Poznan.pl, oficjalna strona Miasta Poznania

Przygotowanie wystawy: Agnieszka Baszko, Agnieszka Urbańska, Karolina Tomczyk-Kozioł
Przygotowanie materiału ilustracyjnego i multimediów: Jarosław Noskowiak
Opracowanie graficzne: Wojciech Walasiak

Wystawie towarzyszy broszura informująca o trzyletnim projekcie Biblioteki Raczyńskich pt. Kanon wielkopolski oraz o ekspozycji W drodze ku niepodległości.

W 1815 r. większość ziem Wielkopolski znalazła się pod panowaniem pruskim w ramach utworzonego Wielkiego Księstwa Poznańskiego, a w 1918 r. wybuchło zakończone zwycięstwem powstanie wielkopolskie. Na ostateczny sukces, jakim było odzyskanie wolności, wpłynęły wieloletnie wysiłki społeczeństwa polskiego w ramach "najdłuższej wojny nowoczesnej Europy", w tym wszelki działania zarówno o charakterze legalnym, jak i konspiracyjnym.

Wystawa przypomina idee prac organicznych, postaci najważniejszych przedstawicieli tego programu samomodernizacji społeczeństwa polskiego oraz najistotniejsze osiągnięcia organiczników (jak np. Bazar, Towarzystwo Pomocy Naukowej, Ligę Polską, Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Centralne Towarzystwo Gospodarcze, Teatr Polski). Przybliża także dzieje organizacji społecznych, kulturalnych, oświatowych i zawodowych (np. Towarzystwo Czytelni Ludowych) oraz ziemiańskich i włościańskich towarzystw rolniczych, spółek zarobkowych i towarzystw pożyczkowo-oszczędnościowych.

Część wystawy poświęcono ruchowi kobiecemu, bowiem również kobiety włączały się czynnie w życie społeczeństwa polskiego w Wielkim Księstwie Poznańskim. Zwłaszcza w drugiej połowie XIX w. widoczny jest wzrost ich aktywności edukacyjnej, zawodowej i narodowej. W 1871 r. w Poznaniu powstało Towarzystwo Pomocy Naukowej dla Dziewcząt, które wspierało edukację zawodową niezamożnych młodych kobiet. Działało aż do 1939 r. W jego pracach uczestniczyły m.in. Bibianna Moraczewska, Waleria Motty, Apolonia Matecka, Anastazja Warnkówna, Franciszka Mielżyńska i Emilia Sczaniecka. Na kształceniu i wychowaniu dzieci i młodzieży skupiło się z kolei Towarzystwo Przyjaciół Wzajemnego Pouczania się i Opieki nad Dziećmi "Warta". Założone w 1894 r., kierowane przez wiele lat przez Anielę Tułodziecką, prowadziło pracę jawną (opieka nad ubogimi i upośledzonymi dziećmi) oraz tajną (kształcenie polskich kadr pedagogicznych, tajne nauczanie), organizowało zajęcia pozalekcyjne, wycieczki, wystawiało sztuki teatralne.

Obok pracy organicznej nie ustawał w Poznańskiem ruch konspiracyjny. Temu aspektowi działalności Wielkopolan poświęcona jest druga część ekspozycji w Galerii Atanazego. Ruch konspiracyjny przejawiał się przede wszystkim w udziale Wielkopolan w powstaniach narodowych czy wydarzeniach Wiosny Ludów, tworzyli go m.in. studenci kształcący się na uniwersytetach niemieckich oraz uczniowie gimnazjów, działający w towarzystwach samokształceniowych o podłożu niepodległościowym (m.in. Towarzystwo im. Tomasza Zana). W 1884 r. założono w zaborze pruskim Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół", a na przełomie XIX i XX w. coraz aktywniejsze były partie polityczne.

Wystawa przybliża także biografie wybitnych Wielkopolan i Wielkopolanek XIX i początku XX stulecia, by wymienić tylko: Hipolita Cegielskiego, Augusta Cieszkowskiego, Dezyderego Chłapowskiego, Józefa Chociszewskiego, Bernarda Chrzanowskiego, Jana Działyńskiego, Tytusa Działyńskiego, Maksymiliana Jackowskiego, Karola Libelta, Karola Marcinkowskiego, Bibiannę Moraczewska, Wandę Niegolewską, Anielę Potulicką, Gustawa Potworowskiego, Helenę Rzepecką, Emilię Sczaniecką, Zofię Sokolnicką, Anielę Tułodziecką, ks. Piotra Wawrzyniaka czy Jana Konstantego Żupańskiego.

Wystawa czynna do 14 stycznia 2019 r.

Wstęp wolny.

Zobacz www.bracz.edu.pl