Ratusz poznański jest niewątpliwie najwspanialszą budowlą renesansową w Wielkopolsce i jedną z najpiękniejszych w Polsce. Najstarsza wzmianka o ratuszu pochodzi z 1310 r. Wybudowano go zapewne niewiele wcześniej, na przełomie XIII i XIV w. Świadczyć o tym może zachowany w piwnicy zwornik z herbem Przemyślidów (pochodzący z tego rodu Wacław II zasiadał na tronie polskim w latach 1300-06). Gotycki ratusz był niewielkim piętrowym budynkiem, nad którym prawdopodobnie dopiero na początku XVI w. wzniesiono wysmukłą wieżę. W połowie XVI wieku, po pożarze miasta, w czasie którego stary ratusz uległ częściowemu zniszczeniu, włoski architekt Jan Baptysta Quadro z Lugano rozbudował ratusz w kierunku zachodnim, podpierając w ten sposób grożącą zawaleniem gotycką wieżę. Ratuszowi nadano nowy, renesansowy charakter, a fasada otrzymała formę trzypiętrowej loggii. Nad łukami arkad parteru umieszczono płaskorzeźby przedstawiające cnoty, którymi powinni odznaczać się rajcy miejscy: Cierpliwość i Roztropność, Miłość i Sprawiedliwość, Wiarę i Nadzieję oraz Męstwo i Umiarkowanie. Wystrój fasady uzupełniają medaliony z postaciami świata antycznego (nad arkadami loggii pierwszego piętra) oraz wizerunki władców z dynastii jagiellońskiej (nad drugim piętrem) od lewej: Jadwigi, Władysława Jagiełły, Władysława Warneńczyka, Kazimierza Jagiellończyka, Jana Olbrachta, Aleksandra, Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta. Po bokach umieszczono wizerunki Piastów: Mieszka I, Bolesława Chrobrego, Przemysła I i Przemysła II oraz Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego.
Pozostałe elewacje nie są tak bogate. Na elewacji północnej odnaleźć można napis zaczynający się od słów: Hoc opus artificis Joannis Baptistae Itali... ("To dzieło Jana Baptysty Włocha..."); pod nim cyrkiel i trójkąt - symbole architekta. Warto też zwrócić uwagę na skarpy wzmacniające wieżę od strony północnej oraz na attykę,która od strony wschodniej przypomina mur obronny z trzema wieżami. W środkowej wieżyczce znajduje się zegar, nad którym każdego dnia w samo południe ukazują się dwa trykające się, blaszane koziołki. Pierwszy mechanizm zegarowy zainstalowano już w 1551 roku. Pod zegarem znajduje się kartusz z literami S (tanisław) A (ugust) R (ex) - inicjałami króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Fragment wieży wykonany z cegieł na początku XVI w. jest świadectwem gotyckiej przeszłości ratusza, natomiast jej hełm ze znajdującym się na szczycie orłem polskim (wysokość 1,8 m; rozpiętość skrzydeł 2 m ) pochodzi z końca XVIII wieku.
Najstarszą częścią gmachu są wczesnogotyckie piwnice przykryte sklepieniami krzyżowo-żebrowymi. Znajdująca się na pierwszym piętrze Sień Wielka, zwana też Salą Odrodzenia, jest jednym z najpiękniejszych wnętrz renesansowych w Polsce. Jej sklepienie - wsparte na dwóch filarach - ozdobione jest wyobrażeniami zwierząt, postaci mitologicznych i biblijnych oraz Słońca, Księżyca i planet. W jednym z kasetonówumieszczono herb Poznania, są tu także herby Polski i Litwy oraz związanych z Polską rodów królewskich. W sąsiedniej Sali Królewskiej uwagę zwraca renesansowy kominek ozdobiony herbem miasta. Izba Sądowa nakryta jest renesansowym sklepieniem z poł. XVI w.; stoi w niej posąg ostatniego króla polskiego - Stanisława Augusta Poniatowskiego (za jego panowania powstała Komisja Dobrego Porządku, która zajęła się uporządkowaniem Poznania zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych, zarazy i trwających w XVII i XVIII w. wojen; wówczas odnowiono też ratusz).
Obecnie ratusz jest siedzibą Muzeum Historii Miasta Poznania.
Więcej o zabytkach na Starym Rynku w przewodniku multimedialnym