Już w 2020 roku ukazała się pierwsza książka stworzona w ramach współpracy krakowskiego Wydawnictwa Znak z redakcją "Tygodnika Powszechnego", zatytułowana "Strona świata. Reporter o świecie, który gwałtownie się zmienia", gdzie znalazły się wybrane teksty Wojciecha Jagielskiego, ukazujące się od 2017 roku. Po kolejnych dwóch latach do sprzedaży trafiła "Druga strona świata. Reporter o świecie w czasach chaosu", potem kolejna - "Inna strona świata. Reporter o punktach zapalnych i miejscach przemilczanych". Przedsięwzięcie wydawców zdawało się być o tyle ryzykowne, że reportaże poświęcone wydarzeniom politycznym i społecznym szybko się dezaktualizują. A jednak, czytając artykuły pióra Jagielskiego nie sposób nie dostrzec ich aktualności. Autor nie skupia się bowiem wyłącznie na wydarzeniach, bada raczej procesy i wydobywa specyfikę sytuacji, w jakiej dzisiaj znajdują się narody zamieszkujące tereny położone na wschód od Europy.
Publikacja podzielona została na siedem części, które składają się z kilku krótkich artykułów połączonych wspólną nicią tematyczną - walki o władzę, konfliktu pokoleń, przemocy i dyskryminacji czy wpływu przeszłości na współczesność. Jagielski zawsze zaczyna od przyjrzenia się konkretnemu człowiekowi po to, aby spleść jego osobistą historię z tą narodową lub globalną. Oto jeden z wielu przykładów. Wstrząsająca jest opowieść o dwóch, a w zasadzie czterech Irankach. Mahsa Amini to Kurdyjka, która została w 2022 roku zamordowana po tym, jak aresztowano ją z powodu zbyt luźno zawiązanej na głowie chusty. Jej śmierć wywołała uliczne protesty, wiele kobiet przestało wówczas nosić hidżaby. Z tego właśnie powodu niemal rok później przy wejściu do stacji metra zaatakowano szesnastoletnią Armitę Geravand. Podczas próby zatrzymania spowodowanej "nieobyczajnym strojem", została zraniona przez policjantkę, a niedługo później zmarła. Władze zrobiły wszystko, aby o tym zdarzeniu dowiedziało się jak najmniej osób. W tym samym czasie wybuchła wojna w Strefie Gazy i Izraelu, która zagarnęła całą uwagę opinii publicznej. O sprawie Armity pamiętały dwie ważne kobiety. Nasrin Sotoudeh, ofiarnie walcząca o prawa kobiet w Iranie, została aresztowana podczas pogrzebu nastolatki, a jej mąż utrzymuje, że w więzieniu została dotkliwie pobita. Przedstawiono jej zarzut "spisku przeciwko bezpieczeństwu narodowemu". Narges Mohammadi w 2023 roku uhonorowano Pokojową Nagrodę Nobla. Gdy dowiedziała się o śmierci Armity, również odsiadywała wyrok w więzieniu, skąd pisała: "dla uczczenia jej pamięci nigdy, przenigdy nie pozwolę narzucić sobie hidżabu".
Z natury rzeczy struktura publikacji jest niejednorodna. Razem z reporterem wędrujemy przez Afrykę, Azję Środkową, RPA czy Kaukaz. Są tutaj opowieści o polityce. Na przykład o drodze do uzyskania prezydentury w Iranie przez Masuda Pezeszkiana. Albo o byłym premierze pakistańskim, Imran Chanie, który nie wrócił do władzy, choć miał wysokie poparcie społeczne, nieporównywalne jednak z siłą wojska stojącego po stronie jego rywali. Interesująca jest też analiza wpływu stosunków rosyjsko-indyjskich na konflikt wojenny w Ukrainie lub charakterystyka Rwandy przez pryzmat nieoczywistej postaci Paula Kagame'a - bezwzględnego tyrana, znajdującego mimo tego olbrzymie poparcie wśród rodaków. Opowieść o Rwandczykach sąsiaduje z historią pary - Astiaż i Amira, którzy pewnego jesiennego wieczoru wybrali się na teherański plac Wolności, gdzie zaczęli spontanicznie tańczyć. Nagranie ze swojego tańca umieścili w sieci, za co zostali aresztowani i pobici. Skazano ich na dziesięć i pół roku więzienia. Zaraz po niej następuje opis brawurowej akcji przedstawicieli pokolenia Z, którzy na znak protestu strącają irańskim mułłom turbany z głów. Kilka rozdziałów później Jagielski analizuje, dlaczego w RPA następują przerwy w dostępie do prądu, by w kolejnym, zatytułowanym "Dzieci bohaterów", zrekonstruować los rodzin laureatów Nagrody Nobla - Nelsona Mandeli, Narges Mohammadi i Aung San Suu Kyi. Natomiast w ostatniej części książki przeczytać możemy chociażby o pierwszym wyprodukowanym w Afganistanie samochodzie sportowym, modelu wyścigowym Mada 9 czy o budowie najwyższego na świecie pomnika Jezusa w Armenii.
Zebrane w tomie teksty Jagielskiego charakteryzują się zwięzłością i precyzją wypowiedzi. Niemal niedostrzegalny w nich jest głos autora. Wyrazem jego światopoglądu jest jednak wybór opisywanych tematów i szacunek do bohaterów reportaży. Lata podróżowania oraz zaglądania pod podszewkę wielkich konfliktów wojennych i rewolucji społecznych sprawiły, że reportażysta jest w stanie dostrzec siłę wpływu niepozornych wydarzeń na dzieje świata.
Wojciech Jagielski - ukończył Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Jako reporter międzynarodowy współpracował od lat 80. z Polską Agencją Prasową oraz "Gazetą Wyborczą", obecnie związany jest z "Tygodnikiem Powszechnym", gdzie redaguje swój własny serwis "Strona świata". Do jego mistrzów należeli Hanna Krall i Ryszard Kapuściński. Jako reportażysta interesował się Afryką, Azją Środkową, Kaukazem i Zakaukaziem. Jest autorem uznanych książek reporterskich, m.in. "Dobre miejsce do umierania", "Modlitwa o deszcz", "Wieże z kamienia", "Nocni wędrowcy", "Wypalanie traw", "Trębacz z Tembisy", "Wszystkie wojny Lary", "Na Wschód od Zachodu".
Mirella Kryś
- spotkanie z Wojciechem Jagielskim wokół książki "Inna strona świata. Reporter o punktach zapalnych i miejscach przemilczanych"
- 4.03, g. 18
- CK Zamek, Sala Wielka
- bilety: 7 zł
© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2025
Zobacz również
Dni Strzeleckiego po raz pierwszy
JA TU TYLKO CZYTAM. Plus i minus
Wsłuchać się w fyrtle
