Mapa zasobów i potrzeb - diagnoza w działaniu
W procesie organizowania społeczności lokalnej, a tym samym w realizacji zadania - Centrum Inicjatyw Lokalnych, niezwykle ważna jest diagnoza, szczególnego znaczenia nabiera uczestniczące badanie - działanie (participatoryactionresearch), którego istotą jest partnerstwo łączące badacza i badanych.
W tym ujęciu badacz, poznaje badaną rzeczywistość, poprzez uczestnictwo w cyklach jej życia, obserwując od środka zachodzące w niej procesy, interakcje, mechanizmy kierujące postępowaniem ludzi. Uczestniczenie w badanej rzeczywistości umożliwia jej stałe obserwowanie, prowadzenie rozmów/wywiadów z ludźmi, i co za tym idzie, ułatwia dociekanie przyczyn danej sytuacji, postaw, poglądów, stosunku do różnych spraw czy określonych wartości. Stwarza zatem szansę na lepsze poznanie i zrozumienie badanych podmiotów oraz motywów ich działania/postępowania i jest niepowtarzalną okazją do identyfikacji z problemem, troskami, nadziejami, możliwościami oraz radościami występującymi w danej społeczności. (Marynowicz-Hetka, 2006, s. 153).
Diagnoza społeczna to badanie społeczności lokalnej, które służy poznaniu jej potrzeb i oczekiwań. Celem diagnozy jest poznanie potrzeb, oczekiwań i problemów społecznych. Przeprowadzając diagnozę, należy sięgać do wiedzy i doświadczeń ludzi tworzących społeczność, ekspertów, a także organizacji i instytucji związanych z daną społecznością.
Diagnoza to proces badania oraz analizy sytuacji danej społeczności, zarówno pod względem jej potencjału, jak i potrzeb oraz problemów, w tym ich przyczyn, przejawów i skutków.
Diagnoza stanowi punkt wyjścia do planowania działań praktycznych.
Celem badania nie jest samo badanie, ale ulepszanie rzeczywistości, a więc podjęcie działania. Tak rozumiane podejście określamy jako badania aktywizujące lub "badanie i działanie" (action research).
Dzięki diagnozie:
- masz możliwość lepiej poznać swoją okolicę, lokalną społeczność, jej specyfikę, potrzeby, zasoby i problemy;
- rozpoznasz i być może zapoczątkujesz sieć współpracy, ewentualnych zależności, wpływów;
- dowiesz się kto jest liderem lokalnym, aktywistą, kto w społeczności pełni znaczące i wpływowe funkcje, jakie podmioty są ważne, kluczowe;
- zdasz sobie sprawę z ewentualnego ryzyka, zagrożeń jakie mogą towarzyszyć twoim działaniom.
Zdiagnozowanie i zbadanie tych i innych problemów oraz uświadomienie ich mieszkańcom jest więc punktem wyjścia do wspólnego działania.
Rzetelnie i odpowiednio wcześnie zrobiona diagnoza pozwala uniknąć wielu błędów. Nieznajomość prawdziwych potrzeb społeczności lokalnej, może spowodować, że nawet najlepszy projekt, skazany będzie na porażkę, niepowodzenie. W planowaniu działań najważniejsze jest rozpoznanie potrzeb społeczności lokalnej.
Siłą sprawczą zmiany jest odnalezienie i zaktywizowanie potencjału środowiska poprzez rozpoczęcie współpracy.
Podsumowując - aby dobrze zrealziować Program CIL, w którym wezmą udział mieszkańcy, konieczna jest dobrze przeprowadzona diagnoza, zwana również mapą zasobów i potrzeb!!!