Poznan.pl, oficjalna strona Miasta Poznania

Maya Deren to najważniejsza artystka powojennej amerykańskiej awangardy filmowej.

Rodzina Mayi Deren (Eleonory Derenkowskiej) przybyła do Stanów Zjednoczonych w 1922 roku uciekając przed pogromami Żydów na Ukrainie. Eleonora, córka psychiatry i artystki studiowała dziennikarstwo, politologię i literaturę angielską na nowojorskim Syracuse University. Podczas studiów artystka udzielała się w lewicowych organizacjach politycznych, współpracowała także m.in. z Kathy Dunham, czarnoskórą antropolog i tancerką, która jako pierwsza upowszechniała w Stanach kulturę Karaibów.
Fascynacja artystki fotografią i ruchem skierowała ją w stronę filmu. W 1943 podczas pracy nad pierwszym filmem, na sugestię męża, czeskiego artysty Aleksandra Hammida, Eleonora zmieniła imię i nazwisko na Maya Deren. Maya znaczy tyle co Iluzja.

Powstały film Meches of the Afternoon (Sidła popołudnia) stał się kluczową pozycją amerykańskiej powojennej awangardy filmowej i najbardziej znanym filmem artystki. Niezwykle osobisty film wykorzystuje uzupełnione przez bardzo kobiece i poetyckie elementy wątki penetrowane przez europejskich surrealistów. W filmie tym Deren po raz pierwszy zainicjowała to co nazywała wertykalnym podjęciem do kina, które w przeciwieństwie do typowego, horyzontalnego, narracyjnego typu kina, rozwija w czasie niczym poezja, jedynie krótki moment, odczucie, stan umysłu.
W następnych latach Deren zrealizowała kilka krótkich filmów kontynuujących tropy pierwszego filmu i rozwijające je o studia tańca, przy których współpracowali artyści tej miary co John Cage, Anais Nin czy Marcel Duchamp. Równocześnie artystka prowadziła intensywną działalność organizacyjną, pisała teoretyczne teksty o filmie, współtworzyła nowojorską Filmmakers Cooperative.
W 1947 roku znalazła w kinie śpiącego między krzesłami 16-letniego japońskiego muzyka Teji Ito, którego zabrała do domu i poślubiła w następnym roku. Teji Ito współpracował przy kolejnych filmach artystki, z którą związany był aż do jej śmierci. Ważną fascynacją w życiu Mayi Deren stały się haitiańskie rytuały voodoo. W 1946 jako jedna z pierwszych kobiet otrzymała grant Fundacji Guggenheima, dzięki któremu mogła spędzić kilka lat na Haiti fotografując, nagrywając, filmując i uczestnicząc w rytuałach. Setki metrów taśmy filmowej zostały zmontowane dopiero po śmierci artystki w latach 70. przez Teji Ito pod tytułem (pod tym samym tytułem artystka opublikowała książkę opisującą rytuały voodoo).

Zainteresowanie Deren voodoo skłoniło ją do zerwania z pozycją obserwatorki i rozpoczęcia aktywnego uczestnictwa w rytuale. Po powrocie do Nowego Jorku Deren współtworzyła centra praktykowania voodoo i jako kapłanka voodoo często wpadała w stany transu, co barwnie opisuje między innymi Stan Brakhage.

Stanowiła jedną z najważniejszych postaci nowojorskiej bohemy lat 50., kobietę trudną do sklasyfikowania, zachowującą niezwykłe pokłady energii aż do przedwczesnej śmierci w 1961 roku.

Nie jestem chciwa. Nie chcę posiąść całości waszych dni. Będę zadowolona jeżeli przy tych rzadkich okazjach gdy prawda może być przekazana jedynie za pomocą poezji, przywołacie choć jeden obraz, aurę moich filmów.
Podczas pokazu w Starym Browarze zostanie pokazanych większość filmów artystki z oryginalnych nośników 16mm.

Bilety w cenie 15 zł do nabycia w punktach informacyjnych Starego Browaru

Zobacz starybrowar5050.com