Poznan.pl, oficjalna strona Miasta Poznania

Obowiązki, jakie ciążą na inwestorach, spółdzielniach i innych zarządcach nieruchomości planujących realizację zadań termoizolacyjnych:

1. W przypadku planowania przedsięwzięć wiążących się z przeprowadzeniem prac remontowych lub modernizacyjnych, zakres prac w obrębie poszczególnych inwestycji, jak i termin ich realizacji winny uwzględniać zapisy ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody i rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 7 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2014 r. poz., 1348). Stosownie do ww. przepisów, w stosunku do zwierząt objętych ochroną zabrania się prowadzenia jakichkolwiek czynności, które mogłyby spowodować zagrożenie dla lokalnej populacji danego gatunku, np. poprzez naruszenie zakazów wymienionych w art. 52 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody, tj. m.in.: UMYŚLNEGO ICH ZABIJANIA I NISZCZENIA ICH JAJ I POSTACI MŁODOCIANYCH, A TAKŻE NISZCZENIA ICH GNIAZD, OSTOI I SIEDLISK (tj. obszaru występowania zwierząt w ciągu całego ich  życia w dowolnym stadium rozwoju, zarówno w okresie lęgowym, jak i po nim).
2. Zgodnie z § 10 rozporządzenia w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt, wskazuje się na potrzebę dostosowania terminów i sposobów wykonywania prac budowlanych, remontowych i innych do okresów ich lęgu i rozrodu, tak, aby zminimalizować ich wpływ na zwierzęta i ich siedliska.
3. Przed rozpoczęciem prac remontowych i termomodernizacyjnych, zarządca budynku winien zlecić doświadczonemu ornitologowi przeprowadzenie inwentaryzacji przyrodniczej w zakresie występowania gatunków ptaków chronionych na budynku w celu uniknięcia zniszczenia schronienia jerzyka lub innych gatunków ptaków chronionych podczas prowadzonych prac termoizolacyjnych.
4. Zezwolenia na odstępstwo od zakazów wymienionych w art. 56 ust. 2, dotyczących prowadzenia prac remontowych i termomodernizacyjnych na budynkach, mogą być wydane w przypadku braku rozwiązań alternatywnych, jeżeli nie spowodują zagrożenia dla dziko występującej populacji chronionych gatunków oraz jeżeli wynikają z koniecznych wymogów nadrzędnego interesu publicznego.
5. W myśl stanowiska Ministerstwa Środowiska (z 21 kwietnia 2008 r.) wysokie budynki mieszkalne w miastach, a w szczególności ich stropodachy stanowią obecnie podstawowe siedliska lęgowe jerzyka w Polsce, dlatego uniemożliwianie dostępu ptakom, poprzez zamykanie otworów wlotowych można uznać za niszczenie siedlisk tego gatunku, a wszelkie działania związane z modernizacją budynków mieszkalnych powinny odbywać się w sposób umożliwiający ptakom korzystanie ze swojego miejsca gniazdowania.
6. W świetle opinii Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (z 20 lutego 2009 r.) każdy przypadek prac, skutkujących ograniczeniem dostępu jerzyków do miejsc ich regularnego występowania i rozrodu, kwalifikuje się jako niszczenie ostoi i siedliska tego gatunku, zatem jest to naruszenie zakazu o którym mowa w art. 52 ust. 1 pkt. 7 ustawy o ochronie przyrody, definiujących ostoję i siedlisko zwierząt zarówno jako miejsce ich występowania, jak i miejsce o warunkach sprzyjających ich egzystencji.
7. Montowanie kratek w otworach wentylacyjnych budynków, uniemożliwiające ptakom powrót do miejsc lęgowych, z których korzystały w poprzednich latach, traktuje się jako zniszczenie siedlisk gatunku objętego ochroną gatunkowa ścisłą (otwory stanowią zawsze przynajmniej potencjalne miejsce lęgów, przez co podlegają ochronie i zachowaniu w stanie właściwym do pełnienia swojej funkcji przyrodniczej). Wniosek: Otwory wentylacyjne nie mogą być zakratowane, nawet po sezonie lęgowym.

8. W sytuacji, kiedy zachodzi konieczność zniszczenia schronień jerzyka podczas planowanych prac budowlanych (np. poprzez zamontowanie kratek w istniejących wcześniej otworach wentylacyjnych), należy niezwłocznie zwrócić się do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu o wydanie stosownego zezwolenia (wniosek o wydanie zezwolenia RDOŚ na odstępstwa od zakazów, w stosunku do gatunków dziko występujących zwierząt, roślin i grzybów objętych ochroną dostępny jest na stronie internetowej: www.poznan.rdos.gov.pl). W powyższej sytuacji zachodzi również konieczność zapewnienia ww. gatunkowi zastępczych miejsc lęgowych.

9. Montowanie skrzynek lęgowych nie zwalnia inwestora z obowiązku uzyskania zezwoleń właściwych organów na wykonanie czynności zakazanych wobec osobników ptaków objętych ochroną gatunkową.

10. Stosownie do § 11 ust. 2 pkt. 10 lit. e) rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz. U. Nr 120, poz. 1133 z póź. zm.) opis techniczny projektu obiektu budowlanego powinien wykazać, że przyjęte w projekcie architektoniczno-budowlanym rozwiązania przestrzenne, funkcjonalne i techniczne ograniczają lub eliminują wpływ obiektu budowlanego na środowisko przyrodnicze.

