Stare Miasto z nowym planem
Dużo więcej zieleni w centrum, znacznie lepiej chronione zabytki, nowe place i trasy dla pieszych - to tylko niektóre korzyści, jakie płyną z nowego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego "Stare Miasto", który powstaje w Miejskiej Pracowni Urbanistycznej. To dokument, który może przynieść rewolucyjne zmiany: zakłada m.in. utworzenie Północnych Plant Poznania, przebudowę dawnej synagogi czy wyeksponowanie murów miejskich.
Projekt nowego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego to zupełnie nowe, całościowe spojrzenie na poznańskie Stare Miasto. Prace nad nim trwają w Miejskiej Pracowni Urbanistycznej już od 2018 roku, a w czerwcu dokument zostanie przedstawiony do publicznych konsultacji.
- Porządkujemy przepisy planistyczne, obowiązujące w centrum miasta - podkreśla Jacek Jaśkowiak, prezydent Poznania. - Nowy plan pozwoli nam lepiej zadbać o cenne zabytki i wyeksponować pozostałości murów miejskich. Dzięki niemu będziemy też mogli wprowadzić więcej zieleni na Starym Mieście i stworzyć poznańskie planty. W efekcie centrum Poznania stanie się miejscem bardziej przyjaznym nie tylko dla turystów, ale również dla wszystkich poznaniaków i poznanianek.
Po co nam nowy plan?
Niemal cały obszar, którego dotyczy nowy projekt, objęty jest obowiązującymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego (mpzp). Największy z nich, uchwalony w 2002 roku, nosi nazwę "Obszar Staromiejski", pozostałe to niewielkie plany sporządzane dla poszczególnych fragmentów zabudowy. Przez ostatnie 20 lat wiele z ich zapisów stało się niespójnych i niezgodnych z aktualnymi przepisami. Tak złożona sytuacja planistyczna znacząco utrudnia prowadzenie inwestycji.
Równocześnie w ciągu tych 20 lat samorząd Miasta Poznania przyjął wiele dokumentów o charakterze strategicznym i planistycznym, dotyczących ochrony dziedzictwa kulturowego, kształtowania przestrzeni publicznych czy zachowania i tworzenia nowych terenów zieleni.Jednym z takich dokumentów, które są bardzo ważne dla procesu planistycznego, jest np. uchwała dotycząca "Parku Kulturowego Stare Miasto".
Pojawiły się też nowe wyzwania o charakterze społecznym i ekonomicznym. Obowiązujący obecnie plan "Obszar Staromiejski" wprowadził zasadę odpowiednich proporcji funkcji mieszkaniowej i usługowej w poszczególnych kamienicach. To zaś spowodowało, że części budynków nie da się w pełni wykorzystać usługowo, a jednocześnie utrwalił się trend odpływu mieszkańców z tego obszaru.
Nowy plan powstaje, by zapobiec takim negatywnym zmianom. Dokument uspójni dotychczas obowiązujące przepisy i wprowadzi nowe kierunki zmian urbanistycznych.
Zieleń przede wszystkim: Północne Planty Starego Miasta
Podstawowym założeniem planu "Stare Miasto" jest ochrona istniejących terenów zieleni i drzew w centrum Poznania. W tym celu MPU przeprowadziło drobiazgową analizę typów zieleni i jej lokalizacji. Dzięki temu w nowym planie pojawiła się rewolucyjna idea - Północne Planty Starego Miasta. To nowe obszary zielone, które biec mają śladem dawnych murów miejskich od Osady Św. Gotarda do Wzgórza Zamkowego.
Planty podkreślą historyczny charakter tego obszaru oraz zbudują nową wartość urbanistyczną, architektoniczną i turystyczną. Równocześnie domkną obszar Starego Miasta od północy i umożliwią powstanie nowych budynków na niezabudowanych nieruchomościach wzdłuż ul. Stawnej.
Nowy projekt ustala niemal 30 tysięcy mkw zieleni publicznej. Uzupełnią ją tereny zielone w przestrzeniach prywatnych - na dziedzińcach, w podwórkach i we wnętrzach kwartałów zabudowy
W trosce o zabytki: chronimy mury miejskie
Stare Miasto to teren, na którym znajdują się jedne z najważniejszych poznańskich zabytków. Wszelkie kwestie związane z ich ochroną zostały przeanalizowane we współpracy z biurem Miejskiego Konserwatora Zabytków.
Cały obszar planu objęty został ochroną archeologiczną. Oznacza to, że wszystkie prace ziemne na tym terenie obowiązkowo będą nadzorować archeolodzy. Stare Miasto jest poza tym objęte wieloma obszarowymi formami ochrony konserwatorskiej.
Projekt nowego planu miejscowego nie tylko uwzględnia szczególną dbałość o zabytki wpisane do rejestru czy gminnej ewidencji - wprowadza także ochronę tych miejsc, które dotychczas nie były nią objęte. Wskazuje na przykład przebieg dawnych murów miejskich i poświęca tej przestrzeni specjalne zapisy i ustalenia, które mają wyeksponować i chronić pozostałości budowli. Podkreśla również potrzebę ochrony terenu Wzgórza Zamkowego.
