Wolontariat - podstawowe informacje
Na początek odpowiedź na kilka kluczowych, na pierwszy rzut oka banalnych pytań. Teoretycznie każda osoba, która chce się zaangażować w tego typu działalność bez problemu powinna znać na nie odpowiedź, jednak nie zawsze tak jest. A więc...
Czym jest wolontariat i kim jest wolontariusz?
Jest to podstawowe pytanie. Otóż wolontariat jest to świadome, dobrowolne i bezpłatne działanie na rzecz innych, wykraczające poza więzi koleżeńskie, przyjacielskie czy rodzinne. Idąc tym tropem wolontariusz to osoba fizyczna, która z własnej woli i bez pobierania wynagrodzenia wykonuje świadczenia na rzecz organizacji pozarządowych w zakresie ich działalności statutowej, organów administracji publicznej oraz jednostek organizacyjnych podległych organom administracji publicznej. Działalność ta nie może jednak mieć charakteru działalności gospodarczej.
Wolontariuszem może być osoba niepełnoletnia, czyli taka, która nie ukończyła 18 lat, pod warunkiem, że zgodę na to wyrażą jej rodzice lub opiekunowie prawni. Może też być nim osoba niepełnosprawna, jeśli pozwala jej na to stan zdrowia. Na możliwość bycia wolontariuszem nie wpływa również zatrudnienie - zarówno bezrobotni, jak i osoby pracujące mogą być wolontariuszami, ani też narodowość - polskie prawo nie zabrania bycia wolontariuszami cudzoziemcom. Można też świadczyć działania wolontaryjne na rzecz stowarzyszenia, którego jest się członkiem.
Czym jest porozumienie z wolontariuszem?
Określa ono zakres obowiązków, sposób wywiązywania się z nich i ramy czasowe świadczeń ze strony wolontariusza. Na żądanie wolontariusza treść porozumienia może zostać potwierdzona na piśmie (jest to obowiązkowe w przypadku, gdy świadczenie wolontariusza jest wykonywane dłużej niż przez 30 dni), może on też zwrócić się z prośbą o pisemne zaświadczenie i opinię o wykonaniu świadczeń. Uwaga! Każde porozumienie powinno zawierać zapis o możliwości jego rozwiązania.
Jakie obowiązki ma korzystający ze świadczeń wolontariusza?
Przede wszystkim, korzystający powinien zapewnić wolontariuszowi bezpieczne i higieniczne warunki wykonywania świadczenia, w tym odpowiednie środki ochrony indywidualnej uzależnionej od rodzaju świadczeń i związanych z ich wykonywaniem zagrożeń. Poza tym wolontariusz powinien być poinformowany o ryzyku dla zdrowia i bezpieczeństwa związanym z wykonywanymi świadczeniami.
Bezpłatny charakter świadczeń nie zwalnia korzystającego z obowiązku pokrywania kosztów podróży służbowych i diet wolontariusza. Oprócz tego korzystający może pokrywać inne koszty ponoszone przez wolontariusza oraz koszty szkoleń wolontariuszy. Z tych ostatnich, w części lub całości, wolontariusz może - w formie pisemnej - zwolnić korzystającego.
Korzystający ma również obowiązek poinformować wolontariusza o przysługujących mu prawach i ciążących na nim obowiązkach oraz zapewnić dostępność tych informacji.
Jakie obowiązki ma wolontariusz?
Przede wszystkim wolontariusz jest zobligowany do wywiązywania się z obowiązków w sposób, w zakresie, i czasie, jakie zostały określone w porozumieniu pomiędzy wolontariuszem a korzystającym. Poza tym, powinien przestrzegać ogólnie przyjętych zasad etycznych, moralnych czy dbać o powierzony mu majątek.
Z kolei zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie osoba, która chce być wolontariuszem powinna posiadać odpowiednie kwalifikacje i spełniać wymagania odpowiednie do rodzaju i zakresu wykonywanych świadczeń, jeśli wynika to z przepisów prawa (np. pomoc medyczna osobom bezdomnym).
Czy wolontariuszowi przysługuje ubezpieczenie oraz świadczenia zdrowotne?
Wolontariuszowi mogą przysługiwać świadczenia zdrowotne (na zasadach przewidzianych w odpowiednich przepisach). Przysługuje mu również zaopatrzenie (prawo do odszkodowania lub renty) z tytułu wypadku przy wykonywaniu świadczeń.
Dodatkowo korzystający ma obowiązek zapewnić ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków, jeśli wolontariusz wykonuje świadczenia przez okres krótszy niż 30 dni. Jeśli świadczenie jest dłuższe to ubezpieczenie jest gwarantowane przez państwo polskie na mocy odpowiednich przepisów. Niezwykle istotne jest to, aby w tym przypadku posiadać podpisane porozumienie o współpracy, gdyż stanowi ono podstawę do późniejszych roszczeń związanych z ubezpieczeniem.
Podsumowując, wolontariuszem może zostać każdy. Najważniejsze, aby być świadomym swoich praw i obowiązków oraz robić to, co się lubi. Wtedy wolontariat może stać się wspaniałym sposobem na spędzanie wolnego czasu, dawać mnóstwo satysfakcji, być dobrym i postawionym w odpowiednim kierunku krokiem w życie zawodowe, czy przestrzenią do dzielenia się swoimi umiejętnościami, doświadczeniem i wiedzą z innymi ludźmi.