziennym życiu. Chodzi na przykład o korzystanie z komputera, smartfona czy nawet terminali płatniczych lub biletomatów.  

Dyrektywa ma zapewnić dostęp do tych i innych produktów lub usług możliwie największej grupie odbiorców, niezależnie od ich sprawności czy szczególnych potrzeb. To też krok do zwiększania społecznej świadomości na temat dostępności zarówno cyfrowej, jak i rzeczywistej.  

Dyrektywa EAA ma zacząć obowiązywać od 28 czerwca 2025 roku. W tym czasie przedsiębiorcy z wybranych gałęzi biznesu mają obowiązek dostosować swoje produkty i usługi, aby można było z nich korzystać w dostępny sposób.  

Czym jest Polski Akt o Dostępności? 

Wraz z dyrektywą w życie wejdzie Polski Akt o Dostępności. Od czerwca przyszłego roku obowiązki zapewnienia dostępności będą dotyczyły nie tylko administracji publicznej, ale także biznesu.  

Ustawa zapewnia okresy przejściowe, aby przedsiębiorcy mieli czas wprowadzić wymagane zmiany. Akt bierze także pod uwagę to, że duże zmiany technologiczne, to również duże koszty, dlatego przedsiębiorstwa będą mogły ograniczyć wprowadzaną dostępność do tych wymagań, które są mniej obciążające. Nie zwalnia to jednak z obowiązku opisania przyczyny takich ograniczeń, które później oceni organ nadzoru.  

Mikroprzedsiębiorstwa nie zostaną w tym same. Ustawa przewiduje mniejsze możliwości finansowania dostępności. Mikroprzedsiębiorstwa, które oferują produkty zostaną zwolnione z niektórych obciążeń administracyjnych. Natomiast mikroprzedsiębiorstwa świadczące usługi będą wyłączone spod regulacji ustawy.  

Kogo dotyczą nowe obowiązki? 

Nowe wytyczne EAA wpłyną na pracę producentów, dystrybutorów, importerów i usługodawców. Jeśli chodzi o produkty i usługi dostępne, to przede wszystkim mają one dotyczyć:  

• systemów komputerowych ogólnego przeznaczenia i ich systemów operacyjnych; 
• terminali płatniczych oraz terminali samoobsługowych, w tym: bankomatów, automatów biletowych i automatów do odprawy;  
• e-booków i ich rozpowszechniania; 
• urządzeń telekomunikacyjnych; 
• dostępu do audiowizualnych usług medialnych; 
• usług w zakresie transportu drogowego, lotniczego, kolejowego i wodnego;  
• usług bankowości; 
• usług handlu elektronicznego. 

Co to oznacza? 

W 2019 roku uchwalono ustawę "o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami", która określa obowiązki podmiotów publicznych. Zawarto w niej zapisek, że administracja publiczna nie może wydatkować pieniędzy publicznych na usługi i towary niezgodne z dostępnością. Nowa ustawa rozszerza obowiązek tworzenia produktów dostępnych na sektor biznesu. 

Podmioty gospodarcze będą musiały zapewnić dostępność swoich stron internetowych i aplikacji mobilnych, dołączać dostępne instrukcje i umowy do swoich produktów oraz usług. Do tego będą musiały komunikować się z klientami za pomocą różnych kanałów sensorycznych, a więc nie wystarczy zwykły ChatBot.  

Producenci objęci dyrektywą przy sprzedaży swoich produktów będą musieli zawrzeć w swojej ofercie możliwość zakupu akcesoriów, które zapewnią dostępność użytkowania. Oznacza to, że sprzedawca, który sprzedaje sprzęt elektroniczny (na przykład komputer) będzie musiał zapewnić klientowi dostęp do oprogramowania, które pozwoli korzystać z tego produktu osobie z niepełnosprawnością. 

Dla kogo są nowe obowiązki? 

Biznes wrażliwy na potrzeby wszystkich odbiorców, to biznes dostępny. Nosi on na swoich barkach społeczną odpowiedzialność tego, aby nikt nie był wykluczony ze względu na szczególne potrzeby technologiczne lub komunikacyjne.  

Warto zauważyć, że dostępny biznes, to nic nowego. Wiele marek i korporacji, jako główny filar swojej działalności stawia dostępność. Przejawia się to w zatrudnianiu osób z niepełnosprawnością czy wprowadzaniu udogodnień architektonicznych przestrzeni i stron internetowych.  

Dostępność to także pozytywne doświadczenia, a to wpływa na atrakcyjność udostępnianych produktów i usług oraz większą lojalność potencjalnych klientów.  

Ustawa to także szansa dla osób z niepełnosprawnością, które będą mogły dopominać się swoich praw. Każdy, kto zauważy, że przedsiębiorstwo nie spełnia swoich obowiązków, będzie mógł złożyć zawiadomienie.  

Klient będzie mógł także skorzystać z bezpośredniej relacji z przedsiębiorcą za pomocą instytucji skargi na niedostępność produktu lub usług. Pozostaje także trzecia droga dochodzenia do praw - klient będzie mógł skorzystać z alternatywnych metod oraz rozwiązać spór z powództwem do sądu powszechnego. 

Dlaczego dostępność w biznesie? 

Bez zaangażowania biznesu dostępność nigdy nie będzie pełna, a osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności wciąż będą miały ograniczoną swobodę i samodzielność konsumencką.  

Otwarcie przedsiębiorstw na dostępność, to także otwarcie nowego, dotychczas niezauważanego, rynku konsumentów. Należą do niego nie tylko osoby z niepełnosprawnością, ale także ich rodziny, seniorzy i inne grupy, które poszukują swobody i równego traktowania.