Kompozycja urbanistyczna: zachowujemy niepowtarzalność starówki
Kompozycja urbanistyczna Starego Miasta - czyli położenie i wzajemne relacje budynków i małej architektury (np. figur czy posągów) to jeden z podstawowych walorów przestrzeni staromiejskiej. Projekt planu wyróżnia te utrwalone historycznie formy, wymagając ich zachowania i restauracji - są to to pomniki, fontanny, rzeźby, podcienia czy dziedzińce.
Ważne dla zachowania kompozycji są również podkreślane w projekcie osie i akcenty architektoniczno-urbanistyczne.Wszystkie te elementy zostały w planie wskazane i objęte ochroną, by zachować niepowtarzalność poznańskiej starówki.
Przestrzenie publiczne: wyznaczamy najważniejsze miejsca
Projekt planu "Stare Miasto" w Poznaniu na nowo zdefiniował przestrzenie publiczne. Zostały one wskazane jako odrębny typ przeznaczenia terenu. Są to najbardziej reprezentacyjne przestrzenie - Stary Rynek, plac Kolegiacki czy dziedziniec Urzędu Miasta, ale też małe przestrzenie, które dotychczas stanowiły uzupełnienie terenu ulic.
Dzięki temu łatwiej będzie rewitalizować Stare Miasto. Te prace nad częścią z nich są już zaawansowane (jak przebudowa placu Kolegiackiego), kolejne są już w facie projektów technicznych (Stary Rynek czy plac z pomnikiem 15. Pułku Ułanów Poznańskich).
Zdecydowana większość istniejącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej to kwartały odbudowane w latach powojennych. Jest jednak kilka miejsc, gdzie możliwe jest postawienie nowych budynków (np. wzdłuż południowej krawędzi ul. Stawnej) oraz nadbudowa kamienic. Projekt planu wyodrębnia te miejsca i precyzyjnie wskazuje warunki, na jakich nowa zabudowa może powstać. Szczególnym wyzwaniem projektowym była kompozycja urbanistyczna przestrzeni ul. Stawnej, która dotychczas nie była objęta żadnym miejscowym planem.
Ruch i parkowanie: dbamy o pieszych, pasażerów i kierowców
Projekt planu wskazuje nowe ciągi piesze, które wzbogacą przestrzeń Starego Miasta. Niektóre z nich funkcjonują już dziś, dla innych wskazano potencjał.Przeanalizowano też możliwość powiązania ul. Koziej z ul. Podgórną. Niemożliwe jest powiązanie tych ulic komunikacją samochodową, ale przewidziano publiczny ciąg pieszo-rowerowy po historycznym śladzie ul. Koziej.
Dokument uwzględnia też koncepcję przebudowy układu torów tramwajowych w ul. Solnej oraz realizację nowego torowiska tramwajowego w ul. Garbary.
Wnikliwie przeanalizowano kwestię wyznaczania miejsc parkingowych - m.in. zbadano czas dojścia pieszego do istniejących i projektowanych parkingów wielopoziomowych na terenie planu i w bezpośrednim jego sąsiedztwie. W efekcie zachowano możliwość realizacji jednego dużego parkingu podziemnego (pod placem Wielkopolskim).
Najważniejsze miejsca:
Projekt nowego planu - ze względu na wyjątkową wartość terenu - wymagał dla wybranych fragmentów szczególnego podejścia. Zbadano i przeanalizowano wiele wariantów, budowano modele przestrzenne i oceniano ich wpływ na historyczną tkankę Starego Miasta. Ostatecznie wyodrębniono 7 obszarów, które wymagają przekształcenia lub realizacji nowych form urbanistycznych i architektonicznych.
______________________
OSADA ŚW. GOTARDA
To obszar przy skrzyżowaniu ulicy Małe Garbary i Garbary. Znajdują się tam pozostałości poklasztornego wirydarza oraz przyuliczny skwer. W przeszłości znajdowała się tam osada z kościołem Świętego Gotarda, a po jej zburzeniu wzniesiono kościół i klasztor dominikanów. Budynki sakralne na przestrzeni lat wielokrotnie zmieniały swoją formę i wygląd, w końcu zostały zniszczone przez pożar. W 2. poł. XIX w. na ich miejscu wzniesiono Arsenał Artyleryjski, który również nie przetrwał do współczesnych czasów. Do dziś zachował się jedynie niewielki, zachodni jego fragment.
Projekt planu zakłada zachowanie pozostałości poklasztornego ogrodu w formie ogólnodostępnego skweru zieleni. Północna pierzeja może zostać zamknięta zabudową, będącą kontynuacją linii murów miejskich. Skwer będzie łatwiej dostępny dla poznaniaków dzięki realizacji nowych ciągów pieszych od ul. Stawnej i Szewskiej.
