Na początek - polska premiera spektaklu "Gate 57" portugalskiego Quorum Ballet. Założycielem zespołu jest choreograf i tancerz Daniel Cardoso. Grupa w ciągu 20 lat swojego istnienia zrealizowała 70 przedstawień. Współpracowała m.in. z amerykańskim trębaczem jazzowym Donaldem Byrdem czy izraelskim choreografem Liorem Tavorim. Jej najnowsza produkcja - "Gate 57" - to, jak czytamy w zapowiedzi, "podróż do czasów, w których mogliśmy unosić się między wspomnieniami słonecznych popołudni i niekończących się rozmów, gdzie teraźniejszość staje się wieczna". Brzmi enigmatycznie? Twórcy wyjaśniają: "To przejście do epoki, w której panował spokój i więzi międzyludzkie, z dala od pośpiechu współczesnego świata. "Gate 57" to portal, który zaprasza nas do zwolnienia tempa, do odczuwania, do ponownego odkrycia piękna chwili obecnej, powrotu do natury, wykraczającej poza przestrzeń i czas". Daniel Cardoso pyta widzów o to, "co straciliśmy w naszym nieustannym dążeniu do postępu i rozwoju technologii".

Kolejną polską premierą festiwalową będzie "Ophelie" Marzeny Krzemińskiej z francuskiej Propagande C - zespołu, który tworzy multidyscyplinarne spektakle z wykorzystaniem nowoczesnych technologii. I tak - w "Ophelie", która jest reinterpretacją "Hamleta", pojawiają się materiały wideo. W spektaklu Krzemińska pyta o to, co Ofelia i Hamlet mają do przekazania współczesnym odbiorcom oraz "w jaki sposób ich zmagania z kreowaniem własnej tożsamości, na styku sił przeszłości i potrzeby niezależności w tworzeniu nowych rozwiązań, manifestują się w ciele". Obok bohaterki chyba najsłynniejszego dzieła Williama Shakespeare'a sportretowany zostanie oczywiście też sam Hamlet - w tej realizacji w kontekście jego zmagania z dziedzictwem i przekleństwem, jakie pozostawiła mu historia. Jak zaznaczają twórcy, obie postacie zostaną odkryte na nowo, "uratowane". Co jeszcze wiemy o "Ophelie"? Na przykład to, że "w tej odsłonie zmienia się także przeznaczenie bohaterów, co nadaje przedstawieniu wymiar głębokiej refleksji", i że ta właśnie reinterpretacja Ofelii "staje się głosem feministycznym, w którym pytanie o rolę kobiety w tej historii zyskuje nowe znaczenie".

W festiwalowym programie znalazło się także "MoveGenius" Mateusza Adamczyka, w którym artysta bada i próbuje przewidzieć skutki bezrefleksyjnego korzystania z sztucznej inteligencji oraz uzależnienia od tego narzędzia. Tytuł ten jest częścią projektu dotyczącego SI jako wsparcia artysty w procesie kreatywnym i produkcyjnym. - "MoveGenius" jest pierwszym w Polsce spektaklem, który na taką skalę wykorzystuje narzędzia sztucznej inteligencji. Podczas pracy SI została wykorzystana do napisania scenariusza, skomponowania muzyki, stworzenia projekcji do spektaklu, grafik koncepcyjnych i marketingowych. Ponadto zgłębia relację człowieka z technologią, która po raz pierwszy w historii ludzkości zyskała zdolność podejmowania decyzji. Zatem aspekt sztucznej inteligencji jest zgłębiony na wielu poziomach - jako narzędzie oraz jako sceniczny partner - wyjaśnia Adamczyk. - Podczas pracy nad spektaklem najbardziej zaskoczyło mnie to, jak wiele jego warstw może zostać stworzonych poprzez współpracę jednego człowieka z narzędziami SI. Każda z tych warstw w tradycyjnym modelu tworzenia spektaklu byłaby kreowana przez innego twórcę lub grupę twórców, natomiast w tym przypadku większość prac mogła zostać opracowana przez jedną osobę. Jednak tematem najbardziej elektryzującym w tej materii jest fakt, jak szybko narzędzia SI się rozwijają i jak dużo nowych "umiejętności" zyskują każdego tygodnia - dodaje.

Ostatnią teatralno-taneczną propozycją dla dorosłego widza jest z kolei premiera polsko-ukraińsko-niemieckiego spektaklu "Monolit" w choreografii Rainera Behra, wieloletniego członka legendarnego zespołu Tanztheater Wuppertal Piny Bausch. Behr, nawiązując m.in. do kultowej "Odysei kosmicznej" Stanleya Kubricka, porusza w spektaklu kwestie doświadczeń współczesnego człowieka, który zmuszony jest funkcjonować na wielu płaszczyznach w warunkach dominacji SI. Jest i propozycja dla dzieci (w wieku 3-6 lat) i ich najbliższych. To "Mój Ogon i ja" Kolektywu Holobiont - taneczny spektakl interaktywny oraz zorganizowane wokół niego warsztaty "W ogonku". Za choreografię do wspomnianego spektaklu Hanka Bylka-Kanecka wraz z Aleksandrą Bożek-Muszyńską otrzymały nagrodę ZAiKS-u w kategorii "Twórczość dla dzieci". Być może to ostatni moment, by zobaczyć "Mój Ogon i ja", bo Kolektyw Holobiont kończy swoją działalność.

Monika Nawrocka-Leśnik

• V Międzynarodowy Festiwal Teatrów Tańca "Granice natury - granice kultury"
• 23-29.04
• Polski Teatr Tańca
• więcej: ptt-poznan.pl

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2025