- Powstanie Wielkopolskie, jako jedno z nielicznych w historii Polski, zakończyło się sukcesem - podkreśla Jacek Jaśkowiak, prezydent Poznania. - To dzięki bohaterstwu i postawie jego uczestników możemy dziś cieszyć się wolnością. Jesteśmy im winni pamięć i wdzięczność, a zadbanie o mogiły Powstańców jest naszym obowiązkiem.

Data nie została wybrana przypadkowo - to właśnie 16 lutego, dokładnie 105 lat temu zakończyło się Powstanie Wielkopolskie. Ceremonii towarzyszyła warta honorowa, odczytane zostały biogramy powstańców, a złożenie urn nastąpiło w asyście wojska. Miasto reprezentowali: Mariusz Wiśniewski, zastępca prezydenta Poznania oraz Halina Owsianna, wiceprzewodnicząca rady miasta.

- Pamięć o Powstańcach Wielkopolskich jest sprawą świętą - mówił podczas uroczystości Mariusz Wiśniewski, zastępca prezydenta Poznania. -  Musi pozostać w naszych sercach, w naszej historii i edukacji, musi być przekazywana przyszłym pokoleniom. Dzisiejsza inicjatywa, przeniesienie szczątków bohaterów do kolumbarium, również jest wyrazem naszej pamięci o tym wielkim wydarzeniu. 

W kolumbarium złożono prochy Powstańców: Mariana Bąka, Wincentego Jurdzińskiego, Wawrzyńca Rembikowskiego, Stanisława Ruksa, Władysława Nowackiego oraz jego żony - Teodozji Nowackiej, a także Marcina Weychana oraz jego żony - Bronisławy Weychan.

Ich szczątki pod koniec grudnia 2023 r. zostały ekshumowane z 8 zapomnianych grobów na terenie cmentarza Junikowo. Następnie je spopielono i umieszczono w specjalnie przygotowanych urnach. 

Razem dla pamięci o Powstańcach

Na terenach cmentarzy komunalnych zinwentaryzowanych jest ponad 3700 grobów powstańców, z czego większość, bo około 3000, znajduje się na Junikowie. Wśród nich może być nawet ponad setka zaniedbanych mogił. 

- Proces rozwiązania tego problemu jest długotrwały, a każda sytuacja jest rozpatrywana indywidualnie - podkreśla Mateusz Dzioba, zastępca dyrektora Usług Komunalnych, zarządca cmentarza. - W przypadku wszystkich zapomnianych grobów najpierw podejmowana jest próba odszukania rodziny zmarłego, co w większości przypadków nie przynosi efektów.

Aby wspólnie ratować pamięć o Powstańcach Wielkopolskich, których groby na cmentarzach komunalnych pozostawały bez opieki rodziny i skrajnie zaniedbane, Miasto zawarło w grudniu 2022 r. porozumienie z poznańskim Oddziałem Instytutu Pamięci Narodowej. 

- Kilka miesięcy wcześniej, w sierpniu 2022 r. jako przedstawiciele Miasta i IPN wspólnie wytypowaliśmy kilkadziesiąt grobów, w których spoczywali Powstańcy, a które pozostawały bez opieki - często bez tabliczek identyfikacyjnych, bez oznaczeń i nagrobków - wyjaśnia Monika Nowotna, wicedyrektorka Wydziału Gospodarki Komunalnej. - Niektóre z nich, znajdujące się w bardziej reprezentacyjnych miejscach cmentarza, IPN zdecydował się odnowić na swój koszt. Pozostałe, niemające już opiekuna prawnego, zakwalifikowano do ekshumacji i przeniesienia szczątek do kolumbarium. Pierwsze ekshumacje odbyły się w grudniu 2023 r., rok po podpisaniu porozumienia. Dzięki współpracy ze Stowarzyszeniem Odra-Niemen oraz Cyfrowym Lapidarium Miasta Poznania, które wystąpiły z wnioskiem o dofinansowanie przedsięwzięcia ze środków budżetu państwa, udało się otrzymać rządowe środki. To właśnie dzięki współpracy różnych instytucji i zaangażowaniu strony społecznej ten kierunek ma szansę być kontynuowany.  

Kolumbarium na cmentarzu na Junikowie zostało wybudowane staraniem Miasta Poznania w latach 2013-2014 - właśnie po to, by umożliwić urnowe pochówki szczątek Powstańców. Przygotowano w nim 80 miejsc.

AW