Może wydawać się, że pokolenia wychowane wśród smartfonów będą radzić sobie z obecnością w sieci lepiej, niż my. Nie zapominajmy jednak, że bez przekazania im podstawowej wiedzy, mogą nie poradzić sobie z wieloma zagrożeniami.

Edukacja - nie tylko w szkole

Filarem bezpieczeństwa dziecka w Internecie powinna być wiedza przekazana mu przez rodziców. Przede wszystkim musi zostać uświadomione, że w sieci nie jest anonimowe. Przede wszystkim powinno rozumieć, co z tego wynika.

Oznacza to, że należy utrwalać w nim pozytywne wzorce - tak, by w sferze wirtualnej zachowywało się podobnie, jak w świecie realnym. Musi zrozumieć, że działania w Internecie i sposób, w jaki traktuje inne osoby online, ma bezpośrednie przełożenie na sferę życia offline. Dziecko powinno zdawać sobie sprawę, że informacja opublikowana raz w sieci będzie już widoczna i rozumieć, z jakimi konsekwencjami może się to wiązać.

Warto wyznaczyć pewne granice, np. w kontekście czasu spędzanego w sieci i rodzaju stron internetowych, z których dziecko może korzystać. Dobrą praktyką jest wyjaśnienie dziecku, dlaczego chcemy je ograniczać, a także wysłuchać argumenty drugiej strony. Zakazywanie czegoś na zasadzie "nie, bo nie" często przyniesie zupełnie odwrotny skutek. Dziecko może poczuć się sprowokowane do przekraczania wyznaczonych przez nas norm.

To właśnie dlatego lepiej jest przybrać otwartą postawę - pozwólmy, by dziecko samo wytłumaczyło nam, z jakich aplikacji i stron internetowych korzysta. Starajmy się zrozumieć, co ma nam do powiedzenia, a zdobędziemy u niego kredyt zaufania. Dzięki temu, dziecko w przyszłości będzie bardziej otwarte, rozmawiając o swojej aktywności w sieci.

Zagrożenia online

Powinniśmy w miarę własnej wiedzy wytłumaczyć dziecku, jak unikać różnych zagrożeń w Internecie. Mamy tutaj na myśli tak podstawowe problemy, jak kwestia ograniczonego zaufania do ludzi i informacji znalezionych w Internecie.

To do nas należy uświadomienie dziecku, że osoby napotkane w sieci niekoniecznie muszą być tymi samymi, za które się podają. Trzeba również wyrobić w nim nawyk weryfikowania informacji - dzięki temu, będzie mniej narażone na dezinformację lub zostanie ofiarą internetowego oszustwa w przyszłości.

Wyjaśniając dziecku mechanizm robienia zakupów, warto opowiedzieć mu, jak wygląda ten proces online. Tutaj wyznaczmy jasne granice, kto może takie zakupy robić (rodzic), a kto powinien zapytać o pozwolenie (dziecko).

Dotyczy to zarówno fizycznie kupowanych przedmiotów, jak i wirtualnych, nabywanych za prawdziwe pieniądze w grze komputerowej. Bez zrozumienia zakupów online, dziecko może nawet zapłacić naszymi pieniędzmi nieświadomie - dla przykładu, gdy podpięliśmy do konta w sklepie internetowym  lub aplikacji swoją kartę bankową.

Dziecko powinno również zdawać sobie sprawę, komu może opowiedzieć o zagrożeniach, na jakie trafia w Internecie. Warto mu o tym co pewien czas przypomnieć, jednak z wyczuciem i nie "na siłę". Najlepiej rozmawiać z dzieckiem o jego aktywności online w codziennych rozmowach, starając się robić to w nieprzymuszony sposób. Nie powinniśmy przy tym od razu go oceniać lub krytykować - zamiast tego, spróbujmy postawić się w jego sytuacji i wysłuchać ze zrozumieniem, co ma do powiedzenia.

Niedoskonałe programy

Starając się zapewnić dziecku bezpieczeństwo, możemy skorzystać z różnych mechanizmów i programów, dzięki którym nie będzie miało ono dostępu do określonych treści w Internecie. Niektóre z nich pozwalają także na kontrolę czasu dostępu do sieci.

Korzystając z tego typu rozwiązań nie możemy jednak zapominać, że nie gwarantują one w pełni bezpieczeństwa. Przede wszystkim, ich stosowanie ma sens jedynie u młodszych dzieci - starsze albo znajdzie sposób obejścia problemu, albo znajdzie inny dostęp do Internetu, np. u znajomych.

Korzystanie z urządzeń

Dzieci na początku nie wiedzą, czym jest złośliwe oprogramowanie i jak go unikać. Musimy się z tym liczyć i nie denerwować się, gdy ściągnie nam wirusa. Najlepiej, jeżeli możemy na potrzeby dziecka wydzielić osobny komputer, na którym nie będziemy trzymali naszych danych i nie korzystali z usług np. bankowości elektronicznej. Jeżeli nie mamy takiej możliwości, starajmy się stosować do zasad zawartych w artykule: Cyber Piątki - jak zadbać o bezpieczeństwo komputera? (poznan.pl).

Od pierwszego kontaktu dziecka z Internetem, warto stosować różne sposoby ograniczania czasu spędzanego online. Standardem powinno być nie korzystanie z różnych urządzeń podczas posiłków i w trakcie pory snu - również przez rodziców! Pamiętajmy, że dając dziecku zły przykład, utrwalamy w nim złe wzorce.

To samo tyczy się korzystania z telefonu np. podczas jazdy samochodem lub rozmowy z drugim człowiekiem. Dziecko widząc nasze zachowanie, przyjmuje je za poprawne. Zamiast tego, odłóżmy na chwilę smartfon - a już szczególnie, gdy rozmawiamy z naszym dzieckiem.

Problem nadmiernego korzystania z Internetu jest zawiły i czasem może wynikać z tego, w jaki sposób zachowujemy się w stosunku do dziecka. Być może ciągłe przebywanie w sieci wynika z tego, że dziecko nie ma pomysłu na inne spędzanie czasu. Postarajmy się zorganizować inne aktywności, dzięki którym cała rodzina spędzi razem czas, nie siedząc przed ekranem.

Podsumowanie

Wiedza, którą przekażemy naszym dzieciom, może stać się podstawową ich bezpieczeństwa w Internecie. Postarajmy się więc, by jak najlepiej przygotować je do pierwszych kroków w sieci.

Jedno z zagrożeń czasami wywołują sami rodzice. O zjawisku sharentingu pisaliśmy więcej w artykule: Cyber Piątki - czym jest sharenting? (poznan.pl). Warto wiedzieć, jak chronić prywatność swojego dziecka, nie narażając go na problemy swoją aktywnością w mediach społecznościowych.

Cykl porad o bezpieczeństwie w Internecie powstał z inicjatywy Biura Cyfryzacji i Cyberbezpieczeństwa Urzędu Miasta Poznania. Zachęcamy do obserwowania Infoteki (poznan.pl/smartcity/infoteka), żeby nie przegapić kolejnych porad i wielu innych, ciekawych informacji z Poznania.