11. Na mocy art. 30 ust. 6 pkt 2 oraz ust. 7 pkt 2 ustawy Prawo budowlane (Dz. U. z 2013r. poz. 1409) właściwy organ wnosi sprzeciw, jeżeli budowa lub wykonanie robót budowlanych objętych zgłoszeniem narusza inne przepisy, a także właściwy organ może nałożyć w drodze decyzji obowiązek uzyskania pozwolenia na wykonanie określonego obiektu lub robót budowlanych objętych obowiązkiem zgłoszenia, jeżeli realizacja może powodować pogorszenie stanu środowiska.

12. Zgodnie z art. 50 ust. 1 i 2 ustawy Prawo budowlane oraz zgodnie z interpretacją Wojciecha Radeckiego (Aura 4/2010) - jeżeli organ nadzoru budowlanego (mimo, że nie został wymieniony wśród organów ochrony przyrody) otrzyma wiadomość/zgłoszenie, że prace budowlane prowadzone są w sposób zagrażający egzystencji jerzyków- zobowiązany jest do podjęcia interwencji, a nawet do wstrzymania postanowieniem prowadzenia robót budowlanych wykonywanych w sposób mogący spowodować zagrożenie środowiska.

13. Prace remontowe budynków, w wyniku których dochodzi do zniszczenia siedlisk (w tym również zamknięcie istniejących wcześniej otworów wentylacyjnych), prowadzone bez zezwoleń odpowiednich organów, naruszają zakazy wymienione w:

• ustawie z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody ( (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 142),
• rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 7 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2016 r. poz., 2183),
• ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2013r. poz. 1409.),
• oraz ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2013 r. poz. 1232).

14. Wszelkie działania prowadzące do niszczenia siedlisk i ostoi oraz naruszające zakazy wymienione w art. 52 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody podlegają karze aresztu lub grzywny, zgodnie z art. 131 pkt 14 ww. ustawy ("Kto bez zezwolenia lub wbrew jego warunkom nzrusza zakazy w stosunku do roślin, zwierząt lub grzybów objętych ochroną gatunkową, podlega karze aresztu albo grzywny"). Orzekanie w sprawach wynikających z ww. przepisu, zgodnie z art. 132 następuje na podstawie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.

Projekty skrzynek lęgowych:

Projekty skrzynek lęgowych dla jerzyków wraz z instrukcja ich montażu na obiektach poddanych termoizolacji znajdują się również na stronach internetowych:

• Towarzystwo Przyrodnicze "Bocian",
• Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków,
• Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody "Salamandra",
• Małopolskiego Towarzystwa Ornitologicznego.

Budki lęgowe należy umieścić jak najwyżej, najlepiej na ścianie powyżej drugiego piętra, ale w miejscu, gdzie ptaki mają swobodny dolot. Należy unikać południowej wystawy, aby budki się nie nagrzewały. Mając na uwadze to, że jerzyki często gniazdują w koloniach, można powiesić dla nich kilka budek obok siebie na jednym budynku.

W Europie i w Polsce stosuje się wiele różnych modeli budek. Różnią się one materiałem, budową i kształtem otworu wlotowego oraz metodami montażu. Podstawowe wymiary są zbliżone do przedstawionych na schemacie (wys. 20cm/szer.18cm/dł. 34cm). Modyfikacje wlotu mają zapobiegać zajmowaniu budek przez inne niepożądane gatunki, głównie szpaki. Budki wyposażone są w dwie listwy tylne służące do mocowania do ściany przy pomocy kołków rozporowych lub gwoździ, ewentualnie w otwory montażowe w tylnej ściance. W sytuacjach indywidualnych można zmienić sposób mocowania, np. przy pomocy kątowników przykręcić budkę do sufitu balkonu. Od budek wieszanych na budynkach wymaga się dłuższej żywotności i trwałości niż nadrzewnych, szczególnie w przypadku wieszania w miejscach trudno dostępnych. Dlatego powinny być wykonane z trwałego materiału, np. ze sklejki wodoodpornej lub desek dobrze zaimpregnowanych i zabezpieczonych przez dodatkowe pokrycie daszka blachą. Jedynie budki wieszane całkowicie pod okapem mogą nie posiadać zabezpieczeń przeciw wilgoci.

W przypadku zdejmowania i ponownego wieszania budek trzeba zadbać o to, aby otwór wlotowy znajdował się w tym samym miejscu. Zmiany mogą spowodować trudności z trafieniem ptaków do budki, gdyż trudno uczą się one nowych lokalizacji. Nawet niewielkie przesunięcie budki może zakłócić lęgi. Jerzyki doskonale pamiętają, gdzie miały gniazda w ubiegłym roku i na pamięć próbują się dostać nawet do zamurowanych i zakratowanych otworów.

Większość jerzyków przylatuje do Polski w pierwszej połowie maja, dlatego też budki dla tych ptaków można montować dopiero na początku tego miesiąca lub w końcu kwietnia. Jeśli budka dla jerzyka zostanie zamontowana wcześniej, to może być zajęta przez szpaki, wróble lub mazurki. Aby się przed tym ustrzec, można zatykać otwory wlotowe budek po sezonie lęgowym i odetkać 1 maja.

Drugim sposobem jest zdjęcie budki po lęgach i powieszenie z powrotem tuż przed przylotem ptaków z zimowiska.

Jerzyki są bardzo konserwatywne jeśli chodzi o miejsce lęgowe. Gnieżdżą się przez wiele lat w tych samych miejscach i trudno przyzwyczajają sie do nowych lokalizacji w przypadku np. zamurowania dawnych gniazd. Dlatego budki dla nich warto wieszać już w czerwcu i lipcu, aby ptaki je znalazły i przyzwyczaiły się do nich jeszcze przed odlotem.

Termin czyszczenia i konserwacji skrzynek powinien uwzględniać terminy, podobnie jak w przypadku innych drobnych gatunków ptaków, przyjęte w Rozporządzeniu Ministra Środowiska, a więc od 16 października do końca lutego.