| FAZA II: rządy pierwszych historycznych Piastów |
W obecnym stanie badań wolno przypuszczać, iż gród na Ostrowie Tumskim w Poznaniu stanowił od początku zespół złożony z dwóch odrębnych członów - północnego i południowego - otoczonych drewniano-ziemnymi wałami. Człon północny wzniesiono w centralnej części Ostrowa Tumskiego na nieznacznie wywyższonym piaszczystym terenie zajętym obecnie przez kościół NMPanny i gotycką katedrę, południowy zbudowano na piaszczystej kępie znajdującej się w południowej partii wyspy zwanej Zagórze. W średniowieczu między obu członami obronnego założenia znajdował się zabagniony parów.
Pozostałości grodu stanowiącego północny człon tumskiego zespołu obronnego odkryto w wykopach we wnętrzu katedry, w ramach tzw. warstw przedsakralnych, zalegających poniżej reliktów przedromańskiego kościoła. Odsłonięto fragment drewniano-ziemnego wału, odkopano również fragmenty dwóch poziomów osadniczych związanych z tym obwarowaniem.
Sądząc z charakteru znalezisk pozyskanych z tzw. warstw przedsakralnych północny człon tumskiego zespołu obronnego zamieszkiwali ludzie możni, niewątpliwie ściśle związani z księciem. Wypełniając militarno-administracyjne powinności mieli zarazem dostęp do kontrolowanego przez monarchę systemu dystrybucji dóbr i usług, korzystając np. z państwowych spichlerzy oraz uczestnicząc w dalekosiężnej wymianie handlowej.
Najprawdopodobniej w II ćwierci X w. podjęto również budowę obronnego osiedla w południowej partii Ostrowa Tumskiego zwanej Zagórze. Odkryto tam fragment rozległej osady otoczonej potężnym, drewniano-ziemnym wałem, o podstawie szerokiej co najmniej 11 m. Analiza konfiguracji stanowiska, jak również analiza rozrzutu zarejestrowanych reliktów obwarowania i przywałowych warstw majdanu, pozwala zakładać, że osadę na Zagórzu otoczono wałem podkowiastym, który otwartą częścią dolegał od północy do zabagnionego parowu. Reliktów obwarowania należy spodziewać się pod ulicami Wieżową i Zagórze odzwierciedlającymi jego przybliżony zarys.
Wnosząc z charakteru zabytkowych materiałów obronną osadę na Zagórzu zamieszkiwali ludzie możni, w tym niewątpliwie zbrojni, uczestniczący również w wymianie handlowej
| FAZA II: rządy pierwszych historycznych Piastów |