Ogrody społeczne i ogrody otwarte
"Sezon Ogródkowy - spotkajmy się na działkach" - pilotażowy projekt stopniowego otwierania ogrodów działkowych na lokalną społeczność.
W roku 2021 na poznańskim Łazarzu realizowano pilotażowy projekt "Sezon Ogródkowy - spotkajmy się na działkach", który dotyczył wypracowania modelu stopniowego otwierania ogrodów działkowych na lokalną społeczność.
Partnerami projektu byli: Miasto Poznań (poprzez Biuro Koordynacji Projektów i Rewitalizacji Miasta), Stowarzyszenie Zasiej oraz zarządy dwóch łazarskich Rodzinnych Ogrodów Działkowych: ROD im. O. Kopczyńskiego i ROD im. M. Curie-Skłodowskiej. Działanie realizowano w ramach międzynarodowego projektu Connecting Nature (Program Ramowy Horyzont 2020). Kluczowe działania projektu realizowano na poznańskim Łazarzu od maja do września.
Celem projektu jest promowanie ogrodów działkowych, jako terenów zieleni o cennych walorach przyrodniczych i społecznych oraz rozpoczęcie procesu ich otwierania na mieszkańców.
W projekcie duży nacisk położono na diagnozę przeprowadzoną wśród działkowców, przedstawicieli pobliskich łazarskich instytucji (szkoły, przedszkola, Klub Osiedlowy "Krąg" etc.) oraz lokalnych organizacji. Jednym z etapów diagnozy był otwarty spacer badawczy po ogrodach, podczas którego słuchano historii działkowców, podziwiano ciekawą architekturę działkową czy wyjątkowe okazy roślin. Zrealizowano też działania integrujące - dożynki działkowe, występy artystyczne przedszkolaków i uczniów z sąsiadujących szkół oraz interaktywną grę terenową.
Poprzez aktywne włączenie działkowców i lokalnych instytucji, projekt ma szansę stać się inspiracją do wspólnych interdyscyplinarnych projektów na terenie Rodzinnych Ogrodów Działkowych w innych częściach Poznania, a nawet w innych polskich miastach.
Rezultatem pilotażowych działań jest publikacja "Katalog dobrych praktyk otwierania ROD", która prezentuje pomysły na różne formy otwierania ogrodów działkowych. Katalog może posłużyć jako inspiracja dla innych ogrodów działkowych, które chcą otworzyć się na szersze grono użytkowników, lub dla lokalnych interesariuszy takich jak np. szkoły, przedszkola, domy kultury, lokalne organizacje pozarządowe, rady osiedli, którzy mogą zwrócić się do lokalnych działkowców z propozycją współkorzystania z terenów działek na zasadach, które wspólnie wypracują.
Projekt "Sezon Ogródkowy" stanowi uzupełnienie programu dotacji udzielanych przez Wydział Działalności Gospodarczej i Rolnictwa na modernizację infrastruktury ogrodowej, m.in. remonty świetlic i domów działkowca, wymianę ogrodzenia czy doprowadzenie prądu.
Koordynacja i merytoryka projektu: Dominika Dymek, e-mail: dominika_dymek@um.poznan.pl, tel. +48 61 878 5003
Kontakt: Natalia Madajczyk, e-mail: natmad@um.poznan.pl, tel. 061 878 5011
Ogrody społeczne to niewielkie miejskie przestrzenie, działki, zagospodarowane przez lokalną społeczność na tereny zielone. Funkcjonowanie ogrodów społecznych opiera się na zaangażowaniu mieszkańców i różnych grup, umożliwia wspólne spędzanie czasu i prowadzenie aktywności związanych z uprawami miejskimi, ale i relacjami międzyludzkimi.
W Poznaniu funkcjonuje kilka takich ogrodów, np. prowadzonych przez Kolektyw Kąpielisko na Łazarzu, w ramach Generatora Malta na Łazarzu i Wildzie (Ogród Łazarz, Ogród Wilda), czy na Os. Czecha-w ramach współpracy Spółdzielni Mieszkaniowej Osiedla Młodych oraz firmy wydawniczej Abrys.
Ogrody otwarte natomiast są przykładem wykorzystania już istniejących zielonych przestrzeni, przynależnych do konkretnych instytucji czy osób prywatnych i ich otwarcia, w różnym stopniu, na mieszkańców.
Ogród Otwarty przy Przedszkolu nr 42 na Wildzie to projekt pilotażowy realizowany przez Biuro Koordynacji Projektów i Rewitalizacji Miasta we współpracy z Przedszkolem nr 42 (ul. Prądzyńskiego 15a) oraz inicjatywą Projekt Zieleniak. Celem projektu jest zagospodarowanie ogródka przedszkolnego tak, żeby lepiej zaspokajał potrzeby przedszkola i jednocześnie był otwarty dla mieszkańców Wildy.
Ogród Otwarty to połączenie idei ogrodu społecznego i naturalnego miejsca zabaw, otwartego dla dzieci i dorosłych, w szczególności korzystających z przedszkola, sąsiedniego żłobka i szkoły podstawowej, a także mieszkańców pobliskich kamienic. To miejsce, w którym dzieci mogą doświadczać przyrody, dorośli odpoczywać, a chętne osoby mogą uprawiać rośliny.
W sezonie letnim ogród dostępny jest od poniedziałku do piątku w godzinach 13.00-20.00, a zimą od 13.00 do 17.00. W weekendy ogród otwierany jest na indywidualną prośbę, można tam zorganizować urodziny, piknik, warsztaty. W zależności od zainteresowania mieszkańców, dostępność ogrodu i sposób jego funkcjonowania może być stopniowo rozszerzany.
Projekt realizowany jest od marca 2017 r. Ogród przedszkolny o powierzchni 3 600 m2, ze starodrzewem, położony w miejscu oddzielonym od ruchu ulicznego kamienicami, mimo ogromnego "zielonego" potencjału był bardzo słabo zagospodarowany. Realizacja projektu umożliwiła z jednej strony zagospodarowanie części przedszkolnej ogrodu - uporządkowanie terenu, nasadzenie roślin, instalację nowych urządzeń dla dzieci. Dodatkowo wydzielono fragment ogrodu o powierzchni ok. 350 m2, który został udostępniony mieszkańcom w formie ogrodu otwartego.
Koncepcja funkcjonowania Ogrodu Otwartego została wypracowana w trakcie warsztatów konsultacyjnych z udziałem potencjalnych użytkowników, pod kierunkiem architekta krajobrazu.
Na tej podstawie powstał projekt zagospodarowania ogrodu. Następnie przeprowadzono prace w ogrodzie, w kilku etapach obejmujących usunięcie starego, zniszczonego asfaltu, uporządkowanie terenu, nowe nawierzchnie z piasku, ziemi i trawy, usypanie pagórka, remont piaskownicy, wygrodzenie ogrodu otwartego i utwardzenie nawierzchni, wykonanie bramy i podjazdu do ogrodu otwartego. Następnie zamontowano małą architekturę - altanę, hamaki, siedziska oraz posadzono rośliny.
Ogród działa od kwietnia 2018 r. W okresie od kwietnia do czerwca 2018 r. przeprowadzono w ogrodzie cykl weekendowych warsztatów rodzinnych, integrujących mieszkańców i promujących ideę ogrodu, było to m.in. wspólne sadzenie rabat, budowa domku dla owadów, kuchni błotnej.