Kościół Najświętszej Marii Panny in Summo (ul. Ostrów Tumski)
Ten późnogotycki kościół rektorski stoi prawdopodobnie w miejscu kaplicy grodowej, wzniesionej ok. 965 r. przez Dobrawę, żonę Mieszka I. Powstał w l. 1431-47.
Znane są nazwiska jego twórców: korpus nawowy (zapewne krótszy niż pierwotnie planowano) wybudował murator poznański Hanusz Prus, szczyt zachodni - Jan Lorek z Kościana, sklepienia - Mikołaj z Poznania z synem.
Na początku XIX w.kościół był w tak katastrofalnym stanie, iż władze pruskie nakazały jego rozbiórkę. Zapobiegła jej gruntowna restauracja świątyni, przeprowadzona staraniem arcybiskupa Leona Przyłuskiego w l. 1859-62.
Zachodni szczyt, zwieńczony sygnaturką, zdobią ostrołukowe blendy i zakończone kwiatonami sterczyny. Elewacje boczne są rozczłonkowane dekoracyjnymi lizenami, pomiędzy którymi znajdują się wysokie ostrołukowe okna (od strony północnej zamurowane).
W cokole budowli widoczny jest głaz z charakterystycznymi rowkami. Według podania, rysy powstały od ostrzenia mieczy, co miało im nadawać nadprzyrodzoną moc. Wysoki dach przykryty jest dachówką gąsiorkową (mnich i mniszka). Wejście do świątyni prowadzi od strony południowej przez ostrołukowy portal wykonany z profilowanych, glazurowanych cegieł. Podobny, zamurowany portal znajduje się w elewacji północnej.
Halowe, trójnawowe wnętrze z obejściem nakryte jest w części nawowej gotyckim sklepieniem gwiaździstym, w przęśle prezbiterialnym i obejściu - sklepianiem żaglastym na gurtach z 1727 r. Polichromię wnętrza, projekty witraży oraz ołtarza wykonał w l. 1954-56 Wacław Taranczewski.
Tekst za: "Poznań od A do Z" pod redakcją Włodzimierza Łęckiego i Piotra Maluśkiewicza, Wydawnictwo Kurpisz S. A., Poznań 1998