SYNAGOGA
Dawna Synagoga poznańskiej gminy żydowskiej była w trakcie II wojny światowej magazynem wojsk okupacyjnych, następnie pływalnią, a obecnie jest pustostanem. Na przestrzeni lat budynek ten był wielokrotnie przebudowywany, co spowodowało nieodwracalne zmiany jego pierwotnego wyglądu. Nadal jednak stanowi ważną, choć zaniedbaną, dominantę przestrzenną.
Projekt planu zakłada przebudowę dawnego budynku Synagogi jako obiektu usługowego oraz dopuszcza odbudowę kopuły. Nie przewiduje natomiast jego rozbudowy. Na wschód od budynku, w miejscu obecnych parkingów, powstać ma pas zieleni pomiędzy ul. Solną, a istniejącą zabudową staromiejską. W efekcie wytworzone zostaną Północne Planty, które podkreślą przebieg historycznych murów miejskich i wytworzą doskonały nowy szlak turystyczny, wiodący reliktami historii architektury i urbanistyki Starego Miasta w Poznaniu.
MURY MIEJSKIE
Rozbiórka dawnego parterowego budynku przy Wronieckiej 11 odsłoniła pozostałości historycznych murów miejskich. Projekt planu zakłada wyburzenie kamienic przy ul. Wronieckiej 10 i 11 oraz dopuszczenie tam realizacji nowego budynku o zbliżonej wysokości, ale ograniczonej przestrzeni. Pozwoli to na wycofanie linii zabudowy w stosunku do pozostałości murów miejskich i nawiązanie do ich historycznego przebiegu. Co ważne, projekt ten znacznie poszerzy obszar zieleni oraz umożliwi przejście między nową zabudową, a istniejącym szlakiem murów miejskich. Ważnym aspektem będzie również możliwość wykreowania osi widokowej z ul. Stawnej w kierunku budynku Straży Pożarnej, i dalej, do Baszty Armatniej i przez plac Wielkopolski w kierunku Wzgórza Zamkowego. W ten sposób zespolony zostanie wschodni i zachodni fragment Północnych Plant.
WZGÓRZE ZAMKOWE
To jeden z najbardziej rozpoznawalnych i charakterystycznych punktów na terenie Starego Miasta w Poznaniu. Obecnie, od strony północnej, porastają go skupiska nieuporządkowanej roślinności, a jedna z nieruchomości wykorzystywana jest jako parking. Dziś nie ma możliwości przejścia bezpośrednio z placu Wielkopolskiego do Zamku Królewskiego.
Projekt planu zakłada zachowanie ponad 20-metrowej przerwy między nowymi budynkami, która pozwoli utworzyć niewielką przestrzeń publiczną z wejściem na wzgórze. Powstanie w ten sposób również atrakcyjne przejście piesze w kierunku Wzgórza Zamkowego. Po uporządkowaniu zieleni będzie ono zwieńczeniem Plant.
OBSZAR WOKÓŁ ULICY KOZIEJ
Teren u zbiegu ulic: Koziej, Sierocej i Murnej stanowi obecnie mało atrakcyjną, zaniedbaną przestrzeń parkingu zabudowaną zespołem garaży.
Nowy projekt dopuszcza w tym miejscu zabudowę o funkcji mieszkaniowo - usługowej, której pierzeja będzie wycofana. Umożliwi to wytworzenie kameralnego skweru, który będzie dopełniał tereny zieleni, jakie powstają po przeciwnej stronie ulicy w ramach rozbudowy obiektów poszpitalnych. Drzewo na skrzyżowaniu ul. Koziej i Murnej będzie chronione.
Dokument zakłada również przedłużenie ulicy Koziej w formie publicznego ciągu pieszego w kierunku ulicy Podgórnej.
PRZESTRZEŃ PUBLICZNA WOKÓŁ FARY
Obszar pomiędzy Farą, parkiem Chopina a kamienicami przy ul. Wrocławskiej użytkowany jest obecnie jako parking.
Projekt planu zakłada w tym miejscu plac miejski - z możliwością zabudowy w miejscu istniejących budynków. Teren ten może również przyjąć formę skweru, parku kieszonkowego, czy amfiteatru - co stworzy atrakcyjne miejsce, w którym można organizować wydarzenia kulturalne w przestrzeni domkniętej ścianami zabytkowych budynków. Plac ten byłby połączony ciągiem pieszym z ulicą Wrocławską.
PLAC KOLEGIACKI
Jednym z wyzwań projektowych jest obszar u zbiegu ul. Garbary i ul. Wodnej, na którym obecnie znajduje się rzeźba Poznańskich Koziołków. To niezabudowany plac-skwer, którego utwardzona powierzchnia zagospodarowana jest jedynie niewielkimi formami zieleni.
Nowy plan dopuszcza tam zabudowę mieszkaniowo-usługową oraz plac. Pozwoli to na stworzenie atrakcyjnej przestrzeni publicznej o wyraźnie zaakcentowanych krawędziach - małego, kameralnego placu miejskiego, który wraz z placem Kolegiackim, dziedzińcami Urzędu Miasta i parkiem Chopina stanowić będzie system powiązanych ze sobą przestrzeni.
AW