Badania archeologiczne
W grudniu ubiegłego roku Wydział Historyczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu pod kierownictwem dr Marcina Ignaczaka z Instytutu Prahistorii przeprowadził na placu Kolegiackim nieinwazyjne badania archeologiczne. Ich celem była identyfikacja położenia pierwszej miejskiej kolegiaty pw. św. Marii Magdaleny, której powstanie datowane jest na czas lokacji miasta.
W pierwszej kolejności wykonano kwerendę archiwalną, której głównym rezultatem było odtworzenie planu kolegiaty w oparciu o dane miernicze pochodzące z opisu i planu Jana Rzepeckiego wykonanego w 1728 roku. Ówczesne położenie kolegiaty można wytyczać w obrębie całej obecnej powierzchni placu. Najbardziej efektowna jej część - wieża, powinna znajdować się w jego zachodniej części, w centrum obecnego parkingu. Archeolodzy zakładają, że jej fundamenty mogą być stosunkowo najlepiej zachowane, ponieważ najdłużej pełniła funkcję użytkowe - była wzmiankowana jako dzwonnica jeszcze w roku 1800.
Wykonane w dalszej kolejności odwierty geologiczne dostarczyły informacji o głębokości zalegania warstw kulturowych (dawnych poziomów powierzchni placu), które w tym miejscu mogły sięgać od 3 do 5 m. W ich efekcie dowiedziono także, że w centralnej części placu znajdowała się pusta przestrzeń wypełniona gruzem. Zagadką pozostaje, czy mamy w tym miejscu do czynienia z kryptą o dość dużej głębokości, czy też może z założeniem budowlanym np. pozostałościami klatki schodowej.
Kolejnym etapem prac było wykonanie badań geofizycznych: metodą georadarową i geomagnetyczną. Przebieg badań potwierdził istnienie obiektów podziemnych, które wskazują, że w centralnej części palcu mogą być rejestrowane relikty budowli.
Wyniki badań rozpoznawczych uzasadniają prowadzenie dalszych prac archeologicznych na obszarze placu Kolegiackiego i pozwalają zawęzić zasięg poszukiwań reliktów kolegiaty do jego północnej części (obecnego parkingu). Prace planowane są na obszarze 20 m2, a zakładana głębokość wykopów może sięgać 5 m (do osiągnięcia calca lub poziomu nie pozwalającego na pogłębienie wykopu). W pierwszym etapie planowane jest wykonanie dwóch wykopów mających na celu odkrycia fundamentów wieży. Ma to pozwolić na określenie gdzie można je lokalizować oraz jaki jest stan ich zachowania. Ewentualne kolejne etapy prac będą zrealizowane po wykonaniu niezbędnych ekspertyz konserwatorskich dotyczących sposobów eksponowania i zabezpieczenia odkrytych zabytków. Przewiduje się dwa alternatywne warianty badań: pierwszy zakłada prace w wykopie o powierzchni 10 m2 i jego ewentualne poszerzenie do wielkości 20 m2, drugi w dwu wykopach o powierzchni 10 m2.
Szacowany czas wykonanie prac wynosi ok. 3 miesiące. Na potrzeby badań zajęty zostanie 300 m2 powierzchni placu obejmującego wykopy archeologiczne wraz z infrastrukturą. Planowany termin ukończenia prac to koniec lipca 2016 r.
Informacje na temat rezultatów prowadzonych wykopalisk będą zamieszczane na stronie internetowej projektkolegiata@amu.edu.pl
Równocześnie trwa konkurs na kompleksową koncepcję rewaloryzacji obszaru placu Kolegiackiego. Biorąc pod uwagę zapisy w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego dla tego obszaru, w wytycznych konkursowych wskazano na konieczność wyeksponowania w posadzce płyty dawnego przebiegu średniowiecznych murów miejskich i reliktów Kolegiaty św. Marii Magdaleny oraz wariantowo innych istotnych obiektów/miejsc związanych z projektowanym obszarem. Dopuszczono także wyeksponowanie tych elementów przy wykorzystaniu unikalnych form zieleni, światła lub wody np. wychodzących ponad poziom posadzki.