W Poznańskim Budżecie Obywatelskim na rok 2016 projekt budowy drewnianej wieży widokowej na Szachtach uzyskał 3487 głosów i dofinansowanie w wysokości 500 tys. zł.

Chociaż Szachty to przede wszystkim teren rekreacyjny dla mieszkańców południowo-zachodniej części Poznania, na kolejną wycieczkę zapraszam tam także mieszkańców innych dzielnic miasta.

Co to są Szachty i gdzie się znajdują?

Nazwa "Szachty" pochodzi od gwarowego słowa "szachtować", tj. kopać (w języku niemieckim schachten znaczy wykopać, pogłębiać) i związana jest z zespołem glinianek dawnych cegielni, które powstały w dolinie Strumienia Junikowskiego w czasie wielkiego boomu budowlanego, jaki przeżywał Poznań na przełomie XIX i XX wieku. Cegielnie w Rudniczem i na Świerczewie istniały prawie  do końca XX wieku; pamiętam jeszcze furmanki wożące cegły, gdy w dzieciństwie jeździłem z wujkiem łowić ryby na egzotycznych dla mnie - nie tylko z nazwy - Szachtach. Dziś po cegielniach pozostały glinianki, zniszczone budynki i samotny komin w panoramie. O minionych czasach świadczą też nazwy ulic: Kopanina, Ceglana, Glinianki, Wykopy, Stara Cegielnia. 

Nieco toponimii

Lubię zabawy z językiem; także podczas wycieczek staram się uzyskać informacje o lokalnych nazwach terenowych, czasami nieoznaczonych na mapach. Wędrówkę po Szachtach na Świerczewie ułatwiają liczne drogowskazy. Umieszczono na nich nazwy ścieżek i stawów. Zacznijmy od stawów: Edy, Braciszki, Śmierduch, Glabisa, Rozlany, Pod Parkiem, Pod Stajnią, Pod Wierzbą, Nowakowskiego. Po nich kolej na alejki: Żabia Grobla, Parkowa, Norberta Kindlera, Nad Strumieniem, Ku Cegielni - prowadzą one do punktu widokowego oraz starych cegielni w Fabianowie i Świerczewie. Oznaczone są też kierunki wyjścia z parku: Fabianowo (ul. Mieleszyńska/Głogowska), Świerczewo (ul. Roberta Kocha/Franciszka Witaszka), Górczynek (ul. Komornicka), Luboń (ul. Niezłomnych). Na drogowskazach podano także odległości, zabłądzić trudno... pora w drogę!

Ścieżką...

Park Świerczewo-Glinianki jest wspólnym dobrem osiedli Świerczewo i Fabianowo-Kotowo oraz miasta Lubonia, które razem budują sieć asfaltowych ścieżek wiodących przez rozległy park. Część ścieżek pozostanie jednak nieutwardzona: Wielkich Stawów, Samotnego Drzewa, Łabędzia, Moczarowa. Zrobiono już wiele. W czasie grudniowego spaceru podziwiałem estetyczne ławki i kosze na śmieci, zachwyciły mnie wspomniane już drogowskazy. Uporządkowano też część zieleni, jednak w porównaniu z Maltą czy Cytadelą jest to (na szczęście!) bardziej "dzika", aczkolwiek przyjazna spacerowiczom przestrzeń. Teren Szacht nie jest oświetlony; planując wycieczkę, należy wziąć pod uwagę, że chociaż "na Nowy Rok przybywa dnia na barani skok", to dni zimowe krótkie. Gdy wędrowałem, czerwieniły się owoce dzikiej róży i głogu, gdzieniegdzie kusiły pozostawione na krzakach jeżyny. Na wietrze szumiały przybrzeżne trzciny, kłaniając się pływającym po stawie kaczkom i łabędziom...

