Poznan.pl, oficjalna strona Miasta Poznania

Prosty język na świecie

Prosty język, z ang. plain language, zrodził się już wiele dekad temu, około połowy XX wieku. Najbardziej rozwinął się w takich krajach jak Wielka Brytania czy Szwecja, co łączy się z wysokim poziomem demokracji obywatelskiej. Warto dodać, że w tym drugim przypadku zastosowano rozwiązania systemowe: już w latach sześćdziesiątych Kancelaria Premiera wydała pierwsze zalecenia dotyczące języka ustaw i innych tekstów prawnych. Efektem wszystkich późniejszych działań było uchwalenie nowej ustawy o języku szwedzkim, która weszła w życie 1 lipca 2009 roku. Wszystkie szwedzkie urzędy, gminy, regiony i inne organy administracji publicznej są dzisiaj prawnie zobowiązane do komunikowania się w prostym języku.

Prosty język w Polsce

W Polsce święto prostego języka obchodzimy od 13 października 2011 roku. Od tego czasu idea ta stopniowo zaczęła zyskiwać na coraz większej popularności. Dziś na prosty język przechodzą kolejne instytucje: banki, firmy ubezpieczeniowe, urzędy administracji rządowej, a od kilku lat także urzędy miast, m.in. w Warszawie, Krakowie, Tychach, Kaliszu czy Sopocie.

Urząd Miasta Poznania już od ponad czterech lat angażuje się w działania na rzecz prostej komunikacji - przypomnijmy, że pierwszy wykład inaugurujący projekt odbył się w czerwcu 2020 roku. Potem były kolejne webinary i szkolenia, w ręce urzędników trafił poradnik przygotowany przez językoznawców z UAM, powstał też specjalny program do upraszczania tekstów - Proste Pismo - wykorzystujący mechanizm sztucznej inteligencji. A zwieńczeniem tych kilkuletnich działań jest zarządzenie Prezydenta zobowiązujące do stosowania prostego języka, o czym pisaliśmy już pod koniec sierpnia br. Warto zaznaczyć, że na tym polu nie jesteśmy pierwsi - Prezydent m.st. Warszawy takie zarządzenie podpisał 5 listopada 2020 roku.

Narzędzia, pomoce naukowe i konferencje

Formułowanie komunikatów pisemnych z zastosowaniem zasad prostego języka może początkowo sprawiać pewne trudności, zwłaszcza tym, którzy od lat przyzwyczajeni byli do innego stylu pisania. Na szczęście obecnie na rynku dostępnych jest coraz więcej publikacji, poradników czy narzędzi cyfrowych, które przychodzą urzędnikom z pomocą (takich jak Jasnopis, Logios, a w Poznaniu - Proste Pismo stworzone przez specjalistów z Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego).

Kolejnym źródłem informacji są też studia podyplomowe z prostego języka i różne konferencje poświęcone temu zagadnieniu, które pozwalają tworzyć sieć kontaktów, wymieniać się wiedzą i doświadczeniami. Przy tego typu inicjatywach jest to niezwykle cenne - warto się uczyć od tych, którzy mają już za sobą to, z czym my się właśnie zmagamy.

W Polsce jedną z pierwszych instytucji, które zaczęły stosować prosty język, było Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej (wcześniej Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju). To właśnie ta instytucja jako pierwsza w kraju - wspólnie z Pracownią Prostej Polszczyzny z Wrocławia - przygotowała reformę języka urzędowego w swoich strukturach i wydała pierwszy poradnik dla urzędników pt. "Jak pisać o Funduszach Europejskich"? Ministerstwo zainicjowało również pomysł podpisania "Deklaracji prostego języka" i od kilku lat organizuje Forum Prostego Języka, wydarzenie zrzeszające miłośników prostego języka z całego kraju.

VI Forum Prostego Języka

Tegoroczna edycja odbyła się 10 października, niemal w przededniu Międzynarodowego Dnia Prostego Języka. Tradycyjnie w Warszawie spotkali się językoznawcy oraz przedstawiciele różnych instytucji, by opowiedzieć, jak zmieniają swoją komunikację i z jakich rozwiązań na co dzień korzystają.

Po oficjalnym powitaniu gości przez Dyrektora Generalnego Ministerstwa Funduszy i  Polityki Regionalnej, Wojciecha Kijowskiego, jako pierwsza wystąpiła Anita Noskowska-Piątkowska, Szefowa Służby Cywilnej, która opowiedziała o dalszych planach w służbie cywilnej, m.in. o zebraniu wszystkich materiałów w jednym miejscu i stworzeniu kompleksowego kompendium wiedzy o prostym języku. Być może będzie to specjalny serwis Służby Cywilnej, a być może projekt stworzony wspólnie z Krajową Szkołą Administracji, która przez wiele lat szkoliła w tym zakresie urzędników administracji rządowej z całego kraju. Pomysł się dopiero krystalizuje.

Kolejne urzędy podpisały również deklarację prostego języka. W tym roku były to:

• Ministerstwo Sprawiedliwości,
• Główny Inspektorat Ochrony Środowiska,
• Urząd m.st. Warszawy (który jednocześnie zdobył wyróżnienie w kategorii Innowator w konkursie zorganizowanym przez Ministerstwo dla miłośników prostego języka)
• Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Lesznie

Tym samym na liście są już 72 podmioty różnego typu, które podpisały dokument. Ich wykaz można sprawdzić na stronie Ministerstwa.

Zobacz też: Urząd Miasta Poznania podpisał deklarację prostego języka.

Wyjątkowa edycja

Tegoroczna edycja była dla nas wyjątkowa, ponieważ przedstawiciele Urzędu Miasta Poznania i Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego, p. Michał Łakomski i p. Tomasz Hoffmann, mieli okazję wystąpić w charakterze prelegentów i opowiedzieć o tym, jak upraszczamy język w Poznaniu.

Bardzo ciekawe było również wystąpienie Mateusza Adamczyka, językoznawcy z Uniwersytetu Warszawskiego, zdobywcy tytułu Mistrza Mowy Polskiej, który podkreślał, jak istotna jest w komunikacji uważność i dostrzeganie drugiego człowieka. Prosta polszczyzna jest elementem języka niewykluczającego i służy tworzeniu dobrych relacji. Językoznawca zauważył też, że jest to działanie w duchu pozytywistycznej pracy u podstaw, a na tym właśnie opiera się nasz poznański model upraszczania komunikacji urzędowej.

Całą transmisję można obejrzeć na stronie Ministerstwa i na Youtubie, do czego gorąco zachęcamy, bo to nie był koniec inspirujących wystąpień.

Jeszcze więcej wydarzeń o prostym języku

Za nami VI Forum Prostego Języka, w którym wzięli udział przedstawiciele UMP i PCSS, z kolei w dniach 29-30 października w Warszawie odbędzie się Kongres Efektywnej Komunikacji, ogólnopolskie, międzysektorowe i międzybranżowe wydarzenie dla osób, które interesują się prostym językiem, efektywnością komunikacji oraz dostępnością informacyjno-komunikacyjną. Również i tam pojawi się reprezentacja z Poznania, tym razem w osobach prof. Jarosława Liberka z UAM i Tomasza Hoffmanna, którzy wspólnie opowiedzą o Prostym Piśmie i możliwych kierunkach jego rozwoju.

Więcej o Kongresie można przeczytać na stronie wydarzenia.

AK