Poznan.pl, oficjalna strona Miasta Poznania

Mamy dobrą wiadomość. Poważni kompozytorzy nie wyginęli wraz z ostatnimi poważnymi melomanami, którzy koncerty traktowali jak święta i nie klaskali między kolejnymi częściami sonat lub symfonii. Poważni twórcy żyją. Piszą. Mają się dobrze, choć nieczęsto o nich słychać.

Poznański oddział Związku Kompozytorów Polskich postawił sobie za cel zmianę tej sytuacji: promocję młodej muzyki naszego miasta - nowych wykonawców, nieznanych jeszcze twórców i przełomowych stylów odbioru.

Niepoważna poważna

- Współczesna muzyka poważna jest tym, czego wielu się boi - zauważa Monika Kędziora, prezes Oddziału Poznańskiego ZKP - kojarzy się z niezrozumiałymi eksperymentami, które brzmią obco stylistycznie i nie zachęcają do bliższego poznania. Warto wyjść poza ten stereotyp. - A jaki to konkretnie stereotyp? Przypominam: chrypiąca taśma, preparowany fortepian, który brzmi, jakby ktoś próbował go udusić, nieprzyjemne trzaski, szumy i gwizdy. Daleka wycieczka poza tonalność, poza proste następstwa funkcyjne, zwrot od bezpiecznych schematów rytmicznych i metrycznych. Nawet ciekawe, nawet pouczające, cóż jednak z tego, jeśli od słuchania wywraca nam się żołądek? - W CK Zamek podczas Festiwalu Poznańska Wiosna Muzyczna współorganizujemy z Centrum Sztuki Dziecka Koncerty dla Dzieci. To inicjatywa, dzięki której najmłodsi mają okazję uczyć się tego, jak słuchać, jak odbierać muzykę. Jesteśmy otwarci na bardzo różne reakcje, dlatego nasz cykl cieszy się tak dużym zainteresowaniem - mówi Kędziora. Dzieci są chłonne nowości, mniej zachowawcze niż dorośli przywiązani do określonych reguł. Dlatego to od nich starsi powinni się uczyć, że nowa muzyka nie boli! Że w odpowiedzi na nią można się śmiać, krzyczeć, tupać i szaleć (pamiętając rzecz jasna, że każdy wiek ma inne prawa). Można też tej nowej muzyce zadawać pytania. Działa tak, jak powinna działać sztuka - zmienia perspektywy poznawcze, niepokoi, otwiera.

Dzieje się!

Dla tych, którzy nie mają dzieci albo boją się zdać na całkowitą spontaniczność reakcji, poznański ZKP ma kilka innych propozycji: dla szukających teoretycznych wskazówek co roku współorganizuje z Katedrą Kompozycji i Teorii Muzyki Akademii Muzycznej w Poznaniu Międzynarodowe Forum Kompozytorów - imprezę, podczas której o najnowszych nurtach i o tym, co nadchodzi, mówi się językiem nauki. Ostatnia edycja, już siódma, odbyła się w listopadzie i podejmowała temat granic w sztuce - różnic między muzycznym Wschodem i Zachodem i możliwości porozumienia między nimi. Forum jest tradycyjnie interdyscyplinarne. Stanowi pretekst i okazję do spotkania się teoretyków z praktykami, muzykologów z historykami sztuki i literaturoznawcami. Mówienie o tym, co dzieje się tu i teraz, wymaga bowiem dużej elastyczności - sięgania po rożne narzędzia i metodologie, przekraczania granic jednej dziedziny wiedzy.

Dla ceniących możliwość bezpośredniego kontaktu z nowościami ZKP organizuje cykliczne koncerty Kompozytorzy poznańscy i ich goście, zapraszając do udziału w nich wybitnych twórców związanych z Wielkopolską. Koncerty są szansą zaprezentowania się młodych artystów, którym bliska jest idea wykonawstwa muzyki współczesnej.

Wielką nadzieją na promocję nowej muzyki w Poznaniu jest jednak przede wszystkim zbliżający się Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej Poznańska Wiosna Muzyczna, podczas którego organizatorzy zaplanowali m.in. wyjście z koncertami poza miejsca tradycyjnie kojarzące się z muzyką. Bo kto powiedział, że do kontaktu ze sztuką najlepsze są wielkie sale koncertowe, a nowe utwory nie zainteresują bywalców Starego Browaru?

Muzycy dla nowości

Projekty związane z popularyzacją muzyki współczesnej nie miałyby oczywiście szans powodzenia, gdyby nie znakomici poznańscy artyści, którzy podejmują wyzwanie sprostania nowej sztuce. Wśród wykonawców szczególnie zaangażowanych w promocję muzyki współczesnej należy wymienić Poznańskie Trio Fortepianowe (pianistka Laura Sobolewska, skrzypaczka Anna Ziółkowska i wiolonczelistka Monika Baranowska). Zespół, którego członkinie są uznanymi solistkami, ma za sobą bogatą historię - występował m.in. na Expressivo Meisterkonzerte w Berlinie i podczas obchodów rocznicy członkostwa Polski w Unii Europejskiej w Watykanie. W 2011 roku wydał debiutancką płytę.

Warto wspomnieć także o SEPII Ensemble - grupie powstałej w 2012 roku z inicjatywy Artura Kroschela oraz Rafała Zapały. Zespół składa się ze studentów i absolwentów poznańskiej Akademii Muzycznej. Choć jest bardzo młody, odnosi już pierwsze sukcesy i został zauważony na scenie muzyki współczesnej po udanych projektach poświęconych Cage'owi.

W stronę młodych

A co z poznańskimi kompozytorami, którzy dopiero opuszczają mury uczelni? Wszystko wskazuje na to, że będzie o nich coraz głośniej. - Studia na Akademii dają młodym warsztat i wykształcenie, ale też dużo swobody - mówi Kędziora. - Studenci wybierają samodzielne ścieżki artystyczne, bo ich profesorowie nie narzucają im własnych i inspirują ich do kreatywności. - Na efekty takiego sposobu kształcenia nie trzeba długo czekać. Ewa Fabiańska-Jelińska, która zaledwie rok temu uzyskała dyplom magisterski z kompozycji, została laureatką ogólnopolskiego IV Konkursu Kompozytorskiego im. Zygmunta Mycielskiego, organizowanego przez Koło Młodych ZKP. Nagrodą było wykonanie utworu podczas Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień. Duże uznanie zdążył już zdobyć Rafał Zapała, poznański kompozytor, pianista i perkusista, który eksperymentuje z performatywnością muzyki, poszukując dla niej nowych stylów odbioru.

Rzut oka na wielkopolskie środowisko zaangażowane w promocję nowej sztuki pozwala z optymizmem patrzeć w przyszłość. Współczesna poważna muzyka jest traktowana poważnie. Ma swoich twórców, wykonawców i popularyzatorów. Jest czego poszukać, posłuchać, jest się na co otworzyć.

Agata Szulc