Jeśli podglądając sikorki lub poszukując śladów bobrów, zejdziemy z oznaczonych ścieżek, to orientację w terenie ułatwią: wysoka wieża telefonii komórkowej położona po stronie północnej (ulica Pszczyńska/Komornicka), komin cegielni na wschodzie (ulica Ceglana) lub pojawiająca się czasami na horyzoncie wieża kościoła św. Barbary w Luboniu.

...wśród stawów

Cały teren Szacht ma ponad 100 hektarów, podzielonych ulicą Głogowską. W czasie naszej wycieczki odwiedzimy część leżącą po stronie wschodniej tej ulicy - na Świerczewie i w Fabianowie. Wszystkowiedząca "ciocia Wiki" podpowiada: "Świerczewo położone jest przy południowej granicy miasta Poznania, na wschód od Strumienia Junikowskiego oraz zachód od potoku Górczynka, między Dębcem a Górczynem. Obecnie jest to największe osiedle o zabudowie jednorodzinnej w Poznaniu. (...) Kotowo zlokalizowane na południe od Górczyna, pomiędzy autostradą A2 na południu, ul. Głogowską na zachodzie, Żabikowem na wschodzie i Świerczewem na północy".

Przez park przepływa Strumień Junikowski, lewobrzeżny dopływ Warty, uchodzący do niej w Luboniu. Ale prawdziwym bogactwem tego terenu są stawy - na całych Szachtach jest ich 40. Spotkałem nad nimi wędkarzy - kilka stawów to wody Polskiego Związku Wędkarskiego, natomiast na Stawie Nowakowskiego ("Nowakosia", jak czule mówią niektórzy wędkarze) czynne jest łowisko "Szachty" z trzydziestoma stanowiskami i... taaaakimi karpiami. Największy ze stawów - Rozlany - ma prawie 12 ha (dla porównania stawy w Parku Sołackim mają 3,6 ha) i można go obejść dookoła ścieżkami Wielkich Stawów i Ku Cegielni. Inna ścieżka, prowadząca wokół dostępnego także dla wędkarzy Stawu Edy, nazwana jest - a jakżeby inaczej - Dookoła Edy.

...na wieżę

Na wschodnim brzegu Stawu Edy znajduje się punkt widokowy, gdzie w bliskiej przyszłości ma stanąć finansowana z Budżetu Obywatelskiego wieża widokowa o wysokości 20-25 metrów. Nie będzie to wprawdzie taras widokowy na miarę wieży Eiffla Paryżu, Empire State Building w Nowym Jorku czy Sears Tower w Chicago, ale przekonany jestem, że widok na Szachty z lotu ptaka też może zapierać dech w piersiach, tym bardziej że rozpościerać się będzie także na Luboń i Świerczewo. Wtedy na pewno wrócę na Szachty.

Witold Gostyński

Informacje praktyczne:

• Przy dobrym skomunikowaniu (przy planowaniu podróży korzystam z aplikacji "Jak dojadę" umieszczonej na stronie ZTM) z pl. Wolności na Szachty dojechać można w 31 minut, a z os. Sobieskiego lub Lecha podróż zajmie około 45 minut.
• Najwygodniejszy dojazd i powrót jest od strony Świerczewa - ul. Leszczyńską do przystanku Buczka (na żądanie) lub Okulickiego - autobusem linii 75 z pętli na Górczynie (9 min) lub z Dębca (8 min).
• Dojazd od strony ul. Głogowskiej (z pętli Górczyn) autobusem 80 do przystanków na żądanie Wykopy (5 min) lub Fabianowo (8 min). Powrót od strony Głogowskiej autobusem linii 80 z przystanku Fabianowo na pętlę Górczyn.
• Strony internetowe: swierczewo.poznan.pl/szachty, pl-pl.facebook.com/szachty; dla amatorów poświątecznego karpia: poznan.pzw.org.pl, lowisko-szachty.pl (oprac. W. G.)

Tekst ukazał się w styczniowym numerze miesięcznika IKS w ramach cyklu "Od przystanku do przystanku", w którym Witold Gostyński poleca miejsca do zwiedzania w Poznaniu i okolicach, do których można dojechać komunikacją publiczną.