Arsen As
Gleby: tabl. 7, tab. 3; ppm = mg/kg = g/t
Osady wodne: tabl. 27, tab. 4; ppm = mg/kg = g/t
Wody powierzchniowe: tab. 5; ppb = µg/dm3 tab. 5; ppb = µg/dm3
Zawartość arsenu w glebach jest niska i na prawie całym badanym obszarze nie przekracza 5 mg/kg, podobnie jak w glebach terenów niezabudowanych Niżu Polskiego (Pasieczna, 2003). Badania użytkowanych rolniczo gleb Wielkopolski (Reimann i in., 2003) wykazały w warstwie powierzchniowej zawartość arsenu w granicach 1,9-2,5 mg/kg. W południowo-wschodniej części Poznania (Fabianowo-Kotowo) występuje anomalia 11-35 mg/kg arsenu. Podwyższone zawartości arsenu występują też w kilku punktach na terenie miasta, w glebach rozwiniętych na madach i torfach w dolinie Warty (w południowym krańcu arkusza) oraz w rejonie Złotkowa (na północy arkusza).
Tło geochemiczne arsenu w osadach wodnychjestniskie (< 5 mg/kg w 75% badanych próbek). Podobne wyniki zawartości przeciętnej arsenu (< 5 mg/kg) wykazały badania osadów wodnych rzek i jezior na terenie RZGW Poznań (Bojakowska, Gliwicz, 2003). Podwyższone koncentracje arsenu (> l O mg/kg) występują w kilku rejonach badanego obszaru. W północno-wschodniej części arkusza, w rejonie Boguciń-Kobylnica-Wierzenica-Mielno-Pławno zaznacza się anomalia arsenu (>5 mg/kg). Maksymalne stężenia tego pierwiastka zanotowano w aluwiach bezimiennych prawych dopływów rzeki Główna koło Wierzenicy (99 mg/kg) i Mielna (33 mg/kg) oraz strumienia w miejscowości Pławno (54 mg/kg). W zachodniej części arkusza podwyższone zawartości arsenu (12-17 mg/kg) występują na znacznym obszarze z maksimami w aluwiach górnego biegu Strumienia Różanego i jego zlewni (na południe od lotniska Ławica) oraz w aluwiach górnego Strumienia Junikowskiego i jego zlewni w okolicy Skórzewa (23-33 mg/kg). Kilka anomalii punktowych (>5 mg/kg) stwierdzono w aluwiach cieków w południowo-wschodniej części Poznania (między doliną Warty a Szczytnikami), w okolicy Moraska w północnej części miasta oraz w niektórych aluwiach Głuszynki. Cechą charakterystyczną osadów wodnych o podwyższonym, a niekiedy anomalnym stężeniu arsenu jest często spotykana w nich wysoka zawartość żelaza lub (i) manganu. Można przypuszczać, że koncentracje arsenu są naturalne - nagromadzone w osadach w wyniku sorpcji jonów tego pierwiastka przez wodorotlenki żelaza i manganu.
Inne jest źródło wzbogacenia w arsen (30 mg/kg) osadów rowu biegnącego wzdłuż ulicy Romana Maya w dzielnicy Mała Starołęka. Osady te są wzbogacone również w kobalt (164 mg/kg), chrom (86 mg/kg), miedź (1621 mg/kg), ołów (2004 mg/kg) i cynk (887 mg/kg). Źródłem arsenu (oraz innych pierwiastków) są prawdopodobnie ścieki Centralnego Laboratorium Akumulatorów i Ogniw przy ulicy Fortecznej. Arsen w osadach północnej części starorzecza Warty (Kocie Doły) pochodzi przypuszczalnie również ze źródeł antropogenicznych (sąsiedztwo składowiska odpadów Poznańskich Zakładów Chemicznych w Luboniu).
W wodach powierzchniowych zawartość arsenu rzadko przekracza 10 µg/dm3. Tylko w kilku próbkach wód pierwiastek ten występował w podwyższonej ilości (do 20 µg/dm3 ) Nie wykonano zatem mapy jego rozmieszczenia w wodach. Maksymalną zawartość arsenu zanotowano w wodzie cieku drenującego teren rolniczego wykorzystania ścieków koło wsi Wiórek na SE od Lubonia.