grafika z logotypem Biuletynu Miejskiego

Biuletyn Miejski

Trzy malarki

W przestrzenie miejskiej mogą wkrótce pojawić się nazwiska trzech kobiet, które pozostawiły trwały dorobek w kulturze nie tylko naszego kraju. Projekty uchwał będą wkrótce procedowane.

Portrety Tamary Łempickiej, Zofii Stryjeńskiej i Olgi Boznańskiej - grafika artykułu
Tamara Łempicka (rep. IMAGNO /Austrian Archives / Forum), Zofia Stryjeńska (źródło: Narodowe Centrum Kultury), Olga Boznańska (źródło: Narodowe Centrum Kultury).

Tamara Łempicka, Olga Boznańska i Zofia Stryjeńska mogą wkrótce zostać patronkami dróg wewnętrznych na Górczynie w rejonie ulic - Komornickiej i Mikołowskiej. Projektu uchwał w tej sprawie będzie wkrótce opiniować Komisja Kultury i Nauki, a później trafią na sesję Rady Miasta.

Tamara Łempicka (1898-1980) jedna z najważniejszych malarek polskiego pochodzenia - przedstawicielka estetyki art déco. Rysunku uczyła się w Akademii Sztuk Pięknych, w Petersburgu, później osiedliła się w Paryżu, gdzie ćwiczyła malarstwo w Académie Ranson pod kierunkiem Maurice'a Denisa, a przez krótki okres uczęszczała do pracowni kubistycznego malarza André Lhote′a. Pierwszy raz jej prace zostały wystawione w 1922 r. i spotkały się z pozytywnym odbiorem. Lata dwudzieste to najbardziej kojarzony z Łempicką okres jej twórczości. Tworzyła wtedy wyidealizowane portrety i akty o lekko kubicznych formach i nasyconych barwach. Z tego okresu pochodzi jej autoportret Tamara w zielonym Bugatti, uznany za jeden z typowych obrazów art déco. W latach 40. Łempicka stała się ulubioną portrecistką gwiazd Hollywood, elit towarzyskich i finansowych. Malowała również obrazy poświęcone ofiarom II wojny światowej. W tym czasie podejmowała liczne eksperymenty, w tym z abstrakcją geometryczną i surrealizmem. W latach 50. wyznacznikiem trzeciego etapu jej malarstwa stała się szpachla. Łempicka tworzyła wówczas monochromatyczne obrazy w beżowych lub brązowych odcieniach. Obecnie prace Łempickiej cieszą się dużym zainteresowaniem, a na aukcjach dzieł sztuk osiągają zawrotne ceny.

Zofia Stryjeńska (1891-1976) była jedną z najbardziej znanych polskich artystek-plastyczek dwudziestolecia międzywojennego. Uczyła się w Szkole Malarskiej Leona Strojnowskiego, później w Szkole Sztuk Pięknych dla Kobiet Marii Niedzielskiej w Krakowie. W 1911 r. przeprowadziła się do Monachium, gdzie przez rok, udając mężczyznę, studiowała na Akademii Sztuk Pięknych. Po powrocie do Polski rozpoczęła intensywną działalność artystyczną. W 1925 r. wzięła udział w Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu z ramienia Stowarzyszenia Artystów polskich Rytm, gdzie otrzymała szereg nagród, w tym cztery Grand Prix oraz Krzyż Kawalerski Orderu Legii Honorowej. W latach trzydziestych dostała kilka zamówień z Ministerstwa Spraw Zagranicznych, m.in. na projekt gobelinu dla cesarza Japonii Hirohito. Wzięła udział w dekoracji wnętrz polskich statków pasażerskich: MS Batory i MS Piłsudski. Wykonała również dekorację sali w cukierni E. Wedla w Warszawie. Okupację niemiecką artystka spędziła w Krakowie. Gdy na początku 1945 r. do miasta wkroczyli Rosjanie, Stryjeńska wyjechała do Szwajcarii, gdzie była już jej córka, a później trafili też obaj synowie. Nazywana jest księżniczką sztuki polskiej. Jej twórczość stylistycznie wpisywała się w tak zwaną polską odmianę stylu art déco, charakteryzującego się dekoracyjnością i zakorzenieniem w polskiej ludowości. Tworząc swoje prace, czerpała nie tylko z folkloru, ale także z historii (czasy Piastów), mitologii słowiańskiej, legend i baśni. Prócz grafik i prac malarskich artystka zajmowała się również sztuką użytkową: projektowała zabawki, tkaniny dekoracyjne, była też autorką ilustracji książkowych.

Olga Boznańska (1865-1940) zaliczana jest do najwybitniejszych malarek polskiego pochodzenia okresu Młodej Polski. Malarstwa uczyła się u Kazimierza Pochwalskiego (ucznia Jana Matejki) oraz na Wyższych Kursach dla Kobiet. W 1886 r. wyjechała kontynuować naukę w Monachium, gdzie uczyła się na prywatnych kursach pod okiem Karola Kricheldorfa, Wilhelma Durra i Wilhelma Leibla. W 1896 r. otworzyła własną pracownię i zaczęła wystawiać swoje prace w Monachium, Warszawie, Berlinie, Wiedniu, Pradze. Za Portret malarza Pawła Nauena otrzymała w Wiedniu złoty medal, a w Londynie za Portret miss Mary Breme - wyróżnienie. W 1898 r. przeprowadziła się do Paryża. Była członkinią Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka" i Polskiego Towarzystwa Literacko-Artystycznego w Paryżu. W tym samym roku urządziła pierwszą indywidualną wystawę. W 1900 r. na wystawie w New Gallery w Londynie dostała złoty medal. Na Wystawie Światowej w Paryżu otrzymała wyróżnienie. W 1912 r. na wystawie w Pittsburghu, wraz z Claude'em Monetem i Augustem Renoirem, reprezentowała Francję. Oprócz licznych nagród i medali zdobytych na wystawach Olga została uhonorowana m.in. Francuską Legią Honorową w 1912 r. oraz orderem Polonia Restituta w 1938 r. Olga Boznańska jest ceniona głównie jako portrecistka. Częstym motywem jej obrazów są wnętrza pracowni lub widoki z okna. Koncentrowała się na portrecie psychologicznym, odzwierciedlającym wewnętrzną prawdę o portretowanej postaci. Jej twórczość zaliczana jest do nurtu postimpresjonizmu.

oprac. red.