Zbliżające się głosowanie to wyzwanie przede wszystkim dla osób zajmujących się jego organizacją. Okres przed i po wyborach jest jednak wyjątkowy także dla reszty społeczeństwa. Jesteśmy narażeni na nowe lub nasilające się zagrożenia, które wiążą się z cyberprzestrzenią. Musimy zwrócić uwagę na pewne kwestie, dzięki którym w poniedziałek obudzimy się ze poczuciem dobrze spełnionego obywatelskiego obowiązku.

Uwaga! Artykuł jest w 100% pozbawiony przekazu politycznego - agitowanie należy do komitetów wyborczych, a tutaj zajmujemy się cyberbezpieczeństwem. Jeżeli macie dość medialnej nagonki, dobrze trafiliście. Zróbmy kawę lub herbatę i usiądźmy na spokojnie do lektury.

Ostrzeżenia z góry

Piątkowe rozważania zacznijmy od niedawnej wypowiedzi Stanisława Żaryna, pełnomocnika rządu ds. bezpieczeństwa przestrzeni informacyjnej. Według niego, w najbliższych dniach możemy spodziewać się nasilenia dezinformacji. Dodatkowo wskazuje na ryzyko cyberataków, których celem może być zakłócenie głosowania. Ich głównym sprawcą, z uwagi na sytuację międzynarodową, miałaby być Rosja. Pełną wypowiedź możecie przeczytać tutaj: Stanisław Żaryn: możliwe cyberataki... (pap.pl).

Zanim rozwiniemy tematy dezinformacji i cyberataków, pozwólmy sobie jednak na małą dygresję. Warto zwrócić uwagę na inną kwestię, w pewnym sensie mającą na nas bezpośredni wpływ.

Cisza przed burzą

Już w nocy z piątku 13 października na sobotę 14 października (o północy) zacznie obowiązywać cisza wyborcza i referendalna. Co istotne, nie dotyczy ona jedynie polityków, mediów czy komitetów wyborczych, ale nas wszystkich.

Oznacza to, że aż do dnia po zakończeniu głosowania nie wolno podejmować jakichkolwiek działań, które miałyby przekonać innych do oddania takiego, a nie innego głosu w wyborach i referendum. Co dla nas najważniejsze, prawo nie reguluje osobno tego zagadnienia w kontekście Internetu. Prowadzenie agitacji w sieci w tym okresie może więc prowadzić do złamania ciszy.

Sobotę najlepiej więc spędzić na spacerze lub znaleźć jakieś inne, ciekawe zajęcie. Jeśli mimo wszystko chcemy w jakikolwiek sposób zająć się wtedy tematem głosowania, zgodnie z prawem możemy namawiać innych do udziału w wyborach i referendum. Musimy jednak hamować się przed sugerowaniem, jaki głos oddać - to już stanowi złamanie ciszy.

Dezinformacja

Kończąc dygresję, wróćmy do tematu dezinformacji. Poza wspomnianymi przez p. Żaryna działaniami ze strony Rosji, fałszywe informacje mogą być tworzone przez osoby popierające praktycznie każde stronnictwo polityczne. Czasem pojawią się ze strony trolli, po prostu próbujących stworzyć chaos informacyjny. Nie ma więc sensu skupiać się na twórcach dezinformacji, a zamiast tego warto opowiedzieć o sposobach walki z nieładem informacyjnym.

Przede wszystkim, zachowajmy sceptycyzm wobec wiadomości w mediach tradycyjnych i społecznościowych. Starajmy się weryfikować informacje, a szczególnie wtedy, gdy wydają się nam szczególnie sensacyjne lub chcemy podzielić się nimi z rodziną i znajomymi. Pamiętajmy też, że znaczna część dezinformacji stara się wzbudzić w nas negatywne emocje, takie jak gniew lub nienawiść wobec określonej grupy osób. Sprawdzajmy więc prawdziwość tych informacji, zamiast poddać się złym nastrojom.

Problem dezinformacji i jej różnych odmian opisaliśmy szerzej w artykule: Nieład informacyjny (poznan.pl).

Atak z Internetu

Podobnie jak w przypadku dezinformacji, trudno przewidzieć kierunek, z którego może nadejść cyberatak oraz jaką przybierze formę. Jego skutki również mogą być bardzo różne. Całkowite przerwanie działania systemu wyborczego jest przy tym raczej mało prawdopodobne. Bardziej realnie możemy natomiast oczekiwać drobnych przerw w działaniu systemu, które nie wpłyną znacząco na same wybory.

Co chyba najważniejsze - trudno wyobrazić sobie scenariusz, w którym cyberatak wpływa na wynik wyborów. Wynika to ze sposobu, w jaki oddawane są głosy, a następnie przeliczane w komisjach wyborczych. Nadal są to papierowe karty, które członkowie komisji fizycznie sprawdzają w trakcie zliczania. System wyborczy służy wsparciu tej czynności, ale dopiero na końcu - gdy wyniki głosowania są już zliczone.

Innymi słowy, nawet gdyby ktoś próbował manipulować wynikami w systemie wyborczym, karty do głosowania nadal pozostają w formie papierowej. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, wystarczyłoby po prostu ponownie je przeliczyć.

Właśnie - system wyborczy jedynie wspiera pracę komisji wyborczej. Choć do jego działania potrzebny jest Internet, komisja w wyjątkowych przypadkach może podsumować swoje wyniki offline. Cyberatak w trakcie wyborów mógłby więc być uciążliwy, jednak w żaden sposób nie uniemożliwiłby przeprowadzenia uczciwego głosowania.

Informacje i zgłaszanie problemów

Poniżej załączamy listę adresów internetowych, pod którymi możecie znaleźć więcej informacji:

• poznański portal informacyjny o wyborach: https://www.poznan.pl/parlament2023/
• portal "Bezpieczne wybory": https://bezpiecznewybory.pl/
• serwis poznańskiej delegatury Krajowego Biura Wyborczego: https://poznan.kbw.gov.pl/
• serwis Państwowej Komisji Wyborczej: https://pkw.gov.pl/

Jeżeli zauważycie zagrożenia w Internecie związane z wyborami, możecie je zgłosić do odpowiednich osób. Więcej informacji znajdziecie tutaj: Zgłoś incydent (bezpiecznewybory.pl).

Podsumowanie

Czas wyborów tak naprawdę stanowi wyzwanie dla całego społeczeństwa. Zadbajmy wspólnie o to, aby ten okres był dla nas jak najbezpieczniejszy zarówno w realu, jak i w sieci.

Pamiętajmy o ciszy wyborczej i referendalnej, podczas której nie możemy namawiać do poparcia którejś opcji politycznej. Uważajmy na próby dezinformacji, na które być może natkniemy się w mediach tradycyjnych, ale częściej spotkamy na portalach społecznościowych. Nie obawiajmy się natomiast cyberataków - tym problemem zajmą się właściwe osoby, na co dzień stykające się z takimi zagrożeniami.

Cykl porad o bezpieczeństwie w Internecie powstał z inicjatywy Biura Cyfryzacji i Cyberbezpieczeństwa Urzędu Miasta Poznania. Zachęcamy do obserwowania Infoteki (poznan.pl/smartcity/infoteka), żeby nie przegapić kolejnych porad i wielu innych, ciekawych informacji z Poznania.

KS