Twierdza poligonalna
W latach 1828-1869 zbudowano w Poznaniu rozległą twierdzę poligonalną, mająca ogromny wpływ na rozwój miasta. Składała sie ona z dużego fortu na Wzgórzu Winiarskim (Cytadeli), umocnień na prawym brzegu warty (Ostrów Tumski, rejon Miasteczka, Piotrowa, Malty, Komandorii i Śródki) oraz rdzenia na jej lewym brzegu (obecne ulice Kościuszki i Kazimierza Wielkiego biegły od strony miasta wzdłuz umocnień. Od lat 70. XIX wieku znaczenie militarne umocnień poligonalnych coraz bardziej malało. W 1902 roku podjeto decyzję o zniesieniu rdzenia na lewym brzegu warty. dalsze prace rozbiórkowe były prowadzone po odzyskaniu niepodległości, kolejne po zakończeniu II wojny światowej.
Do naszych dni dotrwały zaledwie nędzne szczątki wielkiej twierdzy poligonalnej: resztki Fortu Winiary (czytelny narys, dość długie fragmenty murów przeciwskarpy i jeden odcinek skazamatowanej skarpy, ruiny paru kazamat, zachodnia estakada, resztki wschodniej estakady), część redity Fortu Roon, zachodni mur skarpy Warty w miejscu Wielkiej Śluzy, dobrze zachowany zachodni przyczółek Śluzy Katedralnej i odcinek muru do mostu na Śródkę, osiowy blokhauz drogi krytej Bastionu IV rdzenia, zasypane ruiny najniższej kondygnacji redity Fortu Prittwitz Gaffron, fragmenty kaponiery kolejowej pod mostem Kaponiera (pod przejściami podziemnymi powstałego w latach 70-tych XX wieku Ronda Kaponiera), mały blokhauz w rozwidleniu torów linii stargardzkiej i toruńskiej, na budynku szkoły przy ul. Słowackiego figura Archanioła Michała zdobiąca niegdyś Bramę Dębińską, fragment (około 1/7) arsenału przy Garbarach (rzecz naprawdę warta obejrzenia), w kompleksie koszarowo-magazynowym przy Solnej (d. Magazynowej): kilkumetrowy odcinek muru Kawalieru Magazynowego, jeden budynek magazynowy z pruskiego muru dawnego Urzędu Zaopatrzenia (Proviant Amt) oraz oficyna budynku Dowództwa V Korpusu Armijnego (na dawnym Placu Działowym).
Twierdza fortowa
W II połowie XIX wieku podjęto decyzję o modernizacji twierdzy do twierdzy fortowej. Zakładano budowę dziewięciu fortów głównych (i-IX) oraz dziewięciu posrednich.
Poznańskie forty główne wybudowano wg standardowego projektu pruskiego generała von Biehlera, Generalnego Inspektora Twierdz oraz Korpusu Inżynierów i Pionierów w latach 1873-84. Zbudowane są one na planie pięciokąta, a różnice w budowie poszczególnych fortów są niewielkie. Fort otoczony był fosą i wałem artyleryjskim. Do fortu prowadziła brama wjazdowa, zaś drogi dojazdowe i przedpola fortów maskowano zadrzewieniami.
Kolejno są to forty:
Fort I Röder ul. Książęca (1878-1880)
Fort Ia Boyen ul. Warowna (1887-1890)
Fort II Stűllpnagel ul. Obodrzycka (1872-1882)
Fort IIA Thűmen ul. Kurlandzka (1878-1890)
Fort III Graf Kirchbach na terenie ogrodu zoologicznego na Malcie (1877-1881)
Fort IIIA Prittwitz ul. Wrzesińska (Cmentarz na Miłostowie) (1878-1890) - Zakład Kremacji
Fort IV Hake ul. Główna/Syrenia (1878-1882) - wysadzony
Fort IVA Waldersee II ul. Lechicka (1878-1881)
Fort V Waldersee I ul. Lechicka (1878-1890) - wysadzony
Fort VA Bonin ul. Szeligowskiego (1878-1890)
Fort VI Thietzen ul. Lutycka (1879-1883)
Fort VIA Stockhausen ul. Golęcińska (1872-1882) - wysadzony
Fort VII Colomb ul. Polska (1876-1880)
Fort VIIA Strotha ul. Marcelińska (1887-1890)
Fort VIII Grolman ul. Rumuńska (1887-1890)
Fort VIIIA Rohr ul. Raszyńska (1887-1890)
Fort IX Brűneck ul. Skalna (1877-1878)
Fort IXA Witzleben ul. 28 Czerwca 1956 r. (1877-1881)
Wróć do listy