Fosfor P
Gleby: tabl. 18, tab. 3; %
Osady wodne: tabl. 39, tab. 4; %
Wody powierzchniowe: tabl. 64, tab. 5; ppm = mg/dm3
Tło geochemiczne fosforu w glebach mieści się w granicach 0,009-0,099% (mediana 0,039%). Zawartość przeciętna jest zbliżona do ilości tego pierwiastka w glebach innych regionów Polski zachodniej - 0,032% w okolicy Szczecina (Lis, Pasieczna, 1998b) i 0,044% w rejonie Wrocławia (Tomassi-Morawiec i in., 1998).
Najniższe ilości fosforu stwierdzono w glebach leśnych (0,009-0,141%; mediana 0,026%), nieco wyższe - w glebach pól uprawnych (mediana 0,044%) i glebach miejskich (mediana 0,041%).
Na zróżnicowanym tle fosforu w glebach można wyróżnić szereg punktowych anomalii (>0,099%). Część z nich związana jest z występowaniem gleb torfiastych i torfów, jak anomalia położona na południe od Dymaczewa lub między Szczytnikami a Tulcami. Antropogeniczne pochodzenie może mieć punktowa anomalia w północnej części Poznania (zakłady ogrodnicze w Naramowicach) oraz koło Rogalina i Sasinowa, gdzie źródłem fosforu są przypuszczalnie oczyszczalnie ścieków.
Tło geochemiczne fosforu w osadach wodnych zawiera się w granicach od 0,006 do 0,338% (mediana 0,054%). Koncentracjami niższymi niż przeciętne wyróżniają się osady wodne z obszarów leśnych (< 0,007-0,379%; mediana 0,041 %), a wyższymi - z obszarów pól uprawnych (< 0,006-0,919%; mediana 0,063%).
W rozmieszczeniu fosforu podwyższonymi zawartościami (>0,099%; maksimum 0,820%) wyróżniają się obszary między Konarzewem, Komornikami, Skórzewem i Ławicą oraz między Przeźmierowem i Sadami na zachodzie arkusza. N a południowym wschodzie rejonem o podwyższonych koncentracjach fosforu jest teren między Robakowem, Szczytnikami i Starołęką (w Poznaniu). Źródłem fosforu może być spływ powierzchniowy z terenów użytkowanych rolniczo nawożonych nawozami fosforowymi. Maksymalne stężenie fosforu (1,272%) stwierdzono w aluwium strumienia (lewego dopływu Kopli) w pobliżu miejscowości Szczytniki.
Wśród aluwiów poszczególnych rzek najwyższymi stężeniami fosforu wyróżniają się osady Głuszynki (0,104%) i Cybiny (0,082%), zaś najniższymi - osady Kanału Mosińskiego (0,033%) i Warty (0,047%).
Rozkład stężeń fosforu w wodach powierzchniowych jest zbliżony do jego rozkładu w osadach wodnych, a jego zawartości na obszarze arkusza zmieniają się od < 0,05 do 42,50 mg/dm3 (mediana 0,10 mg/dm3). Wody o podwyższonych koncentracjach fosforu (>0,29 mg/dm3 ; z maksimum 2,85 mg/dm) występują w zachodniej części arkusza - od Stęszewa poprzez Konarzewo i Komorniki do Skórzewa oraz od Przeźmierowa poprzez Kiekrz po Rokietnicę (z maksimum 11,96 mg/dm3 ). Na południowym wschodzie zwarty obszar podwyższonych i anomalnych zawartości fosforu rozciąga się od dzielnicy Starołęka w Poznaniu i miejscowości Czapary nad Wartą do Kórnika i Swarzędza. Największą intensywnością anomalii fosforu wyróżniają się wody cieków w zlewni Głuszynki i KopIi (między Kórnikiem a Kruszewnią). W tym obszarze maksymalne zawartości 24,32 mg/dm3 fosforu i 249,6 mg/dm3 sodu zanotowano w rowie bezodpływowym koło miejscowości Robakowo oraz w niewielkim strumieniu obok ośrodka doświadczalnego PAN (na północ od Kórnika), gdzie zawartość fosforu wynosiła 16,76 mg/dm3 , bromu - 12,05 mg/dm, a wodorowęglanów - 895,50 mg/dm3.
W okolicy wsi Wiórek w wodzie cieku przepływającego przez teren rolniczego wykorzystania ścieków zanotowano maksymalne stężenie fosforu - 42,50 mg/dm3. W wodzie z lewego dopływu Głuszynki (we wsi Babki) koncentracja fosforu wynosiła 10,92 mg/dm3 , bromu 30,7 mg/dm, fluoru - 11,5 mg/dm i wodorowęglanów - 563,6 mg/dm3.