Poznan.pl, oficjalna strona Miasta Poznania

Kurator wystawy: dr Piotr Fudziński - Muzeum Archeologiczne w Gdańsk

Komisarz wystawy MAP: mgr Marta Sierant-Mroczyńska

Czy zdajemy sobie sprawę jak odległa jest historia przedmiotów znanych jako urny? Jak wcześnie w obyczajach grzebalnych człowieka pojawiło się ciałopalenie?

Popielnice twarzowe to jedno z bardziej charakterystycznych zagadnień z jakim borykają się studenci archeologii! Mowa o bardzo specyficznej kategorii znalezisk. Są nimi naczynia obrzędowe wzbogacone o ludzkie cechy! Owe artefakty mają oczy, uszy, nosy, usta a nawet kapelusze! W środku znajdowały się skremowane szczątki człowieka. Tak wyizolowane prochy zmarłych zabezpieczano i umieszczano następnie w specjalnie skonstruowanych grobach.

Kilkadziesiąt tego typu obiektów zagości na naszej wystawie! Tematyka cmentarzysk z okresu wczesnej epoki żelaza zdominuje ekspozycję pt. "Między Słupią a Wierzycą"! Wystawa zagości na ulicy Wodnej 27 w dniach pomiędzy 12 września 2024 a 2 lutego 2025!

Prezentowane odkrycia są wypadkową działań, kilku pokoleń gdańskich archeologów. By porozmawiać o tych niezwykłych obiektach posłużmy się terminem "faza wielkowiejska". Określenie to pojawiło się po raz pierwszy w 1929 roku w pracy niemieckiego archeologa Ernsta Petersena. Na Pomorzu fazę tę datuje się około 800-640/630 r. p.n.e., czyli u zarania wczesnej epoki żelaza.

Z początkiem opisywanego okresu ludzie porzucili łużyckie cmentarzyska kurhanowe. Nowy typ stanowisk archeologicznych z fazy wielkowiejskiej to dość duże cmentarzyska ciałopalne. W tym czasie pojawiły się tajemnicze popielnice grobowe zdobione ornamentem parzystych "oczek". Niektórzy badacze uważają, że stąd wzięły się późniejsze popielnice twarzowe.

Na ziemiach Pomorza Wschodniego kultura pomorska dominowała przez ponad 250 lat: od końca VII do IV w. p.n.e. Opanowała również Wielkopolskę, część Polski środkowej, dochodząc aż do Śląska i Małopolski. Historyk Paweł Jasienica w książce "Polska Piastów" pisał o tajemniczym ludzie, który używa popielnic twarzowych i przypisywał mu zasługę pierwszego zjednoczenia ziem polskich.

Cmentarzyska kultury pomorskiej lokowane były najczęściej na niewielkich piaszczystych wyniesieniach. Obejmowały po kilka kamiennych grobów - zbudowanych z kamiennych płyt - które stopniowo wypełniano popielnicami.

Popielnice twarzowe znajdowane w grobach były wymodelowane różnie, w zależności od egzemplarza. Niektórzy badacze snuli teorię, że popielnice przedstawiają bóstwa śmierci. Jednak inni zwracali uwagę, że wizerunki są niepowtarzalne. Może więc tworzono je z intencją oddania indywidualnych rysów zmarłego?

Na wystawie zaprezentowanych zostanie ponad 60 popielnic, w tym tzw. oczkowatych oraz twarzowych wraz z elementami ich wyposażenia, takimi jak szpile, kolczyki, bransolety, szczypczyki, przęśliki itp. wykonane z metali, kości, szkła, bursztynu oraz gliny.

Wstęp: po zakupie biletu wstępu uprawniającego do zwiedzenia MAP.

__________

Muzeum czynne:

• wtorek-czwartek 9:00-16:00
• piątek 10:00-17:00
• sobota 11:00-18:00 - w soboty całe Muzeum Archeologiczne na Wodnej 27 w Poznaniu zwiedzane zawsze za darmo!
• niedziela 12:00-16:00

Bilety w podstawowych wariantach: 10/15 zł (ulgowy/normalny) i 15/25 zł (bilet łączony Pałac Górkow i Genius Loci - ulgowy/normalny). W soboty wstęp darmowy na wszystkie ekspozycje MAP