Poznan.pl, oficjalna strona Miasta Poznania

Plac Kolegiacki to wyjątkowe miejsce z jeszcze bardziej wyjątkową historią, która związana jest z początkami i czasami świetności naszego miasta. 

- Cieszę się, że udało nam się zrewitalizować plac z poszanowaniem zabytkowego charakteru tej przestrzeni - podkreśla Jacek Jaśkowiak, prezydent Poznania. - To przecież tutaj stała kiedyś największa w mieście kolegiata. Dziś można w przeszklonych gablotach obejrzeć jej pozostałości i poznać tę ważną dla miasta historię. W efekcie w samym sercu Poznania powstało piękne i potrzebne miejsce, dostępne dla wszystkich poznanianek i poznaniaków.

Plac zawdzięcza swoją nazwę nieistniejącej już kolegiacie św. Marii Magdaleny, która była najważniejszym kościołem lewobrzeżnego Poznania oraz najwyższą sakralną budowlą w Polsce. Początek budowy świątyni wzmiankowany w źródłach kapitulnych datowany jest na 1263 rok, a zakończenie budowy kościoła gotyckiego na 1388 rok.Według zapisów kronik miejskich wysokość wieży kolegiaty św. Marii Magdaleny, aż do wierzchołka hełmu, sięgała 114 m (była wyższa od mierzącej 96 katedry Notre Dame w Paryżu).  Wybudowany z wielkim rozmachem kościół był przez wieki powodem do dumy dla mieszkańców. To tu odbywały się główne uroczystości sakralne w mieście i tu chowano najznamienitszych poznaniaków. Okres świetności kolegiaty przypadający na XV wiek łączy się z okresem potęgi Poznania.

W miarę postępu odkryć archeologicznych zdefiniowano dwa obszary prezentacji wykopalisk, w formie wyniesionych ponad powierzchnię placu przeszkleń, przez które można zajrzeć do komór ekspozycyjnych.

W pierwszej wyrasta Zegar Historii. To 12-metrowy obelisk z polerowanej stali autorstwa Piotra Wełniaka. Ideą przewodnią rzeźby jest symboliczne przedstawienie dziejów kolegiaty pw. Św. Marii Magdaleny, od prawdopodobnej daty rozpoczęcia budowy, poprzez kolejne fazy rozwoju, destrukcje, aż do ostatecznej rozbiórki. Pod przeszkleniem obok obelisku znajdują się dwa zabytki architektury: fragment ściany fundamentowej krypty oraz relikt ławy fundamentowej. Jest też tam serce z dzwonu kolegiaty, będące zabytkiem ruchomym. Zostało ono przeniesiono spod wejścia głównego poznańskiej fary. Umieszczone w  kopule dzwonu w pozycji poziomej, o pełnych godzinach wprowadzane jest w horyzontalny ruch wahadłowy.

Pod drugim przeszkleniem (w tzw. komorze B) można obejrzeć m.in. kamienny chodnik, próg do kruchty - symbolicznie pokazujący granicę kościoła, posadzkę późnośredniowieczną - wykopaną z kaplicy, która była położona 2 metry poniżej powierzchni gruntu oraz fragment portalu z symbolami ewangelistów (św. Marka i św. Łukasza).

Projektantom ekspozycji zależało, aby osoba oglądająca miała świadomość, iż trzy elementy nie zostały wykopane w miejscach, w których się znajdują, a dodane w celu wzbogacenia opowieści. 

Kolegiata w aplikacji, a nawy w ogrodzie

Całość wzbogaca aplikacja multimedialna, do której QR kody można pobrać z ławek lub naw przed plebanią. Można w niej znaleźć historię kolegiaty, informację nt. badań archeologicznych, galerię zdjęć odkrytych zabytków i obiekty w trójwymiarze. Dzięki aplikacji możemy także samodzielnie podświetlić podest serca dzwonu w komorze ekspozycyjnej oraz "podejrzeć" interaktywne modele reliktów, które ukryte są w pomieszczeniach technicznych.

Aplikację będzie można pobrać z dwóch platform dystrybucyjnych dedykowanych dla odpowiednich systemów operacyjnych urządzeń mobilnych, tj. sklepach Google Play (dla systemu Android) oraz AppStore (dla systemu iOS). Pobranie i korzystanie z niej jest darmowe. 

Ze względu na trudności z odtworzeniem dokładnego rzutu kościoła, jego orientacyjny zarys pokazuje w posadzce placu pięć punktów węzłowych (stalowe płytki z rysunkiem kolegiaty) z interaktywnymi czujnikami pozycjonującymi. Aplikacja lokalizuje użytkownika na placu i pokazuje fragment modelu 3D kolegiaty.

W przestrzeni przed budynkiem probostwa farnego znalazło się miejsce na ekspozytory, kształtem nawiązujące do naw kościoła, które zawierają treści historyczne, w tym informacje o zabytkach.

Za projekt i wykonanie całej ekspozycji odpowiada Agata Wojtynek wraz z zespołem Studia Senso. 

Zieleń i fontanna

Oprócz części historyczno-edukacyjnej na placu jest także strefa rekreacyjna z przestrzenią pod ogródki gastronomiczne dla lokalnych restauratorów i nową zielenią. Znalazła się tam także fontanna, która stanowi ważny obiekt przestrzenny placu. Składa się z części kamiennej oraz stali nierdzewnej i oddziela osoby przebywające na placu od jedynego w tej przestrzeni ciągu komunikacyjnego. Fontanna szczególnie atrakcyjnie będzie się prezentować nocą, dzięki umiejscowionym w kamiennej bryle elementom świetlnym.

Roślinność na pl. Kolegiackim można podzielić na trzy grupy: Ogród sztuk, zieleń przy fontannie oraz w północnej części pierzei placu - aleja platanowa.

Zieleń w Ogrodzie sztuk ma charakter reprezentacyjny. Tworzą ją zachowane drzewa (lipa szerokolistna, graby pospolite odm. kolumnowa), uzupełnione o jeden grab w celu zachowania symetrii oraz sektory wypełnione trawnikiem i otoczone strzyżonym żywopłotem z cisa pośredniego, przed którym znajduje się pas bylin (szałwia wspaniała) i roślin cebulowych (tulipan).

Przy fontannie stoi zielony moduł z blokami bukszpanu nawiązujący do drewnianych siedzisk przy fontannie. Przestrzeń pomiędzy nimi wypełnia trawa ozdobna - rozplenica japońska, który wprowadza lekkość kompozycji. Wiosennym akcentem będą tulipany znajdujące się pomiędzy trawami ozdobnymi.

W północnej części pierzei placu zieleń jest w układzie liniowym w powtarzalnych czternastu modułach. Składa się z platanów klonolistnych w formie naturalnej i wielopniowej. Przestrzeń pod drzewami wypełnia trzmielina Fortune'a "Coloratus' tworząca zwartą okrywę atrakcyjną przez cały rok. Rosnące drzewa połączą się z czasem koronami tworząc naturalne zielone zadaszenie tej części placu. Platany dobrze zaaklimatyzowały się na placu Kolegiackim i już dziś wyglądają dorodnie.

Plac Kolegiacki ma być przestrzenią wielofunkcyjną. Infrastruktura techniczna umożliwia organizację wydarzeń kulturalnych, jarmarków i festynów.

RB