Poznan.pl, oficjalna strona Miasta Poznania

Dlaczego potrzebne są Standardy Ochrony Małoletnich?

2024 rok to czas zmian w polskich szkołach - w wielu aspektach pozytywnych. Jedną z większych, do której przygotowuję się jako Rzeczniczka Praw Uczniowskich w Poznaniu od początku pracy na tym stanowisku, jest wdrożenie Standardów Ochrony Małoletnich (Standardów) w placówkach, zajmujących się działalnością oświatową, opiekuńczą, wychowawczą, resocjalizacyjną, religijną, artystyczną, medyczną rekreacyjną, sportową lub związaną z rozwojem zainteresowań, do której uczęszczają albo w której przebywają lub mogą przebywać dzieci. To bardzo ważne nowe prawa i obowiązki - zarówno dla nauczycieli i dyrektorów, jak i rodziców oraz małoletnich. 

Wprowadzone ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw [Dz.U. z 2023 roku, poz. 1606] reguły, mają wspomóc przeciwdziałanie zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronę małoletnich. Do ich głównych celów należą:

• zapewnienie bezpiecznej relacji między małoletnim a personelem placówki  (ochrona przed niedozwolonymi zachowaniami wobec nieletnich),
• wprowadzenie zasad i procedur podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia i zgłaszania takich podejrzeń oraz dokumentowania ich,
• ustalenie osób odpowiedzialnych za wspieranie małoletnich oraz zasad takiego wsparcia,
• ustalenie zasad związanych z korzystaniem w ww. placówkach ze sprzętów elektronicznych z dostępem do Internetu oraz ochrona przed ew. szkodliwymi treściami i zagrożeniami, płynącymi z bycia online,
• wprowadzenie zasad bezpiecznej rekrutacji pracowników,
• wprowadzenie zasad ochrony wizerunku dzieci.

Jednolite reguły, wymóg dostosowywania ich do współczesnych zagrożeń oraz przejrzyste informowanie o nich osób związanych z placówką będzie stanowiło zabezpieczenie interesów uczniów.

Co zmieni się dzięki nowym Standardom?

Nowe Standardy, oprócz jasnych i przejrzystych procedur w samych placówkach, zmienią przede wszystkim sposób, w jaki ww. miejsca będą przeprowadzały rekrutację nowych pracowników. Zasady te pomogą odsiać spośród kandydatów tych, którzy mogą w jakikolwiek sposób zagrażać bezpieczeństwu dziecka. Zostaną także określone granice relacji nauczyciela z podopiecznymi - tak, by zachowanie czy werbalny i niewerbalny kontakt z dzieckiem nie naruszał godności osobistej małoletniego.

Dodatkowo przeszkolony personel uzyska narzędzia do szybkiej i bezpiecznej reakcji, gdy zaistnieje podejrzenie, że w szkole lub w domu dzieje się dziecku krzywda. Nauczyciele otrzymają wytyczne, dzięki którym łatwiej będzie zidentyfikować im problem oraz wesprzeć dziecko w konkretny sposób.

Wreszcie - co jest nowością w Standardach Ochrony Małoletnich - ujednolicone zostaną reguły wykorzystywania wizerunku małoletniego, np. w materiałach promujących placówkę czy w Internecie.

Standardy muszą uwzględniać różnorodne sytuacje, biorąc także pod uwagę dobro dzieci z niepełnosprawnościami czy ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Muszą być także zrozumiałe dla wszystkich zainteresowanych: zarówno zarządzających placówką, jak i personelu, rodziców i samych małoletnich. Zasady będą raz na minimum 2 lata oceniane i dostosowywane do aktualnych potrzeb. Muszą być także dostępne online oraz wywieszone w lokalu - tak, aby każdy mógł się z nimi zapoznać w dowolnym momencie.

Karą za brak wprowadzenia Standardów jest grzywna do 250 zł albo nagana. W razie ponownego stwierdzenia niewykonania obowiązków, zostaną nałożone kolejne kary grzywny (nie mniejsze niż 1000 zł).

Kiedy wchodzą w życie Standardy Ochrony Małoletnich?

Standardy muszą zostać wprowadzone zarówno w szkołach jak i przedszkolach w ciągu 6 miesięcy od dnia wejścia w życie zmian [15 lutego 2024 roku] czyli od dnia 15 sierpnia 2024 roku. Powinny, w sposób dostosowany do charakteru i rodzaju placówki lub prowadzonej przez nią działalności, określać zasady, wspomniane w ustawie.

Obowiązek ich wprowadzenia należy do organu zarządzającego jednostką systemu oświaty, o której mowa w art. 2 pkt 1-8 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe oraz inną placówką oświatową, opiekuńczą, wychowawczą, resocjalizacyjną, religijną, artystyczną, medyczną, rekreacyjną, sportową lub związaną z rozwijaniem zainteresowań́, do której uczęszczają̨ albo w której przebywają̨ lub mogą̨ przebywać́ małoletni. 

Jakie korzyści uczniów ze Standardów?

Co w praktyce zyskają uczniowie na wprowadzeniu Standardów? Przede wszystkim wyższy poziom bezpieczeństwa. Już na etapie rekrutacji łatwiej będzie "odsiać" spośród kandydatów osoby, które potencjalnie mogą dziecko skrzywdzić - niezależnie od zajmowanego w placówce stanowiska. Dodatkowo w przejrzysty sposób zostaną określone granice, jakich nie może przekraczać m.in. opiekun dziecka. Ideą wprowadzenia tych reguł jest zwiększona ochrona dzieci przed potencjalną przemocą, agresją, krzywdą fizyczną i psychiczną - także tą, którą obecnie nierzadko maskuje się "żartem", "serdecznością", "zabawą", "tradycją" lub innymi, niewinnymi określeniami, a która bardzo często jest tym, co potocznie określa się "złym dotykiem".

Drugim aspektem jest ochrona wizerunku, który często jest naruszany przez wykorzystywanie zdjęć "z życia szkoły lub przedszkola" do promocji placówki - głównie w Internecie. Łatwiej będzie o przyznanie zgody, wycofanie jej, określenie jej granic - tak, aby dziecko i rodzic nigdy nie mieli poczucia, że wizerunek małoletniego jest bezprawnie używany.

Standardy Ochrony Małoletnich w poznańskich placówkach

Tak, jak wspominałam, od początku mojej pracy na stanowisku Rzeczniczki Praw Uczniowskich pracuję nad tym, aby w wyznaczonym terminie w poznańskich szkołach wprowadzić jednolite Standardy Ochrony Małoletnich oraz uporządkować istniejące już dokumentów. Urząd Miasta Poznania przygotowuje rekomendacje wraz z grupą roboczą praktyków, którą koordynuję. Niedługo zobaczycie efekty naszej pracy oraz - mam nadzieję - poczujecie się w swoich placówkach edukacyjnych o wiele bezpieczniej!

Jeśli mielibyście jakiekolwiek pytania czy wątpliwości w kwestii Standardów - skontaktujcei się ze mną.